Hoofdstuk 2 Oorlog in een verdeeld Vietnam 1950-1975

H2 Oorlog in een verdeeld Vietnam 1950-1975

§1
Sept. '45: Democratische Republiek Vietnam, uitgeroepen door HCM (leider)
∟politiek macht v. Vietnamese Commun. Partij, Politbureau
Politbureau: 12 leden met belangrijke regeringsposten. HCM als president, Giap als Min. v. Def. en generaal.
Eerste jaren na WOII: Fr. bijna alle steden in N-Vietnam weer in handen, maar platteland bleef v/d Vietminh.
1945-1954: Vietminh voorzichtig te werk, om niet-commun. Vietnamezen niet af te schrikken en er voor te zorgen dat de kapitaalkrachtige N-Vietnamezen zouden blijven. Voorbeelden:
• Indochinese Communistische Partij→Vietnamese Arbeiderspartij '51
• Privégrond was toegestaan
• alleen het land van genationaliseerde Franse plantages werd verdeeld
• alleen Franse bedrijven genationaliseerd
Verleden; Noorden afhankelijk v/h Zuiden vanwege de rijst. Nu ging die productie zó omhoog, dat ze haar eigen bevolking van rijst kon voorzien.
Na Akkoorden van Geneve ('54) gingen Fr. weg uit het Noorden, zodat HCM vanuit Hanoi heel N-Vietnam communistisch kon maken. Eerste jaren: interne revolutie→invoering van het communisme. In '49 werd China communistisch, door die invloed werd het communisme in Noord-Vietnam versneld en met harde hand ingevoerd.
Veranderingen:
• N-Vietnam: planeconomie→Vijfjarenplan ('61), om zware industrie te ontwikkelen. Niet volledig klaar, vanwege bombardementen door Am. ('65)
• Landbouwhervormingen→productie verhogen, macht v. grootgrondbezitters breken. Veel slachtoffers.
'55: Campagne voor Landbouwhervorming→arme boeren/landarbeiders klassenstrijd tegen landheren (5% moest gestraft worden). 8000 voor volkstribunalen veroordeelt en geëxecuteerd en 10duizenden in kampen. Veel waren geen grootgrondbezitter, dit leidde tot veel weerstand→eind '56: Campagne tot Herstel van Fouten (12000 vrij). Maar landverdeling ging door. '58: collectivisatie v/d landbouw, arme boeren erg vóór. 2 jaar later bijna klaar.
Na '54 nog steeds ideaal: 1 communistisch Vietnam →externe revolutie:val v. Z-Vietnamese bewind en Amerika moest daar weg. Vanaf '59: infiltreren in het Zuiden. In het begin veel commun. Z-Vietnamezen die in '54 naar het Noorden waren gegaan. Vanaf '64: regimenten v. N-Vietnamese leger naar het Zuiden, met behulp v/d Ho Chi Minh-route (via jungle van Laos/Cambodja). Vanaf '62: de route werd geschikt gemaakt voor vrachtauto's.
Z-Vietnamese regime-Diem er onpopulair→veel Z-Vietnamesen steunden het verzet passief/actief.

§2
O.l.v. HCM: communistische Noorden. Zuiden: anticommunistische Republiek Vietnam, o.l.v. keizer Bao Dai. '54: Bao Dai kiest Ngo Dinh Diem (1901-1963) tot zijn Minister-President. Bao Dai vooral aan de Franse Riviera. In een nat. referendum verslagen door Diem. Diem:
• uit bestuurlijke elite en R.-K.
• anticommunistisch en antikolonialistisch. Daarom vond de VS hem wel geschikt voor een westers, democratisch Z-Vietnam. Diem hield wel v/h kapitalistische, maar niet v. democratie. VS gaf politiek en ec. steun. Na '56 (Fransen weg) ook geld en militaire adviseurs voor Z-Vietnamese leger.
De Am. Vietnam-politiek vooral bedacht door John Foster Dulles (minister van BuiZa, onder de regering van Eisenhower).
