1e en de 2e wereldoorlog

De 1e wereldoorlog

1914 Franz Ferdinand, kroonprins van Oostenrijk – Hongarije, wordt neergeschoten door de Servische nationalist scholier Princip. Servische Nationalist = voorstander van 1 groot Servië. Gevolgen van de moord: - Wenen verdacht Servië van hulp aan de Servische/Slavische nationalisten. - Servië werd politiek gesteund door Rusland - Wenen zocht contact met Duitse keizer Wilhelm: blanco cheque - O. – H. zegt Servië de wacht aan. - Rusland zoekt hulp bij Frankrijk: blanco cheque - Rusland mobiliseerde leger - Duitsland beval R. te stoppen daarmee: R. weigert - Duitsland verklaart oorlog. De Centralen: Oostenrijk- Hongarije, Duitsland
tegen de Geallieerden : Rusland, Frankrijk en Engeland. Duistland viel Frankrijk binnen via België en België had de garantie van Engeland dat als zij werden aangevallen, dat Engeland zou helpen: Engeland verklaarde Duitsland de oorlog. Terwijl Duitsland in Frankrijk bezig was, drong Rusland Oost- Pruisen binnen: meer fronten oorlog. Eerst heette deze oorlog Grote Oorlog, later Eerste Wereldoorlog.

1870 Alle kleine staatjes in Duitsland werden één door oorlog tegen Frankrijk. Duitsland (Pruisen) won en in Versailles werd vrede gesloten en werd Wilhelm 1 uitgeroepen tot keizer. De Fransen verloren Elzas-Lotharingen, gebied met veel kolen- en ijzermijnen. Het nieuwe Duitse Rijk (1870-1918) produceerde na de eenwording steeds meer staal, en bouwde aan een vloot en leger. De kanselier Bismarck wilde Duitsland in alle rust opbouwen en daarom kwam in 1882 de Triple Alliantie (Duitsland,Oostenrijk-Hongarije, Italië) tot stand. Frankrijk besloot hierop een verbond te sluiten met Rusland in 1894. Engeland hield vast aan haar Splendid Isolation zolang er maar een machtsevenwicht in Europa gold. In 1907 ontstond de Triple Entente ( Engeland, Frankrijk, Rusland), Engeland deed toch mee omdat Duitsland overging tot het bouwen een grote handelsvloot en marine. Sinds eind 18e eeuw werden landen steeds meer economomisch afhankelijk van elkaar door de industriële revolutie. Steeds meer Europese geïndustrialiseerde landen veroverden koloniën (afzetgebied en grondstoffen) en stichtten zo wereldrijken, Modern Imperialisme. Dit was niet goed voor onderlinge verhoudingen. De 2e helft van de 19e eeuw was er één van Militarisme en Nationalisme.

Op de balkan waren een aantal Veelvolkerenstaten ( Turkije,Rusland) en in die staten hadden ze te kampen met een Nationaliteitenprobleem. Voor Rusland was er door dit grote rijk toegang naar de Warme Havens.

De Duitsers vielen aan volgens het Von Schliefen-plan ( geen 2 fronten oorlog), en waren bezig in Frankrijk toen Rusland snel Pruisen binnendrong. Duitsland stuurde een aantal Duitse troepen naar het oosten en die wisten de Russen terug te dringen tot in Rusland. Het gevolg was wel dat Duitsland in Frankrijk tot staan was gebracht doordat F+E+B een tegenoffensief startten. Er ontstond nu een breed front: Van de Elzas tot in Zuid-Vlaanderen. In deze loopgraven oorlog werkte de Offensieve Tactiek niet meer. Korte beschrijving gebeurtenissen: 1916 strijd om Verdun, de Somme, later bezetten Britten de Duitse havens, als antwoord van de Duitsers met aanvallen op Engelse schepen en onderzeeërs, Amerika waarschuwde Duitsland, dat een Engels schip met Am. passagiers en munitie aanboord torpedeerde, zo krachtig dat de onderzeebootoorlog op een laag pitje werd gezet. Italië had zich tot dusver stil gehouden, maar door mooie geklets sloot het zich aan bij de Triple Alliantie en opende een nieuw front in het zuiden tegen de Oostenrijkers. De verschillende volken in Turkije en op de Balkan werden opgehitst en keerden zich tegen Turkije en Oostenrijk-Hongarije. In 1917 revolutie in Rusland, Duitsland kan daar nu nog meer gebied veroveren en veel volken verklaren zich daar nu onafhankelijk (Polen,Letten). 1918 Lenin sloot de Vrede Brest-Litovsk met Duitsland en trok zich terug uit oorlog. 1917 In Duitsland kondigde men een Onbeperkte Duikbootoorlog af en ook veel Amerikaanse boten werden getorpedeerd. Amerika ging zich nu ook met de oorlog bemoeien, Duitsland kon tegen deze overmacht niet op en gaf zich in 1918 over.

