Een jonge natie en haar grondwet (1776-1865)

Hoofdstuk 1

Een jonge natie en haar grondwet (1776-1865)

De staatsinrichting van de VS

In 1787 werd in de grondwet de macht verdeeld tussen de federale regering, de deelstaten, de president, Congres (senaat + huis van Afgevaardigden) en het Hooggerechtshof.

De Amerikaanse grondwet

4 juli 1776: onafhankelijkheidsverklaring à Verenigde Staten van Amerika (vrijheid+gelijkheid)

                reden: Britse kolonies kwamen in opstand tegen het betalen van belasting zonder inspraak

VS was eerst een vriendschapsverbond tussen soevereine staten zonder staatshoofd+hoofdstad

Nationale regering (vergaderde steeds ergens anders): elke deelstaat één stem à werkte niet

                - reden: konden geen belastingen heffen en alleen beslissingen nemen bij ruime meerderheid

1787: 55 afgevaardigden versterken centrale regering + beschermen rechten van de deelstaten

1789: de nieuwe grondwet van de 55 Founding Fathers treedt in werking (nog steeds geldig)

1791: grondwet aangevuld met eerste tien amendementen, oftewel de Bill of Rights

                hierin: rechten Amerikaanse burger zoals vrijheid van meningsuiting + recht op wapenbezit

19^e eeuw: alle blanken mannen kregen kiesrecht

1920: vrouwenkiesrecht

1960: zwarten konden in de praktijk vanaf nu ook overal stemmen

Scheiding der machten

De VS zijn een federatie (soevereiniteit is verdeeld tussen federale overheid en de deelstaten)

• deelstaten hebben een eigen regering/parlement/rechtspraak/politiek/onderwijs
• federale overheid beslist de buitenlandse politiek/defensie/financiën/economisch verkeer
• Wetgevende/uitvoerende/rechtsprekende macht zijn van elkaar gescheiden: trias politica
• uitvoerende macht (regeringsmacht) ligt bij de president, wordt telkens gekozen voor 4 jaar
• president is ook staatshoofd/opperbevelhebber van het leger/benoemt de ministers
• wetgevende macht ligt bij het Congres met Senaat/Huis van Afgevaardigden
• Senaat: alle deelstaten hebben hier twee vertegenwoordigers
• Huis van Afgevaardigden: aantal vertegenwoordigers gebaseerd op inwonertal
• Het Congres (tweederde meerderheid) keurt wetsvoorstellen goed/af, zij hebben vetorecht
• Voor het afzetten van de president moet het Congres een impeachment procedure starten
• Het Hooggerechtshof (hoogste rechterlijke macht) kunnen ook wetten verbieden
• President heeft in de VS een grotere rol gekregen vanwege toenemende rol in de wereldpolitiek
• Sommigen vinden dat het machtsevenwicht is verstoord à imperial presidency
• toch: deelstaten kunnen eigen wetten aannemen en invloed federale wetten beperken

Republikeinen en Democraten

Sinds eerste helft 19^e eeuw is de VS een tweepartijenstelsel à sinds 1952 de presidenten

Deze politieke partijen zijn losser georganiseerd dan in Nederland

• Congresleden worden gekozen door kiezers in hun eigen staat/kiesdistrict
• Geen partijleider die de ideologische koerst uitzet of bewaakt met uiteenlopende ideeën

Vanaf 1930: Republikeinse Partij progressiever- vóór sociale wetgeving

• vóór federaal overheidsingrijpen in economie
• van het grote bedrijfsleven/conservatief