Diem moest grote problemen oplossen, dus autoritair bewind. Argumenten voor:
• veel schade door oorlog van 9 jaar
• bijna 2 mln. in '54 van Noord naar Zuid
• Zuiden was verdeeld; ook veel Z-Vietnamese commun. en geïnfiltreerde Vietminhstrijders pleegden terreurdaden (dorpshoofden onthoofd)
3 privé-legers: 2 godsdienstige sekten, 1 misdaadorg. Delen v/h Zuiden onder hun invloed. In '56: Diems leger verslaat ze. Maar deze troepen gingen naar de commun. in het Zuiden.
Autoritair bewind van Diem:
• geen oppositiepartijen
• perscensuur
• vervolging van vermeende communisten
• executies/kampen o.a. geëerde verzetsstrijders uit WOII
Dit ging te ver; ook platteland en boeddhisten tegen Diem en de Am. invloed (nieuwe poging Vietnam te koloniseren).
85% v bevolking leefde van de landbouw. Ze stonden meer achter de communisten dan achter het beleid van Diem, omdat:
• grootgrondbezitters veel landbouwgrond bezaten. Communisten beloofden die gratis te verdelen. In het deel van Z-Vietnam dat zij beheersten begonnen ze daarmee in '59. Diem verdeelde ook grond van grootgrondbezitters, maar voor een deel en de boeren moesten ervoor betalen. '60: 45% v/h land was van 2% v/d bevolking.
• Diem richtte versterkte dorpen/strategic hamlets op om communistische infiltraties tegen te gaan. Boeren: beschermd tegen infiltratie en ze konden de communisten niet meer steunen. Boeren wilden niet naar die dorpen, omdat:
 ze er gecontroleerd konden worden
 voorouders vereerd moesten worden op de plaats waar zij geleefd en gestorven waren
 ze ervoor moesten betalen (aanleg). Veel geld verdween aan corrupte relaties van Diem.
Boeddhisten tegen Diem, want hij trok de katholieke minderheid voor. En ze werden zelfs beperkt in hun vrijheid van gd. Protest werd met geweld onderdrukt. Gevolg: zelfmoord van monniken (staken zichzelf in brand). De VS riep op tot onderhandelingen, maar Diem luisterde niet. Diem reageerde met nog meer repressie (onderdrukking)→Vietnam geen democratie, maar een politiestaat.
Oppositie o.l.v. communisten: Nat. Bevrijdingsfront (NLF, 1960). Gewapend tak: Volksbevrijdingsleger, Vietcong (VC) door Am en Z-Vietnam genoemd. Andere naam: zwarte pyjama's
∟communisten en niet-commun. Z-Vietnamezen; gesteund door N- Vietnam.
Amerika had de impopulariteit van Diem heel lang niet door, omdat Diem niet eerlijk verslag deed. Hij luisterde ook niet naar de Amerikanen. Gevolg: John F. Kennedy laat Diem afzetten. Maar misschien was het niemand gelukt in Z-Vietnam als regeerder iedereen te vriend te houden. Toch was Diem wel heel 'dom' dat hij ruzie kreeg met de boeddhisten. Hij was niet de marionet die Am. wilde. Einde bewind Diem: 1 nov. '63→staatsgreep van Z-Vietnamese generaals. Diem en broer Nhu: doodgeschoten. Madame Nhu niet, want ze was in L.A.; ze ging nooit meer terug. Opvolgers Diem: autoritair bewind, weinig verandering, oppositie ook niet de baas.

§3
Z-Vietnamese leger kon infiltratie uit het Noorden niet voorkomen, omdat:
• leiding niet betrouwbaar en capabel was, vanwege
 politieke benoemingen
 rivaliteit
 corruptie
De Am regering o.l.v. Eisenhower stuurde materieel en militaire adviseurs ('60).
Militaire adviseurs:
• trainden commando's
• opleiden v. piloten
• bediening v. Am. wapens
• adviezen over het helpen van boeren qua landbouw en onderwijs
Platteland: stijgende aanhang van de Vietcong en veel kleine N-Vietnamese eenheden versterken het Bevrijdingsfont. '61: Kennedy breidt militaire steun drastisch uit, maar geen grondtroepen. Maar geleidelijk raakte de militaire adviseurs bij de gevechten betrokken, want ze gingen meet met de operaties, om te adviseren. Maar als het mis ging grepen ze in.
N-Vietnam financieel en materieel gesteund door SU en Volksrep. China (na '49). Eerst was SU voorzichtig, vanwege vreedzame coëxistentie, later forse steunuitbreiding.