Interbellum

Pacifisten keerden zich volledig van oorlog af. Veel mensen vonden dat er alleen oorlog gevoerd mocht worden om je te verdedigen tegen een agressor. In Engeland en Frankrijk kozen ze voor een verdedigende strategie. De Fransen legden in het oosten de Magot-linie aan. In koloniën begon men zich te verzetten tegen de bezetting. 1919 Vrede van Versailles, Wilson, Clemenceau en Lloyd George besloten wat te doen met Duitsland. Wilson: niet te zware straf, Volkenbond oprichten, hij zijn vredesprogramma vast gelegd in zijn Veertien Punten. Maar de VS deed aan de politiek van Isolationisme en trad zelf niet toe tot Volkenbond. Clemenceau was van mening dat Duitsland zwaar gestraft moest worden en dat werd het ook: veel gebieden kwijt ( Poolse Corridor, Vrijhaven Danzig, Het Rijnland moest worden Gedemilitariseerd), alleen klein leger, herstelbetaling. En verder veranderde het Duitse Rijk in de Republiek van Weimar (1918-1933). Ook met andere verliezers werd vrede gesloten, veel nieuwe landen (Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië), en het Turkse Rijk werd een Seculiere staat. Polen vormde net als Tsjecho-Slowakije een buffer tegen de Sovjet-Unie: een Cordon Sanitaire.

De Republiek van Weimar ging samenwerken met de Sovjet-Unie, en sloot het Verdrag van Rapollo in 1922. In 1923 bezette Frankrijk het Ruhrgebied omdat Duitsland niet genoeg betaald had. De Fransen pikten zo de Duitse kolen en hierdoor kwam Duitsland in een financiële crisis, de Amerikanen stelden toen het Dawes-Plan op: ze leenden geld aan Duitsland. Om iets terug te doen probeerde de Republiek van Weimar een buitenlandse politiek te voeren die zich hield aan de regels van Versailles: Erfüllungspolitik. In 1925 sloot Duistland toen het Verdrag van Locarno met de andere Europese landen waarin stond dat Duitsland de regels van Versailles accepteerde. In 1926 mocht Duitsland lid worden van de Volkenbond. Ook werd er nog in 1928 het Briand-Kellogg Pact gesloten, een verdrag tussen 63 landen waarin staat dat ze eerst onderhandelen alvorens naar de wapens te grijpen.

1929 Economische crisis, nazi’s kregen steeds meer aanhang. 1933 Hitler aan de macht. Duitsland werd een totalitaire staat, Hitler verbrak de Erfüllungspolitik en binnen de nationaal-socialistische ideologie werd oorlog verheerlijkt. In de jaren 20 was in Italië Benito Mussolini aan de macht gekomen, hij wilde van Italië weer een grote mogendheid maken, hij veroverde in 1935 Ethiopië. Frankrijk en Engeland wisten niet hoe te reageren, er werd uiteindelijk alleen een economische boycot van Italië uitgeroepen. Hitler drong ondertussen het Rijnland binnen en bood Engeland en Frankrijk een nieuw akkoord te sluiten, Hitler kreeg het Rijnland terug. Mussolini sloot verbond met Hitler: As-Rome-As en later sloot in 1936 Japan zich daar bij aan, de overeenkomst kreeg de naam Anti-komintern pact deze over-eenkomst was gericht tegen de Communistische Internationale. Japan wou zijn macht in Azië uitbreiden en zou waarschijnlijk onvermijdelijk in botsing komen met koloniale mogend- heden. En zocht daarom vrienden in Europa die niet veel ophadden met de kolonisatoren.