Hoofdstuk 1: Europese expansie

1.1 Europa ontdekt de wereld

Waarom ontstonden er na 1500 contacten tussen West-Europa en andere werelddelen?

In Europa zijn multiculturele samenlevingen ontstaan, waarbinnen meerdere culturen naast elkaar bestaan.

Europese expansie =

Algemene term waarmee de uitbreiding van de Europese staten naar andere werelddelen wordt bedoeld.

De Spanjaarden en Portugezen begonnen als eerste met de ontdekkingreizen.

Motieven ontdekkingsreizen:

• Nieuwsgierigheid naar onbekende werelden, werd gevoed door:
  • de Arabieren: de Aziatische handel verliep in de Middeleeuwen via het                                  Midden-Oosten (zie laatste puntje)
  • de Renaissance: nieuw wereldbeeld.
  • ontwikkelingen in de wetenschap: nieuwe dingen ontdekken.
  • de wil om rijkdommen aan te treffen in de ‘nieuwe’ gebieden.
• Verspreiding van het Christendom, van de beschaving (cultureel motief):
  • Het was niet nodig om de Europese beschaving te verspreiden. De volkeren in Amerika hadden ook al veel kennis over techniek, natuurkunde, scheikunde, wiskunde de natuur, sterrenkunde enz., net als Europa. Het enige grote verschil tussen Amerika en Europa was de godsdienst (en de taal).
  • Missionaris = katholieke geestelijke die in vreemde landen anderen tot zijn geloof probeert te bekeren.
• Handel met Azië (economisch motief, belangrijkste motief):
  • De Aziatische handel verliep in de Middeleeuwen via het Midden-Oosten. Kooplui uit Spanje en Portugal wilde proberen rechtstreeks met Azië handel te drijven zonder tussenkomst van de Arabieren.

Spanjaarden en Portugezen stichtten:

• Kolonie = Overzees gebiedsdeel, onder bestuur van het moederland in Europa.
• Compagnie = handelsmaatschappij (gericht op winst)

Aan het eind van de 16e eeuw kregen de Spanjaarden en Portugezen concurrentie in Azië en Amerika van de Engelsen, Fransen en Nederlanders.

• 1602: Nederlanders richten de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) op, die verdragen mocht sluiten, forten bouwen en ambtenaren aanstellen zonder dat het bestuur in Nederland zich ermee bemoeide.

Ontdekking en kolonisering van nieuwe gebieden =>

ontstaan nieuwe handelsnetwerken en communicatiekanalen =>

driehoekshandel =

Handel in goederen en slaven tussen Europa, Afrika en Amerika in de 16e eeuw.

Deze driehoekshandel werd volledig beheerst door Europese compagnieën, vooral door de Nederlandse West-Indische Compagnie (WIC):

• belangrijke slavenleverancier van de Spaanse koloniën.
• Vanaf 1658: regionale slavenmarkt: Curaçao.
• 1738: eind slavenhanden door de WIC.
• 1863: Nederland schaft slavernij officieel af.

1.2 Drie vormen van Europese aanwezigheid

Welke vormen van Europese aanwezigheid overzee kun je onderscheiden?

Vormen van Europese aanwezigheid

Waarom?

Handelsposten

Voor handel

Vestigingskoloniën

Voor immigratie

Plantagekoloniën

Om (sub)tropische landbouwgewassen te verbouwen