Oorzaken koerswijziging SU:
• '60: breuk tussen SU en China. China mocht niet te veel invloed krijgen in N-Vietnam
• Na '64: Oost-west verhouding verslechtert→Lyndon B. Johnson opvolger v. vermoorde Kennedy ( '63). Chroetsjov was in '64 afgezet. De opvolgers waren politiek harder t.o.v. elkaar, zichtbaar in de Vietnam-politiek.
N-Vietnam speelde SU en China tegen elkaar uit; beiden probeerde een commun. leiderschap te krijgen door veel hulp te geven aan commun. landen. Zo hoefde N-Vietnam niet veel zelfstandigheid prijs te geven in ruil voor hulp. Ze vertelden ook lang niet alle plannen v/h Bevrijdingsfront. Russen wisten bijv. niets van aanval op luchtmachtbasis in Pleiku (7 feb '65, de 1e Am. doden). De Russen waren ook tegen het Tet-offensief in '68, omdat ze escalatie vreesde. China wilde een guerrillaoorlog in Z-Vietnam, geen gewone.

§4
Tijdens Lyndon B. Johnson ( '63- '69): Vietnamoorlog werd een Am. oorlog. Hij wilde gauw in Vietnam winnen, omdat het teveel geld kostte. Winnen: Westers Z-Vietnam dat niet bang hoefde te zijn voor de communisten. Als dat gelukt was, was er geld voor 'Great Society'→binnenlandse problemen oplossen:
• armoede in grote steden
• rassenongelijkheid
Am. '64 heeft 3 mogelijkheden:
1. terugtrekken
2. nucleaire wapens
3. gevechtseenheden
Eerste 2 niet logisch omdat:
1. gezichtsverlies (1)
2. 3e Wereldoorlog (2)
Dus bleef mogelijkheid 3 over.
Actief militaire ingrijpen met enkele randvoorwaarden:
• zo min mogelijk Am. slachtoffers
• conventionele wapens, dus niet nucleair» om escalatie te voorkomen
• oorlogsgebied: alleen Vietnam
Om Vietcong te isoleren v/h Noorden, volgende plannen:
• bevoorradingslijnen afsnijden en blokkades bij grens
• N-Vietnam bombarderen, dat kon Z-Vietnam. leger niet. Am. luchtoorlog
• Z-Vietnam. leger: grondoorlog tegen N-Vietnam en Vietcong. Am. hielp alleen bij 17e breedtegraad.
Geen alternatieven, want Am. en Z-Vietnamese leger tócht sterker.
Een beperkte oorlog/limited war, geen bedreiging voor de wereldvrede, door:
• alleen conventionele wapens
• geen Am. grondtroepen in N-Vietnam
• geen grote steden in N-Vietnam bombarderen
• China en VS 'stille afspraak': geen Chin. troepen als Am. niet op N-Vietnamees grondgebied kwamen. Geld ook voor de SU

§5
Mrt. '65: begin bombardementen N-Vietnam en eerste grondtroepen (2000man) om luchtmacht Danang te beschermen.
Johnson kon deze besluiten nemen:
• vanwege Tonkin-incident, Tonkin-resolutie ( '64)
N-Vietnam torpedo aanval op Am. marineschepen in de Golf v. Tonkin (voor de kust v. N-Vietnam). Begin aug. '64. Paar dagen later kreeg Tonkinresolutie enorme meerderheid in Congres→Johnson mocht alle noodzakelijke maatregelen nemen. Maar is het Tonkin-incident waar gebeurd?
• nov. '64 presidentsverkiezingen gewonnen door Johnson, grote overwinning. Dus hij dacht dat het Congres en het Am. publiek het zou goedkeuren.
Acties van de Am. luchtmacht: Operatie Rolling Thunder. N-Vietnam zó bombarderen dat ze Vietcong niet meer zou steunen. Bombardementen op:
• vliegvelden
• bruggen
• elektriciteitscentrales
• steden en dorpen
0,75 mln. bommen, †52000. Nog geen 1000 Am. vliegtuigen neergeschoten ( door SU afweergeschut). Operatie duurder 3 jaar: mrt. '65-okt. '68. Maar in het eerste jaar stuurde N-Vietnam 2x zoveel soldaten naar het Zuiden.
Oorzaken dat 'Rolling Thunder ' is mislukt:
• militaire leiding: doelen in heel N-Vietnam bombarderen. Maar SU en China niet provoceren, dus verbood Johnson Hanoi (hoofdstad) en Haiphong (havenstad) en Rode Delta (grensgebied met China) te bombarderen.
• Ho Chi Minh route niet overal te bombarderen, want het liep door Laos en Cambodja. Dus: geen isolatie. Dus: bevoorrading Vietcong ging gewoon door.
Eind '65: 180000 Am. manschappen in Vietnam. Steeds meer. Maar ze kon Vietcong en N-Vietnam. soldaten niet uitschakelen omdat:
• Z-Vietnamese leger ver onder Am. verwachtingen presteerde. Alleen ondersteunend. In de echte strijd hadden ze maar een beperkte rol
• Vietcong en N-Vietnam. leger geleid door generaal Vo Ngu Giap. Geen grote veldslagen, maar guerrillaoorlog (kleine eenheden leggen hinderlagen, plotseling aanvallen en snel weer terugtrekken). Moeilijk te vinden door tunnels en oerwoud.
• Am. en Z-Vietnam reageerde met tanks en helikopters om eigen slachtoffers te beperken. Maar overwicht van materiaal kon guerrilla niet bedwingen. Vietcong nam steeds initiatief; Am. konden er niet achter komen wanneer ze aanvallen deden. Dus was Vietcong vaak succesvol in aanvallen op Am. bases
Z-Vietnamese bevolking slachtoffer, omdat:
• Vietcongleden infiltreerden in versterkte dorpen. Daarom werden deze dorpen vaak Am. doelen. Am. reageerde erg gewelddadig uit gefrustreerdheid→iedere Vietnamees kon Vietcong zijn.
• Am. alleen macht in stedelijke kernen. Vietcong: platteland. Om acties op platteland te bemoeilijken: agent orange (ontbladering) en napalm (brandbommen). Veel burgers het slachtoffer.

§6
Successen bleven uit, dus vroeg generaal Westmoreland om extra troepen→half mln. in '68
Falen v/h Am. leger door:
• geen duidelijk slagveld. Geen terreinwinst. Winst/verlies door balans op te maken tussen gedode Vietcong-strijders en Amerikanen →body count
• door onvoorspelbaarheid en uitzichtloosheid werden gedemoraliseerd
• lage moreel tastte gevechtskracht v/h leger aan
Tet-offensief, 30 jan. '68: N-Vietnam en vooral Vietcong vielen veel Z-Vietnam. steden en Am. bases tegelijk aan. Tet=Vietnamees nieuwjaar. Bedacht door Giap. Wat was zijn bedoeling en de gevolgen?→alleen Alg. Opstand v. Z-Vietnamese bevolking? Of ook Am. kwetsbaarheid laten zien? Tet-offensief gewonnen/mislukt? Sommigen zeggen: mislukt, omdat uiteindelijk alle aanvallen zijn afgeslagen en er geen Alg. Opstand is gekomen. Geslaagd, omdat de Am. tot die dachten dat ze de oorlog zouden winnen (Giap). volgens historici kwam N-Vietnam tot de conclusie dat ze de oorlog nog niet kon winnen. Anderen zeggen dat de N-Vietnam. tot de conclusie kwamen dat ze de Am. van de conferentietafel v. Z-Vietnam konden verdrijven. Dit gebeurde in ieder geval wel. Door het Tet-offensief was in de VS duidelijk geworden dat Am. Z- Vietnam niet onder controle had en de Vietcong ook in de steden aan macht won. Veel Amerikanen: VS kan oorlog niet winnen. De t.v.beelden van aanslag op Am. ambassade in Saigon maakten meer indruk dan dat Johnson zei dat Vietcong een nederlaag had geleden.
Min. v. Def. Cliffor: 'Door Tetoffensief verloor het Am. publiek vertrouwen in hun leiders.'
Na Tet-offensief wilden beide partijen onderhandelen→'68, Parijs, verkennende besprekingen.
Nov. '68: Richard Nixon (Rep.) president. Johnson had zich namelijk niet verkiesbaar gesteld.
