Hoofdstuk 4 + 5

Filosoof:

Verificatiemethode:

Voorbeeld:

Kritiek:

Aristoteles

Deductieve redenering:

Vanuit axioma’s leiden we een conclusie af. Top-down.

Algemene theorie -> specifieke observatie

Elke x is een y, a is een x-> a is een y.

Als een van je axioma’s fout is is je conclusie ook meteen fout, beperkt. Waarheid is het kloppen van je axioma, geldig is als de conclusie uit je axioma wel goed getrokken is.

Francis Bacon

Inductieve redenering:

Vanuit een waarneming of feit tot een conclusie komen. Bottom-up. Specifieke observatie -> algemene wet.

Je ziet veel witte zwanen-> alle zwanen zijn wit.

Volgens Ari niet goed omdat je niet een algemene conclusie kan trekken uit een beperkt aantal waarnemingen.

Wiener Kreis

(Rudolf Carnap)

Logisch positivisme:

Oplossing inductief probleem, je moet aangeven wat je moet doen wil je conclusie waar zijn (verificatieprincipe). Metafysica is voor mensen die levensgevoel willen uitdrukken maar artistieke begaafdheid missen.

Alle zwanen zijn wit moet je dus alle zwanen op de wereld bekijken.

In praktijk onhaalbaar. Wel leerde het helder te definiëren.

Later kwam hij met een aantal observaties is ook goed (confirmatie) maar dat geeft weer inductieprobleem.

Karl Popper

Kritisch rationalisme:

Falsificatie:

Je moet niet een algemene theorie bewijzen, maar hem juist onderuithalen (je hypothese gaan falsifiëren).  

Alle zwanen zijn wit moet je dus alleen zoeken naar de zwaan die niet wit is.

Hypothese worden zo nooit bevestigd maar overleven meerder pogingen tot falsificatie.

Filosoof

Oplossing demarcatieprobleem:

Voorbeeld:

Kritiek:

Popper

Theorieën die überhaupt niet falsifieerbaar zijn kan zetten bij pseudowetenschap. Popper benadrukt dus de onzekerheid van de wetenschap.

Een theorie die in alle gevallen juist is, is nutteloos.

De theorie houdt geen rekening met randvoorwaarden, als een hypothese falsificeerbaar is, is hij meteen fout ook al ligt dit misschien niet aan de hypothese zelf. Observaties zijn determinerend voor een theorie. Alleen observaties is niet genoeg. Volgens Duhem en Kuhn.

Kuhn

Praat over paradigma’s. Dat is een netwerk van dingen om problemen op te lossen. Hij onderscheid wetenschap in 2 periodes. Eerst heb je de normale wetenschap, dan is er een anomalie, die leidt vervolgens tot een wetenschappelijke revolutie. Bij pseudowetenschap moeten we kijken naar het probleemoplossend vermogen van een paradigma.

Bij normale wetenschap zit iedereen in 1 paradigma, vervolgens komt er een onregelmatigheid, anomalie. Deze leidt (i.t.t. popper) niet meteen tot een nieuwe theorie maar bij het opstapelen van anomalieën wel tot een verandering van het paradigma, wetenschappelijke revolutie.

Er is eigenlijk nooit een periode waarbij iedereen 1 paradigma anhangt.

Lakatos

Probeerd Poppers theorie te fixen. Hij zegt als je een theorie falsificeert mag je niet meteen sleutelen aan de marges totdat de kerntheorie gered is. Dat mag alleen als de nieuwe theorie plaats maakt voor nieuwe voorspellingen. Ander is hij ad hoc, ongegrond. Om Kuhn te verbeteren zegt hij dat er verschil is tussen progressieve wetenschap (steeds meer bewezen, vooruitstrevend) en degeneratieve wetenschap (takelen steeds verder af, niks nieuws).

Ockham

De theorie met het minste entiteiten (zaken die je moet aannemen dat ze juist zijn) is goed.

Filosoof:

Theorie:

Andere punten:

Kant:

Hij moest de rede kritisch onderwerpen. En maakte een onderscheid tussen de noumenale wereld, de wereld buiten onze waarneming. En de fenomenale wereld, de wereld die wij waarnemen. Over het ding an sich mogen we niet spreken maar over de wereld die we waarnemen wel. De metafysica behoort dus nooit tot wetenschap, wel moet het blijven bestaan. De rede blijft namelijk altijd streven maar zal nooit echt weten. Metafysica is dus meer een spel dan een waarheid.

Mensen hebben een natuurlijke behoefte om metafysische vragen te beantwoorden.

Maakt een onderscheid tussen verstand en rede. Met ons verstand behalen wij wetenschappelijke kennis, maar de rede wilt een hogere vorm van kennis. De rede wilt de kennis van het verstand(god, kosmos, ziel) samenbrengen. Dat doet hij met regulatieve ideeën, deze zijn aangeboren en noodzakelijk bij de zoektocht naar eenheid.

Schopenhauer:

Religie is de metafysica voor de alledaagse mens. Alleen berust religie op geloof en filosofie op weten. Mensen hebben een blinde oerwil. Er is geen vooruitgang in de metafysica. De Wil is het doelloos streven dat achter de schijnwerkelijkheid is die wij waarnemen. Het is geen droomwereld maar juist de wereld zelf.

Kwam als eerste met een atheïstische metafysica.

Plato

Sprak over de ‘Ideeën’. Hij zag Ideeën als een hogere werkelijkheid. De gewone wereld is schijn, alleen de Ideeënwereld bestaat echt.

