De eerste wereldoorlog

Oorzaken voor een wereldoorlog

In 1914 is de toestand in Europa gespannen omwille van verschillende redenen:

Conflicten in de Balkan:

De Balkan is een gebied ten oosten van de Adriatische Zee tussen Italië en Albanië, het behoorde tot de Ottomaanse rijk -> turken. Tussen 1912-1913 zijn er een reeks oorlogen en nadien ontstaan er nieuwe landen: Servië, Bosnië-Herzegovina. Servië is voorstander van panslavisme, panslavisme is het samenbrengen van alle Slavische landen, Servië krijgt daarvoor steun van Rusland.

De Balkan maakte deel uit van het Ottomaanse rijk. Voor de Eerste Wereldoorlog ontstond het Panslavisme. Deze beweging streefde ernaar om alle Slavische volkeren samen te brengen in een staat. Servië nam hierbij het voortrouw en kreeg hiervoor de steun van Rusland. Het Panslavisme leidde tot spanning tussen Oostenrijk-Hongarije (OH) en Servië omdat in het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije (OH) verschillende Slavische minderheden leefde

Frans Revanchisme: 

Frans-Duitse oorlog was vernederend voor Frankrijk, omdat Duitsland vrede tekende in  het paleis van Versailles.  Elzas-Lotharingen kreeg in 1871. Frankrijk wilde wraak na de oorlog.

Nationalisme en imperialisme:

Wilhelm II werd in 1980 keizer van Duitsland. Hij wilde Duitsland het machtigste land in Europa maken en een groot koloniaal rijk opbouwen, wat tot conflicten leidde. Er waren Balkanoorlogen tussen Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk. Rusland zocht naar havens, wat spanningen veroorzaakte met het Ottomaanse Rijk. Italië wilde de Italiaanssprekende gebieden in Oostenrijk-Hongarije innemen. GB wilde zijn status als wereldmacht behouden.

Wapenwedloop:

Duitsland wilde een even grote vloot als Groot-Brittannië, wat leidde tot een bewapeningswedloop tussen beide landen. Groot-Brittannië behield echter haar voorsprong. Duitsland bouwde ook een groot leger uit, wat Frankrijk en Rusland ook deden. Het wantrouwen tussen de Europese grootmachten groeide.

Bondgenootschappen:

Na 1870 isoleerde Duitsland Frankrijk internationaal door bondgenootschappen te sluiten met Oostenrijk-Hongarije, Italië, Rusland en Groot-Brittannië. Vanaf 1890 raakte Frankrijk uit zijn isolement en werden er twee bondgenootschappen gevormd. Na 1907 ontstond het risico dat een conflict tussen een lidstaat van de Driebond en een lidstaat van de Triple Entente kon escaleren in een oorlog waarbij alle lidstaten van de twee bondgenootschappen betrokken waren.

Ontstaan bondgenootschap-> Bosnië lag naast Slowakije en andere landen wouden andere landen inpikken en Oostenrijk ging Bosnië pakken. In 1882  ontstaat er een tweebond -> Oostenrijk-Hongarije + Duitsland, later kwam er een driebond -> Oostenrijk-Hongarije + Duitsland + Italië. In 1904  begon dat op de zenuwen te werken bij Frankrijk en Groot-Brittannië omdat ze zenuwachtig waren dat Oostenrijk-Hongarije , Duitsland en Italië  machtiger gingen zijn dan hun -> Entente Cordiale. In 1907 vormden Frankrijk, Rusland en Groot-Brittannië de Triple Entente

De moord in Sarajevo:

Op 28 juni 1914 werden Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophie vermoord door Gavrilo Princip, een Bosnische Serviër en aanhanger van het Panslavisme, tijdens een autorit door Sarajevo. Dit leidde tot de start van WO I.

De start van WO I:

Oostenrijk-Hongarije beschuldigt Servië van de moord op de Oostenrijkse kroonprins en vraagt de steun van Duitsland. Duitsland is bang dat Rusland Frankrijk zal steunen in een tweefrontenoorlog en is voorbereid dankzij het Von Schlieffenplan.

Von Schlieffenplan :

Het Von Schlieffenplan was ontworpen om een tweefrontenoorlog te voorkomen en was gebaseerd op de veronderstelling dat Rusland nog niet klaar was voor een oorlog. Het plan omvatte het uitschakelen van Frankrijk voordat Rusland zich kon mobiliseren. Duitsland zou via België en Nederland snel Frankrijk binnenvallen en aan de Frans-Duitse grens een schijnaanval doen. De Duitse troepen zouden vervolgens aan de westkant om Parijs heen trekken en de Franse troepen omsingelen. Dit plan schond de neutraliteit van België en Nederland, waardoor de Duitsers de zware Franse versterkingen aan de Frans-Duitse grens konden ontwijken. Na de overwinning op Frankrijk zouden de Duitse troepen naar het oosten verplaatst moeten worden, om daar de Russische aanval op te vangen.

