HC de republiek
Luther en de reformatie
Begin 16e eeuw kritiek van maarten Luther op de katholieke kerk:
Roem rijkdom en macht; eigen staat, rijkdom en, handel in aflaten, veel luxe en onwetendheid
Bijgeloof; de toegang naar de hemel alleen met geestelijken kom je in de hemel terecht, contactpersoon. Relikwieën en erediensten nodig
- Alleen de bijbel is nodig. Die moet in de volkstaal worden verspreid.
De protestantse boodschap werd verspreid via de nieuwe media; pamflet en boek (boekdrukkunst)
Groeiende aanhang Luther in Duitse rijk. -> baas Karel V. volgens Luther mag vorst het geloof voor zijn onderdanen bepalen. Daarom steunden veel vorsten zijn ideeën. Karel V vindt Luther niks-> 1521 rijksdag van Worms -> Luther moet zijn ideeën herroepen -> weigert -> Luther wordt vogelvrijverklaard -> gesteund door Duitse vorsten -> scheuring binnen de kerk tussen protestanten en katholieken. -> godsdienstenoorlog in het Duitse rijk. 1555 Vrede van Augsburg -> wiens gebied diens gebed. Karel V niet mee eens.
De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
Centralisatiepolitiek van Karel V
Middeleeuwen -> feodale leenstelsel, leenheer (Duitse keizer of Franse koning). Leenman -> hoge adel, achterleenman of steden -> graaf of hertog. Regeerden samen met de staten. Staten zijn vertegenwoordigers van geestelijke, adel en steden. Geen centraal bestuur maar grote zelfstandigheid van de positie van de stedelijke burgerij. In de steden was er een toename van handel en nijverheid. Diezelfde steden betaalden belasting in ruil voor privileges -> Karel V wilde centralisatie -> vormde een bedreiging voor de privileges van de steden. 1531 instelling van de 3 collaterale raden. Raad van State -> belangrijkste Nederlandse edelen geven advies over het beleid in de 17 gewesten. Geheime raad -> rechtsgeleerden, opstellen van wetten en toezicht houden op bestuur van de gewesten en steden. Raad van financiën -> hoge edelen en rechtsgeleerden, uitvoering van en toezicht houden op het financiële beleid.
Het begin van staatsvorming en centralisatie
1555 Karel V wordt opgevolgd door Filips II. Dagelijkse bestuur van de Nederlanden komt in handen van landvoogdes Margaretha van Parma.
Kettervervolging in de Nederlanden
In de Nederlanden, vanaf 1550, Calvijn meer aanhangers dan Luther. Boven de rivieren zijn ze calvinistisch. Calvijn; gelovige mag zelf zijn geloof bepalen, zonder toestemming van de overheid.
(Je mag in opstand komen tegen de vorst die jouw geloof probeert te onderdrukken). 1550: instelling van de Bloedplakkaten door Karel V; doodstraf en inbeslagname van goederen bij:
- Drukken, schrijven, verspreide en bezitten van ketterse boeken en afbeeldingen
- Bijwonen protestantse bijeenkomsten
- Huisvesten van protestanten
Karel V lat zien dat hij de baas is en wilt zijn gebied dat alleen het katholieke geloof wordt toegestaan.
Het streven van vorsten naar absolute macht
Filips II zet beleid van Karel V voort -> Nederlanders twijfelen aan de strenge vervolging en waren tevens ook bezorgd over aantasting van hen privileges zoals overname van de eigen rechtbank. 1556 indienen Smeekschrift door de lage adel, een verzoek tot matiging van de kettervervolging -> tijdelijk minder kettervervolging -> bijeenkomst van protestanten -> beeldenstorm. Reactie; Margaretha van Parma eist trouw van de Nederlandse edelen -> hoogste edelman Willem van Oranje weigert en vertrekt naar Duitsland. Filips II houdt Nederlandse edelen verantwoordelijk en stuurt Hertog van Alva -> nieuwe landvoogd -> stelt raad van beroerte in om beeldenstormers te straffen, er wordt hard opgestreden waardoor er veel weerstand is onder het volk, veel calvinisten vluchten naar het buitenland.
Het begin van de Nederlandse opstand
Willem van oranje zit in Duitse ballingschap en roept op tot verzet tegen het strenge optreden van Alva -> begin van de opstand Nederlandse opstand 1568-1648 80-jarige oorlog begint in Heiligerlee onder leiding van Lodewijk en Adolf van Nassau van Oranje. Er is weinig steun vanuit de gewone bevolking. Wel van de Watergeuzen (gevluchte calvinisten) -> inkomsten door middel van kaapvaart. Willem van Oranje geeft watergeuzen toestemming om een guerrilla-oorlog te beginnen tegen de legers van Alva. 1572 watergeuzen nemen Den Briel in -> Andere steden in Holland en Zeeland sluiten zich aan bij de opstand. Staten van Holland; gezamenlijke financiering van de strijd tegen Alva, Willem van oranje als stadhouder.
Willem van Oranje
Het lukte Alva niet o de opstand in Nederland snel neer te slaan -> burgeroorlog, Spaanse soldaten onder leiding van Alva tegen de Nederlandse opstandelingen onder leiding van Willem van Oranje.
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
1572 Leiden sluit zich aan bij de opstand
1573 Spaanse troepen omsingelen de stad voor +/- 1 jaar en hongeren de stad uit
Leidse Stadsbestuur joeg de waarschuwingen in de wind dat ze voldoende voedsel moeten inslaan -> Spaanse troepen komen terug.
1574 Staten van Holland geven de Geuzen toestemming om gebieden rondom leiden onder water te laten lopen -> Spaanse troepen vluchten.
Willem van Oranje; streef naar gelijke behandeling van katholieken en protestanten. In praktijk veel onenigheid. Om aanhang te krijgen niet uitgaan van het geloof. Gebruik van propaganda; Volkslied, nadruk ligt op verdediging van het Vaderland. Propaganda vooral tegen Alva niet tegen Filips II.
Het ontstaan van de unie van Utrecht
Tot 1576 blijft de opstand in Holland en Zeeland. Filips II heeft niet genoeg geld om al zijn soldaten te betalen -> soldaten plunderen Brabant en Vlaanderen -> Spaanse Furie -> 1576 Pacificatie van Gent tussen Holland, Zeeland en de andere 15 gewesten; Spaanse troepen verjagen, Holland en Zeeland worden protestants, andere gewesten katholiek, gewetensvrijheid wat inhield dat er geen godsdienstvervolging meer is zolang het niet wordt uitgevoerd in het openbaar. Calvinisme blijft groeien vooral in Vlaamse en Brabantse Steden -> katholieken vinden het maar niks. 1579 Unie van Atrecht -> verbond van zuidelijke katholieke gewesten met Spanjaarden om calvinisten te verdrijven. Als reactie daarop wordt ook in 1579 Unie van Utrecht opgericht -> Militair verbond van opstandige gewesten en steden tegen Spanjaarden, in de steden kwam gewetensvrijheid.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden