Dekolonisatie van de niet-westerse wereld

§ 1 Factoren die de dekolonisatie bevorderden

Ontstaan van nationalisme
Verschillende koloniën met:
- eigen cultuur
- eigen godsdienst
- eigen taal
- eigen geschiedenis
Pas door het kolonialisme kregen de mensen in een kolonie een gemeenschappelijk verleden.
Desondanks door de vele verschillende koloniën ontstonden in veel koloniën kleine nationale bewegingen, die op korte termijn een dekolonisatie wilden. ( het onafhankelijk worden van een kolonie) In de 20ste eeuw groeide hun aanhang.

Omstandigheden van binnenuit
1. Onderwijs in West-Europese geschiedenis en staatsrichting
2. Onderwijs in eigen cultuur
3. Onderdrukking door de koloniale overheerser
Door deze drie punten ontstonden in de koloniën nationale gevoelens, verlangen naar vrijheid om zichzelf te besturen. Vrijheidstrijd.

Omstandigheden van buitenaf
1. 2de Wereld Oorlog
2. Verschuiving van de machtscentra in de wereld
3. Stimulerende voorbeelden van dekolonisatie in Azië en Afrika
4. Groeiend inzicht dat het koloniale tijdperk ten einde liep
Door deze oorzaken liep het koloniale tijdperk ten einde, landen zoals Groot Brittannie, Frankrijk, en België maakten afspraken met de nationalistische leiders i.p.v koloniale oorlogen te voeren.

§ 2 Ontstaan van onafhankelijke staten in Latijns-Amerika

Veel Europeanen veroverden gebieden in Indiaanse gebieden, (Brazilië). Ze vormden ook overal de meerderheid van de bevolking. Daarom voerden ze als vervangende werkkrachten uit Afrika in.
Verzet van Indianen en slaven begon vooral in de 2de helft van de 18e eeuw.
Mulatten( nakomelingen Europese vaders + Afrikaanse moeders) kwamen ook in opstand samen met de slaven (1791). Zij verklaarden zich in 1801 o.l.v P.D.T. Louverte onafhankelijk van Frankrijk. Napoleon stuurde er een leger heen, die mensen gevangen nam, Louverte werd naar Frankrijk overgebracht en gedood. Maar de opstandelingen versloegen de Fransen. In 1804 stichtten zij de 1e onafhankelijke staat in Latijns-Amerika: Haïti.

Achterstand van creolen leidt tot vrijheidsstrijd:
- In Europa geboren blanken vormden de boven. (belangrijke functies waren in hun handen)
- Creolen (In Amerika geboren blanken) vormden de middenlaag. (landeigenaren, ondernemers, kooplieden, bestuursfuncties)
- De Indianen vormden met een kleine groep blanken de 3de laag. (Indianen waren boeren, landarbeiders, mijnwerkers) (Blanken: koopman, winkelier, ambachtsman, visser, soldaat)
- De Afrikaanse slaven vormden de benedenlaag. Zij werkten op plantages. (werden niet als burgers erkend en hadden geen rechten.
De creolen voelden zich gelijk aan de Europeanen, ze maakten daarom bezwaar tegen hun achterstelling. In 1810 braken verschillende opstanden uit. En langzamerhand krijg de creoolse leiders Simon Bolivar en José de San Martin steeds meer aanhangers. Onder hun leiding bevrijdde het grootste deel van Spaans-Amerika zich van de overheersing van de Spanjaarden.

Het voormalige Spaans-Amerika viel uiteen in 17 zelfstandige republieken. De belangrijkste oorzaak hiervan lag in het koloniale verleden. Spaans-Amerika was toen verdeeld in onderkoninkrijken en kapitein-generaalschappen. Simon Bolivar probeerde deze staten bij elkaar te voegen , maar tevergeefs.

Brazilie maakte zich bijna zonder strijd los van Portugal. Braziliaanse creolen eisten in 1822 de onafhankelijkheid van Portugal ( Brazilië??) De regent , zoon van de Portugese koning, was het met hen eens en riep de onafhankelijkheid uit. De Portugese troepen verlieten het land. De regent werd keizer van Brazilië. In 1889 namen militairen de macht over en maakten een republiek van het land.

§3 Ontstaan van nationale staten in het Midden-Oosten

Ontstaan van het moderne Turkije
Vanaf de 17de eeuw werd het grootste deel van het Midden-Oosten overheerst door de Turken. (Sultan)
Vanaf de 18de eeuw namen de Turkse sultans een aantal dingen van West-Europa over. Zij hoopten zo het Turkse rijk bijeen te houden en meer weerstand te kunnen bieden aan het Europese imperialisme. Hierdoor ontstonden Arabische en Turkse nationalistische bewegingen.
Vanaf het einde van de 19de eeuw kregen Groot Brittannie en Frankrijk grote invloed in het Turkse rijk. Zij veroverden delen en kregen in andere gebieden voorrechten.

Veel Arabieren hadden gehoopt dat na de 1e Wereld Oorlog 1 Arabische staat zou worden gesticht. Maar daar kwam niets van terecht.:
- Het Midden-Oosten werd door de Geallieerden(fra/eng) na de oorlog in mandaten verdeeld( staten die onder toezicht kwamen van West-Europese staten.
- Het Arabisch nationalisme was nog maar net op gang gekomen. Het had nog maar weinig aanhangers.
- Er ontstonden verschillende plaatselijke nationalistische beweging door de nieuwe grenzen van de mandaten. (moeilijker contact houden )

§ 4 Ontstaan van nationale staten in zwart-Afrika

- De Britse kolonie Goudkust werd het eerst gedekoloniseerd. O.l.v leider Nkroemah.
De Britten gaven onafhankelijkheid in 1957, het land werd Ghana genoemd.
- In 1960 werd Nigeria onafhankelijk. Het land werd een federatie net als de VS.
- In 1960 gaf ook de Franse president De Gaulle 14 koloniën de onafhankelijkheid. Hij wilde op deze manier oorlogen voorkomen. Hij hield er wel veel invloed.

In de Belgische kolonie Congo verliep de dekolonisatie gewelddadig. In 1959 vielen tientallen doden en gewonden tijdens een gewelddadigheden in de hoofdstad. Direct na de onafhankelijkheid brak er een burgeroorlog uit, die 5 jaar zou duren. In 1965 kreeg de opperbevelhebber van het leger Moboetoe, de macht in handen. Hij gaf in 1970 Congo de naam Zaïre. Hij regeerde 32 jaar. Toen vluchtte hij in 1997 het land uit onder druk van rebellen. De leider van de rebellen, generaal Kaliba nam de macht over en veranderde de naam van het land weer in Congo.
In Kenia eisten de Kikoejoe, 1 van de grootste volken in de kolonie teruggave van de grond.Zij begonnen een opstand die de Britten met grote moeite onderdrukten. In 1963 werd Kenia onafhankelijk.
In een andere Britse kolonie, Rhodesie (Zimbabwe) wisten de (blanke) boeren (die tegen de dekolonisatie waren) lang de macht in handen, tegen de wil van de Britten in. Na een guerrillaoorlog namen de Afrikanen de macht over (1980).
Portugal weigerde lang zijn koloniën vrijheid te geven. (Angola, Mozambique) Nationalisten begonnen een guerrillaoorlog. Nadat de dictatoriale Portugese regering was afgezet werden de Portugese koloniën onafhankelijk (1974/’75) Marxistische regeringen kwamen in deze nieuwe staten aan de macht.

§ 5 Ontstaan van nationale staten in Azie

De Britten en Indiers hadden samen veel functies bekleed. Vooral de ontwikkelde Indiers groeidde het nationalisme. Zij vonden dat ook Indiers recht hadden op hoge functies en dat de eeuwenoude Indische cultuur te weinig werd gewaardeerd. In 1885 stichtte een kleine groep westers geschoolde Indiers het Indian National Congress. Het doel was hervormingen in Brits-Indie tot stand te brengen. Maar er ontstonden conflicten binnen de Partij en er brak ook nog de 1e Wereld Oorlog uit. In deze moeilijke periode kwam Mahatma Gdhi op als de nieuwe leider van de Congres Partij. Hij wilde zelfbestuur voor India. Vanaf 1920 -1948 was Gandhi de leider van de Indische nationalisten. De britse regering bleek pas na de 2de Wereld Oorlog beried India onafhankelijkheid te verlenen. De toen net gekozen Labour-regering (socialistisch) maakte een einde aan het Britse bestuur. Er werden 2 staten gesticht:
India, waar de bevolking vooral hindoe was.
Pakistan, waar de bevolking vooral moslim was.

Jaartallen:
1780: Opstand Tupac Amaru in Peru
1804: Haïti 1e onafhankelijke staat in Latijns-Amerika
1810-1824: Onafhankelijkheidsoorlogen in Spaans-Amerika
1822: Brazilië roept onafhankelijkheid uit
1885: Oprichting Congres Partij
1908: Leger in Turkije aan de macht o.l.v Atatürk
1945: Onafhankelijkheid Indonesië uitgeroepen (door Soekarno en Hatta)
1945 -1952: Japan bezet door VS
1947: India onafhankelijk
1948: VN verdeelt Palestina, staat Israël uitgeroepen
1949: Nederland trekt zich terug uit Indonesië
1949-1976: Mao Zedong aan de macht in China
1954: Na nederlaag trekken Fransen zich terug uit Vietnam
1956: Terugtrekking Fransen uit Marokko en Tunesië
1957: Ghana onafhankelijk
1958: Grote Sprong Voorwaarts ( Chinese vorm van communisme op te bouwen)
1960: Nigeria onafhankelijk, 14 Frans-Afrikaanse koloniën onafhankelijk
1960-1965: burgeroorlog in Congo
1962: Terugtrekking Fransen uit Algerije(bloedige strijd)
1963: Kenia onafhankelijk
1964: Oprichting PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie)
1966-1969: Culturele Revolutie in China
1974/75: Portugees-Afrika onafhankelijk
1989: Demonstratie Plein van Hemelse Vrede