Escalatie:

Duitsland belooft Oostenrijk-Hongarije alle steun. Oostenrijk-Hongarije stelt een ultimatum aan Servië dat weigert hierop in te gaan omdat Rusland Servië steunt. Op 25 juli 1914 mobiliseert Rusland  gedeeltelijk zijn leger om Servië te steunen. Op 28 juli valt Oostenrijk-Hongarije Servië aan. Duitsland steunt zijn bondgenoot en verklaart de oorlog aan Frankrijk en Rusland. Op 4 augustus trekt Duitsland het neutrale België binnen. Groot-Brittannië, dat garant  stond voor de Belgische neutraliteit verklaart de oorlog aan Duitsland.

Schlieffenplan treedt in werking:

Op 4 augustus 1914 viel het Duitse leger België en Luxemburg binnen met één miljoen manschappen, als onderdeel van het Von Schlieffenplan om Frankrijk in te nemen. Het Belgische leger bood echter hardnekkige weerstand, waardoor het plan vertraging opliep. België had in 1914 de sterkste en best bewapende forten van Europa, waaronder een fortengordel rond de steden Luik, Namen en Antwerpen. Ondertussen mengden de Britten zich in de oorlog en rukten de Fransen op richting België. In augustus 1914 werden een aantal Belgische steden het slachtoffer van moordpartijen door het Duitse leger, waaronder Aarschot.

Ontstaan van het westelijk front:

Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerde het Duitse leger rond het Franse leger te geraken en de Franse havens te veroveren. Dit lukte echter niet omdat het Franse leger hen tegenhield bij de Marne. Britse legers kwamen ook helpen en landden in Franse Noordzee-havens. Het Belgische leger trok zich terug achter de Ijzer.

Loopgravenoorlog:

Tijdens de Eerste Wereldoorlog groeven de legers loopgraven langs het westelijk front. De loopgraven waren beschermd met prikkeldraad. Het was beter om de loopgraven te verdedigen dan aan te vallen omdat er dan minder slachtoffers vielen. De loopgraven en het machinegeweer maakten de oorlog statisch, wat betekent dat er weinig verandering was. De verdedigende partij was in het voordeel omdat één man met een machinegeweer gemakkelijk honderd aanvallers kon tegenhouden. Het front van Nieuwpoort tot Zwitserland stond stil. Langs beide zijden waren er veel loopgraven en verdedigingslinies.

Een totale oorlog:

De Eerste Wereldoorlog was een oorlog waarbij niet alleen het leger, maar de hele maatschappij betrokken was. De economie werd afgestemd op de oorlogsproductie. Terwijl de mannen aan het front vochten, werkten de vrouwen in de industrie of als verpleegsters aan het front. Het was een totale oorlog omdat het de eerste industriële oorlog was waarbij op grote schaal nieuwe wapens moesten worden geproduceerd.

Een wereldoorlog: 

Er werd niet alleen aan het Westelijk Front gevochten, maar ook aan het Oostfront tussen Oostenrijks-Hongaarse, Duitse en Russische troepen. De Eerste Wereldoorlog begon als een Europese oorlog, maar breidde zich uit tot een wereldwijd conflict. De Europese kolonies werden ook bij de oorlog betrokken. Er werd voornamelijk in Afrika gevochten, maar op kleinere schaal. De Britse en Franse kolonies leverden ook soldaten om aan het Westelijk Front te vechten. Het Britse expeditieleger leed zware verliezen en de Britse regering riep burgers op om vrijwillig dienst te nemen. Divisies van het Indiase leger werden naar Frankrijk gestuurd. Andere troepen uit het Britse rijk, vooral uit Canada, volgden. De Fransen maakten ook gebruik van Afrikaanse troepen. Marokko en Tunesië leverden samen 143.000 rekruten, waarvan er 50.000 stierven en 47.000 gewond raakten. In het Midden-Oosten koos het Ottomaanse Rijk de kant van de Centralen. De Britten vals Palestina en Mesopotamië binnen. Japan verovert Duitse kolonies in het Verre Oosten. In april 1917 verklaarde de Verenigde Staten van Amerika de oorlog aan Duitsland, nadat het meermaals Amerikaanse bevoorradingsschepen met torpedo’s had gekelderd.

De beslissing valt in 1918:

Rusland was de eerste die zich terugtrok uit de oorlog, wat leidde tot de communistische revolutie en het instorten van het Russische front. De Centralen waren oorlogsmoe en het Ottomaanse Rijk en Oostenrijk-Hongarije waren door hun militaire krachten heen. In september 1918 brak er een opstand uit onder Duitse mariniers en begin november werd in Berlijn de republiek uitgeroepen. Duitsland vroeg om een wapenstilstand en op 11 november 1918 om 11 uur 's ochtends werd de gevechten gestaakt. De Geallieerden wonnen de oorlog omdat ze op de militaire steun van het grootste deel van de wereld konden rekenen.

Verdrag van Versailles:

Het Verdrag van Versailles werd ondertekend in de spiegelzaal van Versailles. Duitsland kreeg de schuld van het uitbreken van de oorlog en werd zwaar bestraft. Duitsland moest grondgebied afstaan en al zijn kolonies aan de geallieerden geven. Het Duitse leger moest worden gedemilitariseerd en tot 100.000 soldaten worden teruggebracht. Duitsland moest 132 miljard Duitse goedmark betalen aan de Geallieerden als herstelbetaling.