Hoofdstuk 1 en 3, Oorlog en Vrede

HOOFDSTUK 1 "Zum Frühstück auf nach Paris!"

Diepliggende oorzaken WO I:

• Bondgenootschappen:
1882: Triple Alliance (Driebond) => Dld, O-H, Ita
1907: Triple Entente => Eng, Fr, Rusl
Oorzaak: ze slepen elkaar mee in de oorlog.
• Economische rivaliteit:
Tussen Duitsland en Engeland. Engeland is economisch ingehaald (vloot, marine) en is daar niet blij mee.
• Revanchisme:
Frankrijk wil wraak voor 1871, toen Duitsland Frankrijk binnenviel en de Fransen vernederingen moesten ondergaan (verlies Elzas-Lotharingen, kolen- en ijzermijnen + grensprovincie)
• Militarisme:
Oorlog werd gezien als een manier om problemen op te lossen.
• Imperialisme:
Het willen hebben van een wereldrijk (empire)
Oorzaak: ruzie om wie wat krijgt.
• Nationalisme:
- Vaderlandsliefde
- Met afkeer van andere landen of volken
- Het willen hebben van een land

Aanleiding van WO I:

1914: De moord op Franz Ferdinand door Gavrilo Princip.
Waarom?

De Balkan was verdeeld over twee rijken: het Turkse Rijk, en Oostenrijk-Hongarije. Het waren
• veelvolkerenstaten: staten waarin een aantal volkeren zijn samengebracht.
Ze hadden een
• nationaliteitenprobleem: het probleem dat een bepaald volk niet meer bij de staat wil horen, maar onafhankelijk wil zijn.
Princip was een
• Servische nationalist: een voorstander van een onafhankelijk Groot-Servië.

Het bezoek van het prinselijk paar was voor Princip een aanleiding om te laten zien dat hij hiervoor zelfs moorden wilde plegen. Het Slavisch nationalisme was een oorzaak hiervan.

WO I: het verloop

O-H besloot Servië aan te pakken (vanwege de moord).
• Servië werd gesteund door Rusland: - Rusland was ook Slavisch
- In de Balkan lagen warme havens: (havens die ’s winters niet dichtvriezen) die havens moesten wel onder Russische controle staan, anders had Rusland geen toegang meer.
• Oostenrijk- Hongaraije werd gesteund door Duitsland.
• Rusland zoekt hulp bij Frankrijk.
• Rusland mobiliseert en Duitsland verklaart Rusland en Frankrijk de oorlog.
• Duitsland valt Frankrijk binnen via België; België krijgt op zijn beurt steun van Engeland.

Oorlog tussen:
Oostenrijk-Hongarije, Duitsland <=> Servië, Frankrijk, Rusland, Engeland
Tweefrontenoorlog: een oorlog die door een land aan twee fronten (oost en west) tegelijk wordt uitgevochten.

1914: Begin WO I (loopgravenoorlog)
Duitsland heeft het Von Schlieffen-plan opgesteld: Duits aanvalsplan dat erin voorzag dat Duitsland eerst met de landen in West-Europa en vervolgens met die in Oost-Europa afrekende om zo een tweefrontenoorlog te vermijden.
Dit mislukte vanwege de snelle opmars van Rusland, dus werden er troepen overgebracht naar het oostfront.
1915: Oostenrijk-Hongarije en het Turkse rijk hielpen bij de opmars.
Twee coalities staan tegenover elkaar:
Geallieerden: Frankrijk, Rusland, Groot-Brittannië
Centralen: Oostenrijk-Hongarije, Duitsland, Turkse Rijk
1916: Slag om Verdun en om Somme
1917: Duitsland kondigt onbeperkte duikbotenoorlog af: Duikboten vallen elk schip aan waarvan vermoed wordt dat het voor de vijand vaart.
Gevolg: ook Amerika wordt beschoten en wordt betrokken bij de oorlog.

Tegenslagen Centralen:
• Italië werd overgehaald toe te treden tot de Geallieerden en viel nu Oostenrijk-Hongarije aan
• Arabieren kwamen in opstand tegen de Turkse Sultan zodat Turkije niet mee kon vechten
Tegenslagen Geallieerden:
• 1917: Revolutie in Rusland: tsaar afgezet, Lenin aan de macht.
• Maart 1918: Vrede van Brest-Litovsk: Vrede aan oostfront tussen Rusland en Duitsland, dat zo geen tweefrontenoorlog hoeft te voeren.

November 1918: Wapenstilstand aan het westfront; einde van de oorlog.
Republiek van Weimar uitgeroepen.

HOOFDSTUK 2 "Keerpunt Versailles"

1919: Vrede van Versailles
• Frankrijk (Clemenceau): Harde vrede; Duitsers moeten zwaar gestraft worden.
• Amerika (Wilson): Wilson had zijn vredesprogramma vastgelegd in zijn
veertien punten:
- Democratie verspreiden
- Zelfbeschikkingrecht voor alle volken
- Volkenbond; om vrede te handhaven
• Engeland (Lloyd George): Zat er tussen in. Hij wilde Duitsland niet te zwaar straffen omdat hij bang was dat Frankrijk anders te machtig werd.

De conferentie in Versaille was er een van de geallieerden, de verliezers, zoals Dld en OH mochten niet meepraten.

Volkenbond: Internationale organisatie die de oorlogsdreiging tussen landen via onderhandelingen weg moest nemen.
 De Volkenbond mislukte omdat Dld en de Sovjet-Unie geen lid mochten worden, en de VS wilde niet (Politiek van isolationisme).
Isolationisme: Politiek van de VW om zich zo min mogelijk met Europese zaken te bemoeien.

Verdrag van Versaille:

• Duitsland raakt gebieden kwijt (Elzas-Lotharingen, Poolse Corridor enz.)
• Rijnland moest worden gedemilitariseerd
• Herstelbetalingen
• Geen aanvalsleger
• Koloniën inleveren
• Dld mocht niet met Oostenrijk samengaan
• Dld kreeg de schuld van de oorlog

Er ontstonden nieuwe landen langs de grens van de Sovjet-Unie, als het ware een buffer om de bacil van het communisme binnen de Sovjet-Unie te houden:
Cordon Sanitaire: Rij van landen die samenwerken om een groot buurland in bedwang te houden.

Na Versailles:

De opinie over oorlog was veranderd en er ontstonden pacifisten: mensen die geloven dat er geen enkele vorm van geweld of van oorlogsvoering gerechtvaardigd is.
Engeland en Frankrijk hielden zich alleen nog bezig met de verdediging van hun land.

1923: Economische crisis in Duitsland. Kan herstelbetalingen niet voldoen. Frankrijk wordt woedend en bezet het Ruhrgebied. Hierdoor ontstaat een financiële crisis => inflatie.
1924: Dawesplan: VS steunt Duitsland financieel, om zo herstelbetalingen weer te kunnen voldoen.
1925: Verdrag van Locarno; Erfüllungpolitik (=verzoening)
Duitsland erkent de westgrenzen.
1926: Duitsland mag lid worden van de Volkenbond.

HOOFDSTUK 3 "Opnieuw oorlog"

1933: Hitler komt aan de macht.
• Dld uit de Volkenbond.
• Hitler voert dienstplicht in

In Italië is er ook een dictator aan de macht: Mussolini. Hij wil van Italië een grote mogendheid maken. Hij heeft het gemunt op Ethiopië.
1935: Mussolini bezet Ethiopië: economische boycot tegen Italië.
1936: Hitler trekt met leger het Rijnland binnen. (x V.v.V.)
1936: As Rome-Berlijn: Fascistisch verbond tussen Duitsland en Italië waar Japan zich later bij aansloot. (Japan wil macht in Azië uitbreiden en zoekt bondgenoten die tegen de kolonies zijn van Eng, Fr, en NL)
1936-1939: Spaanse Burgeroorlog:
De linkse democratische regering wordt afgezet, en conservatieve dictator Franco grijpt de macht. Mussolini en Hitler steunen Franco. Stalin steunt de republikeinen, samen met vrijwilligers uit het buitenland, zij vormen de internationale brigade.
• Appeasementpolitiek (Eng, Fr): Politiek gericht op het voorkomen van oorlog door steeds toe te geven aan agressieve dicatators.
Hitler wist hierdoor dat de anderen hem niet tegenhielden.
1938: Anschluss van Duitsland met Oostenrijk.
1938: Conferentie van München: Vergadering van Dld, Fr, Eng, It over Tsjecho-Slowakije. (SU en Tsj.slowakije waren niet uitgenodigd)
• Hitler eist Sudetenland op.
• Eng en Fr voeren Appeasementpolitiek.
• Sudetenland komt bij Duitsland.
1939: Hitler bezet Tsjechië. Slowakije verklaart zich onafhankelijk. Hitler eist Danzig en Poolse Corridor op.

Stalin vertrouwt de Engelsen niet meer en denkt dat het een complot is, waarbij Frankrijk en Dld eerst met Duitsland willen afrekenen en daarna met de SU.

1939 augustus: Molotov-Von Ribbentroppact: niet-aanvalsverdrag tussen Dld-SU. Ze verdelen Polen.
1 september: Duitsland valt Polen binnen.
3 september: Engeland en Frankrijk verklaren Duitsland de oorlog. De 2de Wereldoorlog is begonnen.
Blitzkrieg: Tactiek van een snelle overrompelingsoorlog.