HC Duitsland deelcontext 2

Republiek van Weimar (1919-1933) Deelcontext 2

Samenvatting:

9 november 1918 republiek uitgeroepen, chaos. Adellijke, militaire en keizer besefte dat ze de oorlog hadden verloren, dus moesten opeens de soc-demo, de grootste parlement partij besturen. Zij hadden geen regeringservaring doordat er geen parlementaire demo was. Democratisch gekozen parlement (rijksdag) maar keizer bepaalde samenstelling regering -> conserv. elite veel macht.

Republiek van Weimar bepaalde Rijksdag volgens nieuwe Grondwet (1919) het parlement. Radicale socialisten (vooral commu) waren tegen, en streefde naar dictatuur van het proletariaat, net als de Russen, moest geregeerd worden door arbeiders en soldaten -> elite uitgeschakeld. Communisten verhinderde demo door revoluties waaronder de Spartakusopstand  in Berlijn 1919. Latere jaren republiek ook niet sterk, leiders probeerde EU aanzien te geven door vreedzame politiek, maar binnenlands geen vertrouwen:
• Voorstanders demo strijden tegen tegenstanders (commu, oude elite en extr rechts)
• Veel Duitsers stelde demo verantwoordelijk voor nederlaag 1e WO en vernedering Vrede van Versailles.
• Politici hadden geen oplossing voor economische problemen.

Herstelbetalingen drukten zwaar op de economie -> conflict FA -> FA en Belg bezetten economisch hart Ruhrgebied. Duitsers wouden niet voor hun werken -> werkloosheid -> geld erbij gedrukt -> enorme inflatie, dus geld niks meer waard.
VS schoot te hulp met Dawesplan (= enorme leningen) -> Ruhrgebied terug -> Duits eco herstel, 1924-1929 stabiel.

1929 door beurskrach Amerikanen geld nodig -> dwongen geld af van Du -> tekort aan kapitaal en kwam de crisis nog harder aan in Du.

Werkloosheid nam toe, onrust nam toe, bijna geen bestuur meer mogelijk.
NSDAP profiteerde hiervan en Hitler deed Du een aantal beloften, eco herstel, verwerping Verdrag van Versailles, sterk leiderschap en einde aan chaos. Du had hier recht op, vormde een massapartij door propaganda, paramilitair machtsvertoon en Hitlers redenaarstalent.
NSDAP won verkiezingen, 1933 Hitler rijkskanselier, met steun van conserv. elite. Daarna opbouw totalitair regime, met de Rijksdagbrand. Brand was volgens Hitler aangestoken door comm. revolutionairen en creëerde crisissfeer. Parlement reageerde met machtigingswet buiten spel zetten -> einde rep van Weimar.

Personen:

Adolf Hitler
1e WO in leger, frustratie door nederlaag leider NSDAP, 1923 probeert hij macht over te nemen in Beieren -> mislukt -> gevangenis.
1924 vrijlating, 1929 crisis en groeiende NSDAP.
Januari 1923 regeringsleider en afschaffing democratie.

Gebeurtenissen:

Spartakusopstand 1919
Comm. poging machtsovername Berlijn, i.p.v. parlementaire demo, wouden ze een radenpolitiek, net als Russische revo van 1917 met arbeiders en soldaten aan de leiding. 1919 Karl Liebknecht, Rosa Luxemburg en anderen gewapende revo, onder de naam Spartakusbund, naar de Romeinse slaaf, die een opstand had geleid. Na enkele dagen bloedig neergeslagen onder verantwoordelijkheid van soc. Demo. Rijkskanselier. 150 doden, gevluchte leiders opgespoord en gedood.

Dawesplan 1924
Regeling waarmee geallieerde overwinnaars 1e WO herstelbetalingen wilden verzachten. FA en Belg bezet Ruhrgebied, Am schoot te hulp, Charles Dawes ontwierp Dawesplan en Du mocht geld lenen zodat Ruhrgebied ontruimd werd.
1929 Youngplan verdere verzachting, maar vreugde duurde kort. In NY instorting aandelenbeurs, Am wil geld terug, wereldwijde eco crisis.