Nixon beloofde tijdens de campagne: peace with honour→terugtrekken zonder gezichtsverlies. Z-Vietnam mocht niet communistisch worden, want dat stond gelijk aan gezichtsverlies.
Nixon hoopte dit door militaire en diplomatieke maatregelen te bereiken:
• Vietnamisering v/d oorlog: Z-Vietnam. leger moest de strijd overnemen van Am. troepen. Am. terugtrekken en Z-Vietnam. leger versterken
• zware bombardementen om de aanvoerlijnen vanuit N-Vietnam af te sluiten.
∟op Laos en Cambodja (ook Am. troepenacties) en op N-Vietnam om onderhandelingen af te dwingen
• betere verhoudingen met SU en China, dit zou ervoor zorgen dat N-Vietnam niet meer gemakkelijk op hun steun rekenen. Dit zou de onderhandelingen weer vergemakkelijken.
Am. bevolking fel tegen bombardementen en acties in Cambodja.
De verkennende besprekingen in '68 geen resultaat. '69: hervat, uiterst stroef, want N-Vietnam wilde dat eerst de bombardementen ophielden. En de Z-Vietnam. regering van Thieu moest vervangen worden voor één waar ook de NLF deel van uitmaakte.
Maar: Nixon wilde met de bombardementen juist dwingen tot onderhandelingen en concessies laten doen tijdens die onderhandelingen en VS wilde Thieu niet laten vallen.
Onderhandelaars: Henry Kissinger (veiligheidsadviseur) en Le Duc Tho (Politburo v. N-Vietnam. Commun. Partij).
Feb. 1972: Nixon officieel bezoek China. Vriendelijk ontvangen door Mao die daarvoor heel agressieve taal tegen de VS had gebezigd. Bezoek voorbereid door Kissinger, hij had geheime onderhandelingen in China gevoerd. Overeenkomst:
• VS moest Volksrep. China erkennen
• China moest helpen Vietnamoorlog te stoppen
Mei '72: Nixon bezoekt Moskou, bij Leonid Brezjnev. Verdrag: einde kernwapenwedloop VS en SU. Rusland beloofde mee te werken aan vredesregeling voor Vietnam.
Vredesonderhandelingen in Parijs blijven moeilijk lopen. Voorstellen óf verworpen door N-Vietnam óf verworpen door president Thieu(Z-Vietnam). Nixon besloot te forceren door N-Vietnam zwaarder te bombarderen dan ooit→kerstbombardementen'72. Ook Hanoi en Haiphong. Na 10 dagen wilde N-Vietnam weer onderhandelen. Kissinger en Le Duc Tho bereikten snel een overeenkomst ( 7 jan. '73). Ze kregen in '73 de Nobelprijs voor de vrede, maar Le Duc Tho weigerde die.
27 jan. '73: Parijse Akkoorden getekend. Overeenkomstig met Geneefse Akkoorden '54:
• N- en Z- Vietnam verenigen door vrije verkiezingen
• buitenlandse (Am.) soldaten binnen 60 dagen weg
• N-Vietnam troepen mochten in Z-Vietnam blijven
Redenen waarom N-Vietnam akkoord ging:
• luchtverdediging door kerstbombardementen uitgeschakeld, zo kon Am. onbeperkt bombarderen.
• Su en China adviseerden dit
• ze wisten dat Am. weg wilden. VS zou niet opnieuw ingrijpen, dus vrij spel na hun vertrek.
Voor Z-Vietnam. regering niet leuk, want Am. steun viel weg. Toch stemden ze in, omdat:
• Am. materieel zou achterblijven
• ze niet toe wilden geven dat ze het niet zonder de Am. zouden redden
Alleen de Am. hielden zich a/ Akkoorden→luchtmachtmilitairen binnen 60 dagen weg.
Grondtroepen waren al in '72 vertrokken (vietnamisering).
Noord- en Zuid-Vietnam hielden zich er niet aan→ in 'vredesjaren' '73 en '74 stierven meer Z-Vietnamese soldaten (51000) dan in 2 jaar ervoor. Maar media had geen belangstelling. Met Am. vertrek was de oorlog 'afgelopen.'
April '75: groot offensief v. N-Vietnam. Z-Vietnam. leger geen partij, snel gedemoraliseerd. Binnen enkele werken werd het Zuiden veroverd, verenigd in 'Socialistische Rep. Vietnam'