Het rampjaar 1672

HET RAMPJAAR 1672

Op 6 april 1672 verklaarden Frankrijk, Engeland, Keulen en Münster de oorlog aan de Nederlanden.
De gevechten op zee verliepen voorspoedig (voor de Nederlanden).
Op 7 juni werd de vloot met Engelse en Franse schepen verrast op haar ligplaats.
Michiel de Ruyter versloeg de vloot.
Hiermee was ook het gevaar voor een oorlog aan de kust voor een tijdje geweken.
Op land daarentegen waren de Nederlanders minder succesvol.
Een leger van alleen al 120.000 man Franse militairen vielen de Nederlanden vanuit het oosten binnen.
De steden die de Fransen hadden belegerd konden zonder slag of stoot ingenomen worden.
Het is mogelijk om een precies verloop te geven van de vorderingen van de Fransen maar het is voldoende om te vermelden dat in drie weken tijd de provincies Gelderland, Overijssel en Utrecht bezet werden.
In de grote steden in werden de belangrijkste kerken weer opnieuw katholiek.
Een waterlinie is het laatste oponthoud.
De Fransen drukten echter niet door en de Nederlandse legers krijgen de gelegenheid zo orde op zaken te stellen.
De machtsstrijd tussen Willem III en De Witt kreeg toen weer meer aandacht. Voor De Witt was misschien de ongehoorzaamheid van de bevolking een groter probleem dan de vorderingen van de ‘vijand’. Al het slechte nieuws had direct zijn uitwerking op de publieke opinie. Er braken rellen uit in steden zoals Rotterdam, Dordrecht en Gouda. Willem III werd in juli 1672 tot Stadhouder van Holland en Zeeland benoemd maar wist de onlusten amper het hoofd te bieden. Wel was er een verandering van aanpak het gevolg.
De Witt trad op 4 augustus 1672 af als Raadpensionaris.
Nadat een eerste moordaanslag op zijn leven was mislukt had Johan de Witt minder geluk toen een razende menigte op 20 augustus zowel hem als zijn broer Cornelis (die verdacht was geweest een moordaanslag op de prins te willen beramen) lynchte.
In het vroege najaar hadden de Nederlanden wat succes op het slagveld.
Het begon in Groningen met het weerstaan van een zes weken durend beleg.
Onder leiding van Carel van Rabenhaupt gaven de stedelingen zich niet zomaar over.
In het Noorden werd een deel van Groningen ontzet en wist men de legers van Münster te verjagen.
De prins die nu Stadhouder was ging een bondgenootschap aan met de vorst van Brandenburg en de keizer van Spanje.
Met deze steun weet hij de invallers langzaam aan te verdrijven.
Het is aan het einde van 1672 nog lang niet rustig maar de Nederlanden hebben de ergste crisis doorstaan.
De oorlog was niet zomaar voorbij. In 1674 werd vrede gesloten met Keulen en Münster.
Later dat jaar werd ook vrede met Engeland gesloten.
Tegen Frankrijk hebben de Nederlanden nog tot 1678 gevochten.
Het strijdtoneel bevond zich toen in de Zuidelijke Nederlanden.
De oorlog koste wel handen vol geld en daarom drongen vooral de gewesten, Holland en Zeeland aan op vrede. De handel gedijt het beste bij vrede.
Bij de vrede van Nijmegen sluiten de Republiek en Frankrijk vrede. De Republiek verloor hierbij geen gebied.