Egypte, Grieken en Romeinen en de middeleeuwen

Egypte:
· woestijn (zand/rots)
· overdag heet en droog
· ’ s avonds koud (kan vriezen)
· heel weinig regen in mm per jaar

Nijl: belangrijke rivier die door Egypte stroomt. Hij treedt 1 keer per jaar uit zijn oevers. Er blijft dan een laagje slib over (vruchtbare grond) Goed voor de landbouw en er gaan ook veel mensen langs wonen.

Nijldelta: de Nijl heeft ook een delta. In dit gebied leven veel planten zoals papyrus = rietplant en dieren zoals krokodillen en vissen. Door de Nijl kan er in de woestijn geleefd worden.

Rond 7000 v. Chr. Was er oorlog tussen enkele dorpjes bij de Nijl, over landbouw en veeteelt. Uiteindelijk bleven er 2 dorpjes over, dus 2 gebieden > Boven en Beneden Egypte. (boven = zuiden en beneden = noorden)

Rond 3000 v. Chr. Begon de Egyptische geschiedenis. De koning wordt een Farao genoemd en was de belangrijkste persoon in Egypte.

Narmer was de 1ste koning, die ook wel menes genoemd werd. ( betekend mens en kracht van het denken) Hij heeft boven en beneden Egypte samengevoegd en hij was de stichter van Memfis.

Hiërogliefenschrift = Een tekening wat staat voor een woord.

Horus was de god van de zon, in een gedaante van een valk. Op een afbeelding heeft hij een papyrus plant in zijn klauw om aan te tonen dat hij de macht heeft over de delta. (beneden-Egypte)

Ook stieren worden vaak afgebeeld om een god af te beelden.
Het palet van Narmer werd gemaakt om smink in te bewaren, voor zowel mannen als vrouwen.

Osiris (schepper van Egypte) was 1 van de belangrijkste goden. > god van de onderwereld. Isis was zijn vrouw. Seth (broer Osiris) was jaloers op Osiris en vermoorde hem. Osiris kon toen niet meer in de gewone wereld heersen en werd toen heerser van het gestorven rijk. Osiris had ook een zoon > Horus die daarna heerste. Iedere Farao die sterft wordt Osiris. De Farao wordt dan beschermd door Horus. Op aarde is alles tijdelijk en bij de goden eeuwig.

Het lichaam v.d mens is eigenlijk stoffelijk (materie) er zit geen leven in, maar iets zorgt ervoor dat deze materie kan leven.

De farao noemt het KA waar wij door kunnen leven. ( KA = levenskracht )
BA zit in het lichaam ( = de ziel )
Dankzij KA kunnen we leven en dankzij BA kunnen we voelen. AKH is de geest of de ik. Zonder KA en AKH is er geen lichaam.

KA – een staand lichaam met 2 armen op het hoofd.
BA – een vogel met een gezicht.
AKH – een vogel

Het deel (menselijk lichaam) dat van voor is afgebeeld heet en face. De zijkant heet en profile.

Hoe groter iemand is afgebeeld hoe belangrijker. De houding van een persoon heeft te maken met zijn functie.

Belangrijkste personen:
· farao
· priesters/ministers
· handelaren
· boeren/arbeiders
· slaven

De farao houdt orde en heeft een inzicht in de wereld v.d goden

Om farao te worden moet je een opleiding doen> Hij gaat dan in een kamer met 12 priesters> Hij wordt 3,5 dag in slaap gebracht> Ziel komt los> drinkt door in de wereld v.d goden> kan beginnen als farao

2600 v. Chr. Was de tijd van het oude rijk. De Egyptenaren waren ervan overtuigd dat er leven was na de dood. Om verder te kunnen leven moest je lichaam bewaard worden> gemummificeerd> en dan begraven in de woestijn.

Het lijk werd als volgt begraven: Er werd een stuk uit een rots gehakt waarin het lijk kwam te liggen> daaroverheen kwam een grafheuvel (tumudus) van zand> maar het zand waait weg en dan wordt het door de dieren gevonden.

Toen ging men anders graven> in de rots kwam een rechtopstaande schacht naar beneden > er werd een klein gangetje gegraven naar de grafkamer > In de grafkamer stond de sarcofaag ( is kist waar de mummie in bewaard werd ) het betekend vleeseter > De grafkamer werd afgesloten met veel puin en bakstenen en een massief huisje > dat huisje had een plat dak, schuine wanden en heet een MASTALA

Als de farao 30 jaar regeert heeft moet hij zichzelf opofferen> er is dan een feest dat seb -het heet> hij moet om een muur van een tempel heenrennen om te laten zien hoeveel kracht hij heeft.

