Franse Literatuur 19e & 20ste eeuw

Émile Zola    1840-1902     Naturalisme

De sombere levensvisie, het determinisme, is de basis van de naturalistische school en komt vooral in de romans van Zola voor. Het schrijverstalent van de journalist en zijn rechtvaardigheidsgevoel maakten hem tot een van de meest gelezen schrijvers in de tijd van het opkomende socialism en de internationale strijd voor sociale gerechtigheid.

Determinisme = het lot van de mens wordt bepaald door zijn afkomst en zijn omgeving

L’assommoir

Gervaise een wasvrouw trouwt met de zinkbewerker Coupeau alles gaat helemaal goed tot na een ongeluk op Coupeau zijn werk. Vanaf daar gaat alles bergafwaarts. Coupeau raakt gewond tijdens zijn werk en komt in een lang en pijnlijk herstel terecht, in deze periode grijpt hij naar de drank. De financiele schulden stapelen zich op en Gervaise kan het niet meer aan. Ze besluit om ook te gaan drinken, dit leidt al snel tot zware alcoholisme. Uiteindelijk sterft Gervaise.

Dit verhaal is deel van de romancyclus Les Rougon-Macauart, waarin de karakters allemaal aan de drank raken. Dit verhaal is de eerste roman waarin de hoofdpersonen arbeiders zijn, en de eerste roman die hun taal gebruikt, een populaire manier van spreken. In een fragment wordt de beschrijving van het uiterlijk van het alcohol vat heel gedetailleerd beschreven, uitgebreider dan het uiterlijk van de personages, dus apparaat is belangrijker dan personen. 

Le poètes maudits (gedoemd)

De ongebegrepene, verguisd en bespot om zijn zoektocht naar de absolute schoonheid

Deze 3 dichters liepen op hun thema vooruit

Charles Baudelaire    1821-1867        Symbolisme

Hij was als kind eenzaam, onbemind en onbegrepen, zijn leven was een zoektocht naar geluk. Niets schenkt voldoending, toch blijft hij zoeken naar het ideaal, de vervulling. Dit thema komt terug in de bundle Les Fleurs du mal (1857), die direct werd verboden wegens zedeloosheid. Baudelaire is de dichter van de Correspondances, waarin hij de aarde ziet al seen symbol van de hemel.

Élévation

Je bent naar iets verhevens op zoek. Waarin zit schoonheid. Je wilt weg, weg van de elende. Het gaat over het mooie & kwade van het leven.

Het werd gepubliceerd in 1857 in de eerste uitgave van Les Fleurs du Mal.

Paul Verlaine   1844-1896      Symbolsime

Hij droomde van liefde en zuiverheid en kwam terecht in de goot, in drank en liederlijkheid. Hij viel voor Rimbaud, dat brutale, talentvolle joch. Hij had hem bijna vermoord, en kwam in de gevangenis tot inkeer maar dat was maar voor even. Zijn poëzie is muzikaal en straalt een verlangen naar eenvoud en rust uit. Hij zocht het extreme op.

Mon rêve familier

In dit gedicht wordt een ideale vrouw beschreven. Het is gepubliceerd in zijn eerste dichtbundel Poèmes saturniens. Dit is het het bekendste en meest geliefde gedicht van Verlaine samen met Il pleure dans mon Coeur.

Il pleure dans mon Coeur

Dit is een van de eerste gedichten die Verlaine schreef op reis met Rimbaud. In dit gedicht is Verlaines tweestrijd duidelijk zichtbaar: hij voelt zich treurig en verscheurd, zonder dat hij echt weet waarom.

Arthur Rimbaud    1854-1891     Symbolisme

Een jongen die niet deugen wil, die wegliep naar parijs. Hij zat aan de top van zijn carriere toen hij 17 was. Na zijn 21e schreef Rimbaud geen vers meer. Nadat hij gestopt was verdeween hij in de handel, verdiende moeizaam zijn boterham en stierf aan een ontstoken been. De titles van zijn dichtbundels: Unesaison de enfer (1873) en illuminations (1873, gepubliceerd in 1886) doen denken aan Baudelaires Les fleurs du mal. Wat Rimbaud echter onderscheit is zijn geloof in de scheppende kracht van het woord, de alchimie du verbe, zonder dat geloof is hij als dichter dood.

Le dormeur du val

Dit gedicht is geïnspireerd op de gruwelen van de Frans-Duitse oorlog van 1870. Het belangrijkste woord  wordt iedere x door geschoven naar de volgende zin.

L’Existentialisme

20e eeuw

Inleiding

De 2e wereldoorlog verscheurde Frankrijk in politiek opzicht. Na de oorlog domineerde de gestalte van generaal Charles de Gaulle de politieke arena. De oorlog en de verwerking bleven nog lang in beeld. De dekolonisatie was een moeizaam proces met taaie oorlogen. Talloze nouveau Français  uit de voormalige koloniën zochten hun toevlucht tot het moederland en vonden vaak maar moeilijk aansluiting. Het platteland raakte ontvolkt en de grote steden barstten uit hun voegen. Het was een tijd van toenemende welvaart, sociale openheid en democratie.

Het existentialisme van Sartre bleef iets voor intellectuelen. Zwarte kleren, lang haar, zware tabak en drinken op een terrasje, luisteren naar franse chansons maar vooral: somber kijken.

Literatuur

veel werken die in de oorlogsjaren waren geschreven verschenen pas na 1944, toe er weer vrijheid van drukpers was, en papier! Het existentialisme was een sterke inspiratiebron, beïnvloedde nagenoeg alle schijrvers van deze tijd. De democratisereing raakte ook het taalgebruik, de taal werd alledaagser.

Existentialisten als Sartre, Camus en Beauvoir gaven de toon aan.

In het literaire toneel waren er 3 stromingen:

1. Het absurdistische
2. Het existentialistische
3. Het traditionele

De filosofische boodschap van het existentialisme werd succesvol verpakt in geongageerde toneelstukken als Huis Clos van Sartre of Les justes van Camus.

L’existentialisme is humanisme, het bestaan gaat vooraf aan essentie, de mens is verantwoordelijk voor zijn keuzes en daden.

Een literaire stroming die individuele vrijheid, verantwoordelijkheid en subjectiviteit vooropstelt. Het existentialisme beschouwt iedere persoon als een uniek wezen, verantwoordelijk voor eigen daden en eigen lot.

Jean-Paul Sartre   1905-1980        Existentialisme

De bekendste Franse schrijver van na de 2e wereldoorlog, zijn werk is in meer dan 30 talen verschenen. De mens kiest zijn essentie, zijn wezen, door te handelen. Bij Sartre staat het individu, en de menselijke wil tot handelen, op de voorgrond. Volgens Sartre houdt het existentialisme geen mihilisme en onmenselijkheid in, maar een nieuwe moral waarin de mens ten volle verantwoordelijk is voor zijn daden. Alles is vanuit de mens gedacht, god staat niet meer central.

De bekendste Franse schrijver van na de 2e wereldoorlog, zijn werk is in meer dan 30 talen verschenen. De mens kiest zijn essentie, zijn wezen, door te handelen. Bij Sartre staat het individu, en de menselijke wil tot handelen, op de voorgrond. Volgens Sartre houdt het existentialisme geen mihilisme en onmenselijkheid in, maar een nieuwe moral waarin de mens ten volle verantwoordelijk is voor zijn daden. Alles is vanuit de mens gedacht, god staat niet meer central.

Le Mur

Het is een bundel van 5 verhalen waarin Sartre een ongebruikelijk beeld van de werkelijkheid geeft en tevens kritiek levert op de onechtheid van de mens.

Het verhaal, le mur, spelt tijdens de Spaanse burgeroorlog de strijd tegen het fascisme van Franco. Hoofdpersoon Pablo heeft een vriend laten onderduiken, de communist Ramon Gris. Pablo zelf wordt door de fascisten gearresteerd en ter dood veroordeeld; hij kana an de dood ontkomen om de schuilplaats van Ramon te geven. Alleen om de vijhand te sarren, liegt hij dat Ramon op het kerkhof is. Helaas is Ramon echt naar het kerkhof gegaan

Het verhaal wordt vanuit de ik-persoon vertelt, dje ik person is Pablo. Het verhaal is realistisch omdat je het bijna zelf ervaart, het wordt uitgebreid en concrete beschreven. Le mur staat voor een dood lopende weg je kan niet weg, het is de eind streep.

Albert Camus   1913-1960        Existentialisme

Na een studie filosofie was hij werkzaam in allerlei beroepen op het gebied van de jounalisitiek en het toneel. Tijdens de oorlog raakt hij betrokken bij het verzet. Camus richtte zich op de vraag hoe te overleven in een absurde wereld en niet zozeer op de filosofische onderbouwing van het absurde. Uitganspunt in het werk van Camus is de scheiding tussen mens en wereld. In wat Camus ‘de zonder God’ noemt is de mens zijn identiteit kwijtgeraakt, maar hij verdraagt die scheiding niet en streeft naar hereninging. Volgens Camus ontstaat absurditeit door de tegenstelling tussen de eeuwige natuur en de sterfelijke mens. Motieven als absurditeit, oprechtheid, eerlijkheid, bewustzijn en helder inzicht spelen in het werk van Camus een belangrijke rol. De leugen is dan ook een van de ergste ondeugden in het denken van Camus. In 1957 kreeg hij de Nobel[rijs voor de literatuur.

L’Etranger

Meursault is de hoofdpersoon, hij is ook de verteller van het verhaal. Zijn moeder overlijdt en hij ziet haar begravenis meer al seen verplichting. De dag erna krijgt hij een relatie. Ook raakt hij verder op in het verhaal ingevecht met een arabier, waardoor hij wordt opgepakt. Er volgen dan een aantal rechtzittingen waarbij al snel duidelijk wordt dat de ongevoeligheid van Mersault op de begrafenis van zijn moeder, zijn beginnen van een relatie de dag erna en zijn ongeloof in God volslagen onbegrepen worden door iedereen, en daarom zeer in zijn nadeel werken; Mersault wordt tot de guillontine veroordeeld.

Het kwam in 1942 uit en was bij het publiek meteen een succes. De sobere, ingehouden toon heeft daartoe bijgedragen. Begrip voor de hoofdpersoon was er niet, men vond hem wat de titel voorspelde: vreemd. Hij kwam over als onverschillig.

Simone de Beauvoir   1908-1986         Existentialisme

Ze had een LAT-relatie met Sartre, en deelde met hem de filosofie van het existentialisme en paste deze toe op de situatie van de vrouw: zij moet zich bevrijden van de traditionele rol en haar eigen plaats in de wereld kunnen kiezen. Haar succesvolle roman, Les mandarins, stelt algemeen menselijke vragen zoals: kun je, als schrijver, journalist, ermee volstaan het kwaad vast te stellen, kun je werkeloos toezien hoe onrecht gebeurt? Hetzelfde thema vind je terug in het aangrijpende roman, Les belles images.

Les belles images

Laurence werkt bij een reclamebureau en maakt wervende teksten bij reclameplaatjes. Haar leven is een reclameplaatje: leuke kinderen, leuke auto, leuke riend, leuke baan, man, geld, geen wurgende problemen. Maar haar tinjarige dochtertje Cathérine ziet een ander sort affiche: een hongerend kind in de derde wereld, en stelt vragen. Laurence heeft geen antwoord, wil haar dochtertje beschermen, maar niet tegen haar liegen, en raakt in een crisis.

Les belles images heeft een dubbele bodem, aan de ene kant is het het plaatje dt haar dochter ziet en aan de andere kant het plaatje van hoe de wereld eruit ziet volgens Laurence. Het verschil tussen geretoucheerde werkelijkheid en de echte werkelijkheid.