Rijksdagbrand 1933
Rijksdag, parlementsgebouw in Berlijn, 27 februari 1933 verwoest. Arrestatie NE comm. Marinus van der Lubbe en wegens brandstichting onthoofd. Hitler gebruikte de brand om af te rekenen met linkse oppositie, die volgens hem staatsgreep wilde plegen. Hij liet linkse activisten oppakken en verbood het comm. hierdoor nam parlement machtigingswet aan en had hij onb. Regeringsmacht.

Machtigingswet – Parlement draagt deel van zijn bevoegdheden aan regering, zodat die zonder demo controle een crisissituatie kan oplossen.

Deelcontext 2: De Republiek van Weimar (1919-1933)
Deelvraag 2: Welke factoren leidden tot de ondergang van de Republiek van Weimar

• Hoe de Republiek van Weimar is ontstaan
 Na de 1e WO viel het keizerrijk uiteen, en werd in het stadje Weimar een nieuwe  grondwet aangenomen.
• Waarom de democratie/republiek van Weimar in Duitsland zo’n moeilijke start kende
 De radicale socialisten (vooral communisten) hadden geen vertrouwen in dit  systeem. Zij streefden naar een dictatuur van het proletariaat.
• Wat het Verdrag van Versailles inhield
 Duitsland moest land inleveren, mocht geen sterk leger en moest schuldbetalingen  doen, omdat Du de schuld kreeg van de oorlog.
• Wat de politieke en economische gevolgen van het Verdrag van Versailles waren
 Eco: uiteindelijk grote crisis. Du kon de betalingen niet op tijd doen -> Am leende geld  -> beurskrach storte in dus Am wilde geld terug -> wereldwijde eco crisis, vooral in  Du.

• Je kunt aan de hand van voorbeelden laten zien hoe Adolf Hitler oordeelde over de Vrede van Versailles
 Een van de dingen die Hitler beloofde aan Duitsland, was de Vrede van Versailles  opheffen, Duitsland moest volgens hem weer voor zich opkomen en een plaats op  het wereldtoneel innemen. Door de Vrede van Versailles was Duitsland ter schande  gebracht.

• Je kunt uitleggen hoe de economische crisis van 1923 ontstond
 ^
• Je kunt  uitleggen welke rol de VS speelden in het oplossen van deze crisis
 ^
• Je kunt uitleggen wat de crisis van 1923 en 1929 met elkaar te maken hebben.
 In crisis van 1923 heeft Du geld geleend van Amerika, toen amerika rond 1929 zelf in  problemen kwam door geldtekort, trof het Duitsland extra hard door de lening.
• De opkomst van de NSDAP (en Hitler) kunnen verklaren
 Duitsland had na de crisis behoeft aan vastigheid, en iemand die de chaos opruimde.  Hitler beloofde dat, en deed dat ook, 1 leider die alles regelde zou fijn zijn.
• Hoe Hitler uiteindelijk de macht greep
 Hitler profiteerde van de omstandigheden en greep de macht door een aantal  beloften: economisch herstel, verwerping Verdrag van Versailles en sterk leiderschap  met een einde aan de chaos.
• Wat de kenmerken van een totalitair regime zijn
 Een regering die bijna de volledige controle heeft over het dagelijks leven van  mensen, zowel op politiek en cultureel als op sociaal en economisch gebied.
• De voorbeelden van deze deelcontext (Spartakusopstand, Dawesplan, Rijksdagbrand) kunnen  uitleggen.
 ^
• De voorbeelden in verband kunnen brengen met de hoofdvraag van de deelcontext.
 
• De voorbeelden kunnen verbinden aan de bijbehorende kenmerkende aspecten.
 
• Algemeen antwoord kunnen geven op de hoofdvraag van deze deelcontext