De mummie ging de dodentempel in> dan vinden de rituelen plaats> de piramide ingang is in het noorden> zon gaat op in het oosten en onder in het westen> dan gaat de zon naar de onderwereld en de farao gaat met de zon mee.

In het oude rijk regeerde de farao’s heel goed en er waren grote en sterke gebouwen, maar 500 jaar later waren er zwakke farao’s en minder sterke gebouwen.

In het middenrijk > 12e dynastie (familie) De beeldhouwkunst is wel hetzelfde gebleven alleen werden de beelden meer als mensen uitgebeeld. De farao’s bouwden geen piramides meer maar makkelijke graven. Er kwamen meer schilderingen en reliëfs op de wanden.

Als je dood was werd je gewogen met een balans> hieruit bleek of ze je wel moesten afbeelden en hoe vaak > daarna ging je verder als Osiris.

In het nieuwe rijk waren de farao’s heel machtig, ze hadden veel overwinningen en er was veel goud > Egypte was rijk.

In het nieuwe rijk was er een koning> Amenophis. Hij stierf op 36 jarige leeftijd. De mensen waren daar wel blij mee. En als hij niet begraven werd kon hij ook geen Osiris worden en dus niet heersen in de godenwereld. Amon (zonnegod) werd aanbeden door veel priesters> Amenophis ergerde zich hieraan en liet alle tempels van Amon sluiten > daardoor hadden de priesters geen macht meer. Amenophis veranderde zijn naam in echnaton. Hij zei: er is maar 1 god> Akon (alle goden bij elkaar)

1 god aanbidden heet: Monotheïsme
meerdere goden aanbidden heet: Polytheïsme

1 of 2 eeuwen later leefde Mozes (leider van het joodse volk) Hij heeft zijn mensen uit Egypte geleid. De joden werden onder druk gezet met de joodse religie (geloof). Hij heeft dus toch iets geleerd van Echnaton > De religie > het geloven in iets. Ook was er de Christelijke religie en de Islamitische religie.

Tot de tijd van Echnaton veranderde de kunst > de beelden werden extra mooi gemaakt (ze werden meer geïdealiseerd)
Alleen in de tijd van Echnaton werd er realistisch gewerkt.

Echnaton had een tekst voor Akon geschreven > (zonnelied) Er staat in dat hij Akon prijsde hoe iedere dag alles tot leven komt daar hem en dat hij de enige was die hem kende.

Na echnaton regeerde zijn 2 zoontjes en daarna Eje. Toetancamon is ook nog 6 jaar aan de macht geweest > Dit stelde niet zoveel voor, maar hij had wel het mooiste graf.

De tempels hebben wanden van 100 m, er zitten kleine openingen in maar daar mag je niet doorheen. Aan de voorzijde staat het gezicht van de farao die op dat moment regeert. ( Dit diende als bescherming) Er waren ook 2 torens > Pylonen , ze waren hoog, breed, massief en ze staan vol reliëfs van goden.

Dan ging je de ingang in> Je kwam op een binnenplein (druk en levendig) verder rechtdoor was een gebied alleen voor de priesters. De tweede hal kon je wel in. Hoe verder hoe hoger. Helemaal bovenaan zit een gordijn als je die openmaakt is het helemaal leeg er staat alleen een schrijn (kist) Als je dat openmaakt zit er een beeld in van een god die in die tempel woont.

3 keer per dag werden zijn kleren uitgedaan en het beeld werd gewassen > dit deed de hoogste priester.
Bij iedere volgende ruimte kom je hoger en wordt het plafond lager. De schrijn staat op de hoogste plaats. De muur is beschilderd als een sterrenhemel.
De farao zit tussen de mensen en de godenwereld in.

De Griekse cultuur is ooit 1 cultuur geweest. De staatjes hadden gemeenschappelijke dingen zoals de godsdienst.

Olympos is een berg waar de wolken altijd om de top heen hangen.

Agamemnon> Hij was de koning van Griekenland. Hij wilde troje overvallen met boten, maar het waaide helaas niet hard genoeg. Hij wilde dat de goden het lieten waaien> Hij stuurde een orakel. De goden wilde alleen de wind laten waaien als hij zijn dochter I Phiguie zou offeren. Dit deed hij, hij vermoorde zijn dochter en ze werd meegenomen naar de hemel.

De grieken vonden het leven spannend en gingen op onderzoek uit. Ze liepen langs de kust en ontdekte dat je er handel kon drijven. Er ontstonden kolonies en later werden dit steden. Dit is het teken van de openheid in het leven van de grieken.

Verschil tussen de Egyptenaren en de Grieken in de kunst:

De kunst was meer een soort spiegel. Vaak spiegelde het de tijd en cultuur waarin de kunst bestaat. Ook spiegelt de godsdienst in de kunst. De Egyptenaren hebben een gesloten blik, ook als ze staan of zitten. De egyptenaren zijn meer naar binnen gericht, zoals je kan zien bij de piramides, graven, tempels enz.

Bij de Grieken is er ook spiegeling in de kunst te zien, maar bij hun is het meer naar buiten gericht > openheid. Ze tonen meer hun openheid naar de buitenwereld toe, ze ervaren het leven.

Statisch = zonder beweging > egyptenaren
Dynamisch = bewegelijk > Grieken

Griekse beeldhouwkunst:

600 v Chr. > beelden gemaakt in de Griekse cultuur die op graven werden gezet. Ze zijn teruggevonden, maar niemand wist wie het was of waarom. Daarom noemde ze het:

Kouros = jonge man
Kore = jonge vrouw

De vrouw was gekleed en de man was naakt. De naaktheid in de griekse kunst was heel gebruikelijk, omdat ze een wild klimaat hebben, ze liepen vaak naakt rond. Het was ook heel gewoon om de sport naakt te bedrijven. Ze waren naakt omdat de Grieken het een feit vonden om als mens op aarde te zijn en dat is te danken aan je lichaam. Het was een geschenk van de goden.

De griekse kunst werd steeds meer ontwikkeld> Ze besefte dat als een mens staat er evenwicht kan worden uitgedrukt door bepaalde delen van het lichaam ontspannen en gespannen uit te beelden. Als alle spieren in je lichaam ontspannen zijn ben je dood en als ze allemaal gespannen zijn heb je een ziekte. De mensen die gekleed werden afgebeeld werden nat gemaakt, zodat je de vormen goed zag.

Ongeveer 600 v Chr. Bloeide de griekse cultuur op. De griekse steden ontstaan op een heuvel> acropolis. Op zo’n heuvel wordt een tempel gebouwd.

Belangrijke gebouwen die ze gebouwd hebben, hebben met het geloof te maken > tempelcomplex.

De sport was heel belangrijk, omdat je dan de god eert. Er was ook veel aandacht voor theater, dit werd in de openlucht gedaan.

De griekse tempel is op grote afstand te zien. Er staat geen muur omheen alleen een klein muurtje om te laten zien dat daar de heilige grond begint. De tempel heeft aan de buitenzijde aan alle kanten zuilen staan. Je kunt van buiten naar binnen kijken , achter die zuilen is een muur en daar bevindt zich een heilige ruimte. De tempel is gewijd voor de priesters, hij kwam om offers te brengen voor de god. Op het buitenterrein staat een altaar waar men kon bidden. De grieken wilde meer harmonie en zagen dat in de zuilen geen harmonie zit, wel werden de zuilen boven versmald (verjongen), ze vonden het nog steeds niet goed en gingen op ongeveer eenderde een bolling maken. Rondom de zuilen zijn verticale groeven. De egyptenaren hadden meer bollingen. Toen kregen de Grieken pas een gevoel dat er harmonie, levendigheid en evenwicht in zat.

De romeinen hadden een bewondering voor de Grieken, want de romeinen waren meer vechters en ze wilde de kunst van de Grieken leren. Ze begrepen het zo goed dat je bijna niet kon zien of het een Grieks of Romeins beeld was. 1 ding hadden de romeinen wel helemaal nieuw dat was het maken van portretten.

De egyptenaren maakten portretten van farao’s maar of ze er ook echt op leken is niet bekend.
De grieken keken niet zo naar het uiterlijk maar meer wat hij heeft meegemaakt.
De romeinen maakten wel portretten van hoe iemand er echt uitzag. (portret naar het leven)

De romeinen vonden het leuk om te kijken hoe dieren elkaar opvraten en hoe gladiatoren met elkaar vochtten. Hiervoor werd een colloseum gebouwd.

Pantheon: hier werden 7 goden vereerd. Het gebouw is een denkbeeldige bol. Er omheen staat een dikke muur. Deze bol heeft een betekenis: De bol is de meest harmonieuze vorm die er denkbaar is. De bolvorm is voor de totale goddelijke schepping.
De bol is het symbool voor kosmische schepping.

Justinianus wilde een kerk laten bouwen die groter is dan alle tempels die ooit gebouwd zijn. De kerk is van de buitenkant van baksteen en natuursteen en van binnen heel mooi met marmer en goud. De kerk heet Aya Sophia (heilige wijsheid)

In deze tijd hoefden de beelden niet meer realistisch te zijn. De byzantijnse kunstenaars wilden geen levensechte kunst maken.
Er werd veel met goud gewerkt.

Vergelijking pantheon en Aya Sophia:
De pantheon heeft 1 opening boven in de koepel en bij de kerk is dit gesloten. De koepel van het pantheon is groter en breder en leunt op zuilen, de kerk heeft de zuilen ernaast. De pantheon heeft groeven in de zuilen en bij de kerk zijn ze glad. Het pantheon heeft veel grotere stenen op de grond dan de kerk. Maar de kerk heeft wel meer versieringen, het pantheon is veel simpeler.

In de romaanse tijd moest je soms van de ene naar de andere stad reizen. Dit was heel gevaarlijk omdat je kon verdwalen, de wilde natuur inging, of beroofd werd.
De romaanse kunst is anders dan de byzantijnse kunst: ze romanen snapten wel dat als je niet goed geleefd had dat je dan aan de donkere kant kwam. Die kunst zie je vooral in kloosters.

De kunst in de kerken kon opbloeien doordat de kerk heel erg rijk werd doordat ze belasting heften. De hoofdingang van de kerk noem je: portaal. De deuren staan wijd open. Voordat de monniken naar binnen gaan kijken ze omhoog: boven de deur hangt een afbeelding van Christus.

Het hart werd net zoals bij de egyptenaren gewogen. Het moest lichter zijn dan een veertje anders had je zonde in je. In het klooster ging het maar om 2 dingen: bidden en werken (ora et labora)

Rond 660 v Chr. Was er een man die Mohammed heette . Hij kwam uit Mekka. Op een dag in Mekka kreeg hij een brief van een vrouw, ze zei dat ze heel erg rijk was en of Mohammed met haar wilde trouwen. Dat deed hij. Op een dag wordt hij wakker en ziet engel Gabriel voor zich. De engel zegt dat hij boodschappen moet doorgeven. Hij doet het niet, pas na 3 keer. Hij ging naar Mekka om de boodschappen aan de mensen te vertellen. Sommige mensen gingen die boodschappen opschrijven. Later is dit samengesteld en zijn al die boodschappen samen de Koran geworden. Soera is 1 boodschap uit de Koran. Zo ontstaat er langzaam een nieuwe godsdienst. Iedere kerk of moskee werd in de richting van Jeruzalem gebouwd.

De Islam heeft een stelsel van: regels, verhalen en adviezen.
Er zijn 5 hoofdzuilen:
· geloof
· gebed
· vasten
· aalmoezen
· bedevaart

1 keer in je leven moet je naar Mekka. Er mochten geen afbeeldingen van Allah gemaakt worden, omdat er dan iets aard met hem zou gebeuren. Ook moest Mohammed met een sluier afgebeeld worden. Er mochten geen mensen en dieren worden getekend, omdat Allah deze zielen heeft gemaakt. De Islamieten namen het plantenrijk als inspiratie. Ze waren ook heel goed in wiskunde, meetkunde en sterrenkunde. Sierschrift noem je Calligrafie. De Islamieten schreven op perkament (schapenhuid)
Ze wilden de boeken mooi maken > boekverluchting.

Bij grote moskeen zien we 4 hoeken > minaret. Minaretten zijn torens, hierin wordt het oproep tot gebed gedaan.

Als je een moskee binnengaat, kom je eerst op een binnenplein. In het midden staan wasbakken. Je moet je eerst reinigen voordat je naar binnen gaat. En je moet je schoenen uittrekken. Er ligt een tapijt waarop werd geboden. Er is geen priester of altaar. Er zijn 2 belangrijke dingen > de muur die naar Mekka staat en de nis. Aan 1 zijde gaat er een trap naar boven. Elke vrijdag wordt er een preek gehouden door de Imam. Dat is iemand die de Koran zo goed kent dat hij preken mag houden.

In india was een Sjah hij trouwde met een vrouw en kregen 12 kinderen. Helaas bij het 13 de kind ging ze dood. Hij liet een graf voor zijn vrouw bouwen waar 20 jaar aan gewerkt is. ( Taj Mahal )
Hij is gemaakt van Marmer. De tuin is vierkant. De cirkel staat voor de kosmische schepping en het vierkant staat voor aardse schepping. Het was gemaakt van wit marmer en het was de bedoeling dat daar tegenover hetzelfde gebouw in zwart marmer zou worden neergezet, maar daar was geen geld en tijd meer voor.
Er zit alleen een graf in en daardoor is het gebouw niet meer symmetrisch.

Als er een gebouw werd gemaakt, drukt de muur op de balk en dan kan hij doorkraken. Daarom hadden de Grieken en Romeinen bedacht dat je een ronde boog kon maken, de Islamieten hadden daarna weer een spitse boog bedacht. Er waren 2 redenen dat de mensen een kerk wilde: De stad had trots en ze wilden de goden eren.

Chartres = de plek waar je kon leren.

In de middeleeuwen werden er geen portretten gemaakt maar in de Renaissance opeens wel. (wedergeboorte)