Metafysica en ontologie (zijnsleer) behoren samen. Eerst was zijn theorie nog niet metafysisch omdat Socrates had gezegd dat het duidelijk moest zijn. Later meer metafysisch toen hij dankzij Herakleitos, Parmenides en Pythagoras samen bracht.

Herakleitos

Panta rhei, alles is in beweging.

Parmenides

Onze wereld is een schijnwereld, waarachter de werkelijkheid van het eeuwige en onveranderlijke schuilhoudt.

Pythagoras

De onveranderlijke wereld achter alles is uit te drukken in getallen. Daarom is er kosmos, harmonie.

Aristoteles

Zijn theorie is immanent, het zit in het ding zelf. Substantie is het ousia wat binnen voorwerpen zelf valt. Het is dat wat in het zijnde hetzelfde blijft ook al verandert de rest. Substantie maakt de zijnde tot wat ze zijn. De substantie is hetzelfde als de vorm (Idee) bij Plato. Bij Ari zit de substantie alleen in het voorwerp, bij Plato erbuiten. Onderscheid 4 soorten oorzaken wat een ding dat ding maakt:

Materiële oorzaak: wat is de materie?

Formele oorzaak: welke vorm heeft iets?

Bewerkstelligende oorzaak: wie maakt het ding?

Doeloorzaak: wat is het doel van het ding?

Bracht kritiek op Plato’s Ideeënwereld, hij geloofde niet in een transcendente (zintuigelijk overstijgende) wereld.

Wetenschap gaat over het zijnde, hoe dingen zijn. Metafysica gaat over het zijnde als zijnde. Zijn verwijst naar Ousia, dat wat werkelijk is. Bij het ontstaan van zijnde is het de combinatie van vorm en materie die ontstaat. Bij voortplanting verandert de materie maar de vorm van een soort blijft gelijk. Deze soort behoort tot de kosmos.

Teleologie: alles op aarde heeft een doel en dat doel eindigt uiteindelijk bij de mensen. De onbewogen beweger zette de buitenste laag van de wereld in beweging, hij is de hoogste doeloorzaak.

Islamieten:

God is het absoluut noodzakelijke zijn dat de oorzaak is van alles. Bij hem vallen wezen en bestaan samen. In de natuur vallen die 2 niet samen. Berust op Ari.

Christenen:

Beruste veel op Plato en het Neoplatonisme. Augustinus zei dat eeuwige ideeën in God zitten en dat hij deze bij de schepping heeft gebruikt. Later veel Ari na zijn herontdekking. Thomas Aquino zei dat de essentie in voorwerpen zelf zit. Streeft naar de eenheid van het geloof en de rede.

Averroes:

Wou terug naar de oorspronkelijke ideeën van Aristoteles. Hij schreef commentaren op Ari zijn werk, dit had veel invloed op het christendom, zij noemde hem de Commentator. Ook werd gezegd dat hij een dubbele waarheid kende. De waarheid van god en de waarheid van de rede. Deze waarheden spreken elkaar niet tegen.

Descartes:

Hij gaat niet uit van het bestaan van een buitenwereld maar juist van het bestaan van een denkende ik, het subject. Het object is de werkelijkheid buiten het denken. Zo kwam hij tot een onderscheid tussen lichaam en ziel, dualisme.

Zag de metafysica als een boom, metafysica waren de wortels, fysica de stam en de andere wetenschappen de takken.

Zag dat je bij filosofie aan alles kan twijfelen hij ging op zoek naar de onbetwijfelbare waarheid. Hij wou een metafysica bouwen die als grondslag voor wetenschap kon dienen.

Spinoza:

Verving het dualisme met het monisme, alles bestaat uit 1 substantie. Deze substantie noemt hij God, alles is uit deze God voortgekomen. Hij praat over determinisme, toeval bestaat niet. Alles bestaat uit het voorgaande. Vrije wil is er dus niet.

Leibniz:

Verving dualisme met het pluralisme: er zijn oneindig veel substanties. Deze substanties zijn monaden. Dat zijn de laatste ondeelbare bestanddelen. Alle monaden zijn zielen in verschillende graden van bewustzijn. God is de allerhoogste monaden. God heeft alle andere monaden op elkaar afgestemd.

Hegel:

De werkelijkheid is de zelfontwikkeling van de geest. Eerst is de geest onbewust en besloten daarna treedt hij buiten zichzelf. Vervolgens is hij weer zichzelf maar dan heeft hij zijn eigen vrijheid ontdekt. Dit is de dialectiek: these+antithese->synthese

Stelling+tegenstelling->nieuw idee

Comte:

Positivisme: filosofie moest zich baseren op wetenschappelijke kennis van empirische aard. Historische ontwikkeling gaat in 3 stadia

1 religieuze stadium

2 metafysische stadium

3 wetenschappelijke/positieve stadium

Wittgenstein:

Neopositivisme/ logisch positivisme:

Filosofie moet gaan over de logische verheldering van gedachten. Waarover je niet kan spreken, moet je zwijgen. Metafysische problemen berusten op een misverstand van de taal.

Realisten:

Nominalisten:

Universalia zijn gekoppeld aan een eigen onafhankelijke werkelijkheid. Een begrip gaat om het werkelijke idee van die dingen (plato).

Universalia beantwoorden iets dat niet werkelijk bestaat maar zijn slechts benamingen. De Universalia zit hem in de manier van het gebruiken van de taal.