Hoofdstuk 1, Zum Frühstück auf nach Paris!

Module 9: Oorlog en vrede
1. ‘Zum Frühstück auf nach Paris!’

Zomer 1914, Princip schoot op de kroonprins van Oostenrijk-Hongarije, Franz Ferdinand, vervolgens op zijn vrouw, beide overleden. Een paar weken later brak WOI uit. 1.2 Allianties en tegenstellingen. DL was eeuwenlang politiek versplinterd en speelde tot de 19de eeuw geen rol van betekenis op het Europees toneel. 1870,Koninkrijk Pruisen begon een oorlog tegen Frankrijk. 1871,Frankr verslagen, in Versailles de vrede getekend en werd Wilhelm I uitgeroepen tot Kaiser van het Deutsche Reich. DL pikt Elzas L in van Frankrijk. Economie en politiek
Het nieuwe Duitse Keizerrijk bouwde aan industrie, een vloot en een leger. In 35 jr werd de productie van staal enorm opgevoerd. Bismarck, kanselier van Wilhelm I, wilde DL in rust opbouwen en vormde daarom graag bondgenootschappen1882, Triple Alliante, drievoudig verbond met O-H en Ita. DL eiste een plaatsje op in de wereldpolitiek. Frankr zocht ook een bondgenoot, dit werd Rusl, hierdoor moest DL rekening houden met een tweefrontenoorlog. Engeland wilde in Europa een machtsevenwicht, balance of powers. Zolang dit het geval was grepen de Engelsen niet in en hielden ze vast aan hun splendid isolation. 1907,Tegenhanger van de Triple Alliante, de Triple Entente (Frankr, Rusl, Engl). De tot stand gekomen economische concurrentie en modern imperialisme was niet bevorderlik voor de onderlinge verhoudingen. Kolonisten en militairen
Nationale tegenstellingen werden groter door de race om koloniën,wapenwedloop. 2de helft vd 19de eeuw werd gekenmerkt door het nationalisme en militarisme. Men was voorbereid op een oorlog, bijv door de invoering vd dienstplicht. Men dacht dat een moderne oorlog slechts kort kon duren, oa door de komst vd trein. De Triple Alliante en de Triple Entente moesten deelnemers een gevoel van veiligheid geven. Uiteindelijk werden het coalaties die tegenover elkaar stonden. Ze zorgden voor een machtsoverwicht, maar konden ook oorlog veroorzaken (bleek in 1914). 1.3 Terug naar de Balkan. WOI begon door de moord op Franz Ferdinand, maar welke oorzaken zijn hiervoor te vinden? De Balkan werd aan het begin vd 20ste eeuw beheerst door het Russische tsarenrijk, het Ottomaanse of Turkse rijk, het waren veelvolkerenstaten. Op de Balkan ontstonden kleinere, onafhankelijke landen: Griekenland, Roemenië, Bulgarije en Servië. Ze wilden groeien door gedeelten van Turkije of O-H in te nemen. Turkije en O-H kampten met een nationaliteitenprobleem. De Slavische Nationalisten (Serviërs, Bosniërs, Kroaten) vormden de sterkste groep. RL had meer belangen in het Balkangebied: Bosporus & Dardanellen gaven toegang tot Russische warme havens aan de zwarte zee. Balkan grenst aan de zuidrand van het Russische rijk en moest daarom wel onder Russische controle staan. Russisch was daarbij ook nog een Slavische taal en daarom stonden de Russen sympathiek tegenover het Slavisch nationalisme. RL was bondgenoot van Servië, na de moord op F. Ferdinand vroeg O-H daarom hulp aan DL. 1.1 Stap voor stap. Princip was een Servische nationalist en voorstander van Groot-Servië, delen van O-H & Servië samen 1 staat. De regering in Wenen verdacht Servië van hulp aan Servische/Slavische nationalisten binnen O-H. Servië werd politiek gesteund door RL, daarom vroeg Wenen hulp aan DL. O-H zegde Servië de wacht aan. RL zocht hulp bij Fa. Daarop mobiliseerde RL zijn leger, daar schrok DL van en vroeg RL op te houden. RL weigerde en DL verklaarde RL de oorlog en daarmee ook aan Fa. O-H + DL (de Centralen) voerden oorlog met Servië + Fa + RL (de Geallieerden). DL viel België binnen om Fa te kunnen bereiken. Engeland zou België helpen, dus verklaarde Engeland de oorlog aan DL. Er werd op meerdere fronten gevochten. Lange tijd werd deze oorlog grote oorlog genoemd, later de Eerste Wereldoorlog. 1.4 De oorlog begint. 4 op 5 aug 1914DL viel België binnen, op weg naar Fa. Russen rukten op in Pruisen. Von Shlieffen-planDL zou eerst afrekenen met Fa, vervolgens met RL. RL had sneller leger bij elkaar dan DL had verwacht. DL stond voor de keus; 1. of eerst aandacht op Fa richten. 2. of troepen van het westfront overbrengen naar Oost-Pruisen. Voor het 2de werd gekozen. Door overbrenging Duitse troepen naar oostfront, westfront erg verslapt. De franse legercommandant Joffre startte met hulp van België + Engeland tegenoffensief. In 1915opmars werd voortgezet, nu met hulp van O-H. Turkse rijk had zich aangesloten bij de Centralen. Loopgravenoorlog
Aan beide zijden vd frontlinie loopgraven. Mitrailleurnesten werden ingericht. De traditionele offensieve tactiek vd strormaanval werkte niet meer. 1916Beide partijen probeerden een doorbraak in N-Fa te forceren. DL leverde 6 maanden slag om de vestingstand verdun. Kort daarna slag om de Somme. De Britten zetten hun machtige oorlogsvloot in om Duitse haven te blokkeren. Antwoord DL-->aanval op Engelse schepen + onderzeeërs. Amerika waarschuwde DLtot jan 1917 onderzeebootoorlog op een laag pitje. 1.5 Het tij keert. It lid van Triple Entente, maar had zich neutraal opgesteld. Geallieerden beloofden It gebieden van O-H: Zuid-Tirol, Istrië en Triëst. Mei 1915,It opende nieuw front in het Zuiden tegen Oostenrijk. Geallieerden (En+Fa) verdeelden Turkse rijk, ze stookten Arabieren op tegen Turkse sultan. 1917,Revolutie in RL. Tsaar Nicolaas II afgezet. Door Chaos RL kon DL nog meer gebieden veroveren. In het door DL bezette westen van RL verklaarden volkeren zich onafhankelijk: Polen, Oekraïners, Bessarabiërs, Esten, Letten, Litouwers en Finnen. Maart 1918,Lenin sloot vrede van Brest-Litovsk. Grote delen van westelijk RL zelfst. Verklaard. SU trok zich terug uit WOI. Begin 1917 kondigde de Duitse legerleiding een onbeperkte duikbootoorlog af. DL kon niet op tegen de overmacht van Fa, Belg, Eng, Ame. Nov 1918 eind oorlog in het westen. DL gaf zich over onder nieuw gevormde regering.