GS Samenvatting
H3 De vroege middeleeuwen
§1 Hofstelsel en horigheid
Op het domein
De samenleving werd gedomineerd door de adel, een kleine elite van grootgrondbezitters:
De boeren waren de derde en de grootste stand. Je had verschillende soorten boeren:
Vrije boeren:
Zij bewerkten hun eigen land en hadden de vrije beschikking over hun eigen persoon en hun goederen. Zij hadden wel de zware verplichting in oorlogstijd hun heer te volgen. Ze moesten voor hun eigen wapenuitrusting zorgen, wat een zware taak was. Vrije boeren zagen daarom soms af van hun vrijheid en werden horige. Daarmee werden ze verlost van hun militaire dienst en genoten voortaan bescherming van de heer.
Horigen:
De tweede groep afhankelijke boeren op het land van de heer. Zij bewerkten hun eigen grond, maar mochten de landerijen van de heer niet verlaten. Ook om te trouwen had men toestemming nodig en moesten ze bepaalde diensten verrichten.
Lijfeinigen:
Dit waren mensen zonder bezit die als knechten (slaven) werkten en volledig in de macht van de heer waren.
Al deze groepen waren gebonden aan het domein, de belangrijkste sociaaleconomische eenheid in de middeleeuwen. Een domein kon het eigendom zijn van een militaire leider, een bisschop, klooster of koning. In de economie stond het domein zo centraal, dat we het economische systeem uit deze periode ook wel aanduiden als het 'domaniale stelsel' of 'hofstelsel'. Het woord 'hof' verwijst naar de hoeve (boerderij) van de heer, het centrum van een domein.
Kenmerken van een domein:
Driedeling van de grond: eén derde deel was bestemd voor de heer zelf, het vroonhof. Dit was soms versterkt met een muur van houten palen, de voorloper van het kasteel. Soms stond er een kerkje.
Op een deel van het domein bezat de heer akkers, waarop hij lijfeigenen en horigen liet werken.
Een tweede gedeelte van de grond was bestemd voor de akkers van de boeren, vrije en horige, met hun boerderijen. Vrije boeren konden grond van de heer pachten.
De rest van het domein was woeste grond. Dat bestond uit ongerepte natuur en bos.
Het domein was verspreid over relatief losse lappen grond, die over een uitgestrekt gebied verspreid waren. Het domein kon daardoor verschillende producten leveren.
Handel en steden verdwijnen
Het hofstelsel ontwikkelde zich in het noord -westen van het voormalige West - Romeinse Rijk. De steden waren verschrompeld of verdwenen. In de Vroege Middeleeuwen was een vrijwel volledig agrarische samenleving ontstaan. Eerder tijdens het Romeinse Rijk was er sprake van een agrarische - urbane samenleving.
Deze veranderingen had een keten van oorzaken:
1) Het uiteenvallen van het West-Romeinse Rijk door de volksverhuizingen
2) Door het wegvallen van het centrale gezag gingen lokale heren oorlog met elkaar voeren over erfenissen en grondgebied -> grote onveiligheid
3) Reizen werd gevaarlijk en de handel kromp
4) Internationale handelscentra veranderden in regionale marktplaatsen
5) Geld als ruilmiddel verdween
6) Benodigde grondstoffen konden niet meer worden vervoerd
Omdat de handel bijna helemaal was verdwenen, moesten de middeleeuwers in hun eigen onderhoud voorzien. Daarom zeggen we dat de boeren in het vroegmiddeleeuwse hofstelsel zelfvoorzienend of autarkisch waren. Die autarkie ( = zelfvoorzienend) was overigens niet volledig. Binnen een dorp bestond nog wel enige vorm van specialisatie en was er enige ruilhandel met gebieden buiten het dorp.
§2 Europa wordt christelijk
De verbreiding van het christendom
Toen de Romeinen aan het einde van de 4e eeuw het christendom tot staatsgodsdienst maakten betekende dat nog niet dat iedereen christelijk werd. Men bleef vaak toch de eigen goden aanbidden. In de eeuwen daarna veranderde dat beeld en steeds meer mensen werden gekerstend, bekeerden zich tot het christendom.
De kerstening hield verband met een politieke ontwikkeling; de uitbreiding van Frankrijk. De Frankische koningen en de paus werkten samen. Voor beide was het dus gunstig:
Frankische koningen:
Ze konden het bestuur gebruiken voor ervaren bestuurders, zoals bisschoppen.
Ze konden via de paus vertrouwen op de zegen van God.
Paus:
De Frankische machthebbers gaven militaire bescherming aan de kerk in haar eigen gebied in Italië.
De Franken ontwikkelden zich tot het machtigste volk in Noordwest-Europa. Daarmee werd de katholieke variant van het christendom dominant.
In Nederland gebeurde dit ook. De Frankische koning Dagobert stichtte rond 635 een kerk in Utrecht. De monniken Willibrord en Bonifatius probeerden in de 8e eeuw de Friezen en Saksen te bekeren. Deze missionarissen waren uit Engeland gekomen om het geloof te verspreiden en werden daarbij gesteund door de Franken om kerken en kloosters te stichten. Dat liep voor Bonifatius niet goed af want hij werd door de Friezen in 754 te Dokkum vermoord. Waarmee duidelijk werd dat kerstening van de Friezen niet eenvoudig was.
Reguliere en seculiere geestelijkheid
Er waren in de middeleeuwen twee soorten geestelijken:
De reguliere geestelijken, die in kloosters leefden
De seculiere geestelijken, die 'in de wereld' leefden, tussen de gewone mensen.
Reguliere geestelijken leefden in een klooster onder leiding van een abt. Zij brachten de dag door met bidden werken en leefden volgens kloosterregels. De bekendste regels zijn die van Benedictus Van Nursia. Er waren 3 hoofdregels:
Gehoorzaamheid aan de abt
In armoede leven
In onthouding leven(geen seks).
Het klooster moest zo veel mogelijk in de eigen behoeften voorzien. Ze hadden ook een taak in de kerstening.
De rijken mensen schonken de kerk land en grote sommen geld en lieten hun zonen en dochters intreden. Zo verwierven kloosters vele grond en ontwikkelden zich tot grootgrondbezitters.
Daarnaast verzorgden ze ook de zieken, schreven oude handschriften over en gaven onderwijs. Ze speelden dus een belangrijke rol bij het doorgeven van het culturele erfgoed.
De tweede groep geestelijken, bestond uit priesters, mannen die leiding gaven aan de uitvoering van de kerkelijke rituelen. Ook deze mensen moesten beloven niet te trouwen en een gewijd leven te leiden.
De seculiere geestelijkheid kende verschillende rangen = hiërachie
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden