In 1515 kwam Karel V aan de macht in een deel van de Nederlanden, het huidige Nederland, België en Luxemburg. In 1543 Had hij alle Nederlanden in zijn macht. In de Nederlanden woonden veel mensen in steden. In de 15e eeuw hadden steden geprofiteerd van de oplevende handel en de geldeconomie. Een deel van het geld dat verdiend werd door de bewoners, werd afgedragen aan belastingen aan Karel V. In ruil voor die belastingen kreeg men privileges of andere voorrechten. Burgers kregen hierdoor een sterkere positie in hun stad.
Karel V had echter andere belangen. Hij probeerde zijn gebied vanuit 1 plek te regeren, als een eenheid. Hij gebruikte dus de politiek centralisatie. Hij regeerde zijn gebied vanuit Brussel en er kwamen drie Collaterale Raden, die hem moesten steunen. Collaterale Raden bestonden uit de raad van state, de raad van financiën en de geheime raad. De geheime raad was het belangrijkst, want daar zaten de meeste juristen in, in plaats van de edelen. De edelen hadden altijd al veel macht gehad, maar hier konden ze zich minder mee bemoeien.
Door deze hervormingen kwamen er spanningen op politiek en op religieus gebied. Edellieden vonden dat hun vrijheden en voorrechten werden bedreigd en in de 16e eeuw begon ook de Reformatie. Een groeiende groep gelovigen vond dat de katholieke kerk bol stond van de misstanden, dus critici zoals Maarten Luther en Johannes Calvijn. Karel V liet Luther verschijnen op de Rijksdag in Worms om zijn kritiek te herroepen. (1521) Hij kwam daar niet opdagen. Luther en Calvijn vonden dat men zelf de bijbel moest lezen, hierdoor werd de bijbel ook vertaald naar de volkstaal. Dit werd makkelijker door de boekdrukpers die ontstond in de 15e eeuw. Dit alles leidde tot een afsplitsing van de katholieke kerk: de protestantse kerk, waaronder de lutherse en de calvinistische.
Karel V liet de protestanten vervolgen, omdat hij vond dat zij de rust verstoorden. Het is Karel V niet gelukt om ze in het Duitse Rijk te stoppen, want veel vorsten waren luthers geworden. Vanaf 1555 gold: wiens gebied, diens religie. Dat hield in dat de vorsten het gelood bepaalden. Onderdanen moesten hen volgen.
Calvijn en zijn aanhangers waren van mening dat lagere overheden zich tegen een hogere overheid mochten verzetten als de overheid niet juist was. Calvijn vond ook dat je zomaar zelf een kerk mocht beginnen, in tegenstelling tot Luther. Karel V vond nog steeds dat ketters de doodstraf verdiende. Die verordering kreeg al snel de naam: Bloedplakkaat.
In 1555 volgde Filips II zijn vader Karel V op. Hij zette de kettervervolging door. Veel mensen waren het hiermee oneens en wilde dat Filips II zich zou gedragen. In 1566 diende een groot aantal edellieden een Smeekschrift in met het verzoek de kettervervolging te stoppen. Mensen durfden nu sneller naar calvinistische preken te gaan, de hagenpreek. Dat is een overlegplaats buiten het bereik van de stadbestuurders.
De zomer hierna, dus ook in 1566 was er de Beeldenstorm waar calvinisten de kerken vernielden van de katholieken. Voor Filips II was dit de motivatie om door te gaan met de vervolging. Filips II stuurde hertog van Alva naar de Nederlanden om orde op zaken te stellen. Alva richtte een speciale rechtbank op, de Raad van Beroerten. Veel mensen vluchtten het rijk uit. Ook Willem van Oranje, een hoge edelman en stadhouder van Filips. Willem was zelf nog katholiek, maar was tegen de kettervervolging. Hij riep vanuit zijn Duitse familiekasteel hulp op om zich te verzetten tegen Filips. Ook viel hij met legers de Nederlanden binnen om te vechten tegen Filips. Echter hadden de watergeuzen, opstandelingen die vochten vanaf het water, meer succes. In 1572 werd Den Briel door hen veroverd. Vanaf dat moment sloten meer mensen zich aan bij deze Opstanden, wat een belangrijke zet was. Willem van Oranje werd zo de leider en de Staten van Holland herkende hem opnieuw als stadhouder.
Karel V (1515) – Rijksdag in Worms (1521) – Instelling Collaterale Raden (1531) – Bloedplakkaten (1550) – Filips II (1555) – Beeldenstorm/Smeekschrift (1566) – Hertog van Alva (1567) – de watergeuzen komen in Opstand (1572)
Toen de Opstand pittiger werd, greep hertog van Alva militair in. Er kwamen 2 groepen tegenover elkaar te staan, de radicale calvinisten tegen de gezagsgetrouwe katholieken. Willem van Oranje stond aan beide kanten, want hij vond dat ieder zijn geloof vrijuit mocht uitoefenen. Hij wilde zoveel mogelijk vrienden houden en publiceerde dus propaganda zonder iets over religie te vermijden. Hij legde vaak de nadruk op het woord ‘vaderland’ om mensen achter hem te krijgen en schreef de ‘vreemde’ Spanjaarden horen hier niet. In pamfletten, korte briefjes met duidelijke mening, werd dit onderling ook onder het volk verspreid.
Na een tijdje raakte Filips II in geldnood en in 1575 ging Spanje bankroet. De groepen in de Nederlanden slecht betaald, wat leidde tot opstanden in het leger, de zogenoemde muiterijen.
In 1576 eiste een groot deel van het gewesten in de Pacificatie van Gent dat de Spaanse troepen zouden vertrekken. Ook enkele katholieken tekende de Pacificatie. Bij de onderhandelingen was afgesproken dat een groot deel van de Nederlanden katholiek bleef, behalve Holland en Zeeland, die werden calvinistisch. De katholieken en de calvinisten beloofden elkaar met rust te laten. In Holland kwam na het Ontzet van Leiden (1574, Leiden was gevangen gezet door Alva, ze werden bevrijdt door het water en Willem van Oranje) steeds meer steun voor de Opstand. Na de Alteratie van Amsterdam (1578, het stadsbestuur van Amsterdam bleef onder leiding van Filips ondanks dat iedereen voor Willem van Oranje was. In 1578 hielden ze dat niet meer vol en werd het bestuur afgezet.)
De Calvinisten hielden zich echter niet aan de verzoening die was afgesproken in 1576, Pacificatie van Gent. Ze grepen snel weer de macht en de katholieken vluchtte weer onder de vleugels van Filips II. Willem van Oranje greep niet in, wat leidde tot een mislukking van de verzoening. De andere steden schoten meteen in de verdediging tegen Filips II en ondertekende de Unie van Utrecht in 1579, waarin stond dat ze elkaar zouden helpen bij het verdedigen tegen de Spaanse troepen.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden