Hoofdstuk 1: leerdoelen jagers en boeren

1.1 Van jagers-verzamelaars naar boeren

1. Je kunt kenmerken noemen van de leefwijze van jagers-verzamelaars

   - Jagers-verzamelaars leven als nomaden in kleine groepen van 10-30 personen. Zodra het eten op was trokken ze verder naar een ander gebied

   - Ze bouwden hutten of tenten als huis

   - Om aan voedsel te komen gingen ze uit jagen en vissen, planten, zaden, bessen en noten verzamelen

   - Ze begroeven hun doden met grafgiften

   - Duidelijke man/vrouw verdeling

2. Je kunt uitleggen waar en waardoor de Neolitische Revolutie ontstond, hoe deze zich verspreidde en wat de gevolgen ervan waren.

De Neolithische revolutie ontstond doordat rond 11 000 voor Christus het klimaat in het de Vruchtbare Halvemaan veranderde. De grond werd erg vruchtbaar en de mensen gingen experimenteren met het planten van zaden. Vanuit dit gebied werd de kennis van de landbouw verder verspreid. Een gevolg hievan is dat de mensen langzaam een landbouwsamenleving vormde. De nomaden werden sedentair, ze bouwden stevige boerderijen en maakten andere werktuigen. Doordat de mensen sedentair waren ontstond een sociale hiërachie. De groepen weden groter, er ontstonden dorpjes, ze begonnen dieren tam te maken

3. Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen en beschrijven tussen de culturen van jagers-verzamelaars en boeren.

Jagers-verzamelaars

Boeren

Nomaden

Sedentair

Leefden van de jacht en het verzamelen van bessen, noten enz.

Leefden voornamelijk van de landbouw

Woonden in hutten en tenten

Woonden in stevige boerderijen

Werktuigen als bijlen, messen pijl- en speerpunten

Landbouwwerktuigen, sikkels, ploegen en maalstenen als werktuigen

Niet veel bezittingen

Meer bezittingen door het sedentair zijn

Sterke band met de natuur

Sterke band met de natuur

Polytheïstisch

Polytheïstisch

4. Je kunt verschillen beschrijven tussen het leven in een prehistorische landbouwsamenleving en de landbouwsamenleving in onze tijd.

Prehistorische landbouwsamenleving

Landbouwsamenleving in onze tijd

Dieren tam maken en fokken,

Door genetische manipulatie worden de erfelijke eigenschappen van dieren en planten aangepast

Verbouwen van 1 ding

veel verschillende gewassen verbouwen

Boeren waren machtig

Boeren zijn niet meer heel machtig

gebruikten dieren voor de ploeg

gebruiken machines als tractors, loopbanden enz.

1.2 Oude beschavingen, steden en staten

5. Je kunt enkele vroege steden noemen en daarvan de kenmerken geven.

In Mesopotamië waren de dorpen zodanig in omvang en inwonertal gegroeid dat we spreken van stedelijke nederzettingen. Elke stad had zijn eigen bestuur. Uruk in Soemerië was met

50 000 inwoners de grootste stadstaat. Kenmerken van een stad was:

• Hiërarchische opbouw van de samenleving

• Godsdienstig centrum

• Specialisten (ander beroep dan boer)

• Gebruik van het schrift

6. Je kunt uitleggen waarom Mesopotamië de bakermat is van de landbouwsamenleving met vroeg stedelijke elementen.

Mesopotamië is het gebied binnen twee gebieden waar de landbouw uitgevonden werd. Het was een erg vruchtbaar gebied waar de landbouw beoefend werd. Met de komst van de landbouw ontstonden ook de eerste steden.

7. Je kunt verschillen herkennen en beschrijven tussen leven in vroeg stedelijke samenlevingen en leven in een moderne stad.

De verschillen tussen vroeg stedelijke samenlevingen en het leven in een moderne stad zijn:

• In de vroeg stedelijke samenlevingen was er een hiërarchische opbouw van de samenleving en in een moderne stad niet.

• In de vroeg stedelijke samenlevingen  was er een godsdienstig centrum , in een moderne stad is dat veel minder belangrijk.

• In de vroeg stedelijke samenlevingen waren er een maar een paar soorten specialisten (mensen met een ander beroep dan boer), in een moderne stad zijn dat er heel veel en zijn er juist minder  boeren.

• In de vroeg stedelijke samenlevingen waren er maar een paar mensen die konden lezen en schrijven, in een moderne stad kan (bijna) iedereen lezen en schrijven.

8. Je kunt beschrijven hoe het proces van staatsvorming in het Midden-Oosten verliep.

De boeren die keer op keer een rijkere oogst binnenhaalden, kregen ook het meeste aanzien. Deze boeren werden vaak de politieke leiders, ze bestuurden de stad terwijl anderen op het land werkten. Een van de succesvolste boeren werd uiteindelijk een soort koning.

De koning gaf leiding aan de organisatie van het irrigatiesysteem (moest goed onderhouden worden en evt. aangepast). Ook de bouw van grote publieke werken werden door hem gecoördineerd.

De steden en koningen streden tegen elkaar om de meeste macht en invloed in Soemerië, hierdoor ontstonden oorlogen. (Als bescherming hiervoor werden stadsmuren gebouwd).