Hoofdstuk 3, Kennis

H3 Kennisleer
ViaDelta
Een korte overzichtelijke samenvatting:

FILOSOFEN

PLATO

 Ideeënleer
-  Onze ‘werkelijkheid’ zwakke afspiegeling echte wereld
-  Ideeënwereld transcendent waar geen tijd & ruimte is

-  Rationalist
-  Idealist
-  Dualist

ARISTOTELES

-  Kennis via inductie
-  Inductieprobleem
-  Logistiek systeem om waarnemingen te controleren (syllogistiek)
-  Empirist
-  Realist
-  Monist

DESCARTES

-  Wou een grondbeginsel vinden voor menselijke kennis (1e premisse)
-  Ik twijfel dus ik denk  ik denk dus ik ben
-  Met ‘ik ben’ bedoelde hij zijn geest
-  Fel onderscheid tussen lichaam en geest

-  Rationalist
-  Realist
-  Dualist
-  Deductie

LOCKE

-  Alle kennis opdoen via waarneming
-  Geboren als onbeschreven blad
-  2 soorten indrukken als baby: herinneringen en waarnemingen

-  Enkelvoudige ideeën: vorm uitgebreidheid en beweging
-  Meervoudige ideeën: tijd, ruimte, oorzaak en gevolg. (zijn niet waar te nemen, maar ontstaan door de combinatie van enkelvoudige ideeën.
-  Empirist
-  Realisme
-  Inductie

HUME

-  Zintuiglijke indrukken basis kennis
-  Substantiebegrip: uit de zintuiglijke indrukken die wij opdoen mogen wij niet afleiden dat er een substatie aan de grondslag ligt.
-  Causaliteitsprincipe: de verbinding die wij tussen twee gebeurtenissen leggen is een verbintenis vanuit het verstand, niemand heeft die werkelijk gezien.
-  Beter waarschijnlijkheden, dan wetmatige zekerheden

-  Empirist
-  Idealist
-  Inductie

KANT

-  Eens met Locke en Hume: kennis belangrijk deel uit ervaring
-  Oneens met Hume: causaliteit en substantie berust op verstandskennis, daardoor bezitten wij wel die kennis.
-  Onze waarneming is geen directe afspiegeling van de werkelijkheid.
-  Waarnemingen worden gestructureerd door ons verstand: gebeurtenissen altijd in een bepaalde ruimte, met een bepaalde tijd/duur.
-  Beeld wordt bewerkt door ons verstand en verder bewerkt door de categorieën substantie, causaliteit (en nog 10 anderen)
-  Wij kunnen slechts kennis hebben van hoe de werkelijkheid zich aan ons verschijnt en niet zoals zij (de echte objectieve werkelijkheid) is.
-  We hebben geen kennis van de dingen ‘an sich’ (op zichzelf)
-  Menselijke kennis is subjectief

-  Kant vergelijkt Empirisme en Rationalisme
-  Idealisme
-  Dualisme (kunt geen onafhankelijke wereld zien)

SPINOZA

-  Geen persoonlijke god, maar onveranderlijk beginsel dat aan alles ter grondslag ligt
-   substantie
-  Verschil Descartes: Maar één substantie: God (zijn lichaam en geest 2 verschijningsvormen van de substantie)

-  Rede leiding aan hartstochten
-  Kennis is het inzicht dat de dingen noodzakelijkerwijs zo zijn zoals ze zijn. Inzicht = Intuïtieve kennis

-  Rationalist

KENNIS
-  Kennis: Informatie in je hoofd
-  Kunde: het beheersen van een handeling of vaardigheid

EMPIRSICHE KENNIS/ ERVARINGSKENNIS

-  Gebaseerd op ervaring
-  A posteriori: achteraf
-  Inductie: we gaan uit van een bepaalde ervaring om tot meer kennis te komen
-  Van veel dezelfde ervaringen maak je een universele uitspraak

-  Inductieprobleem: Een universele uitspraak kan nooit uit een eindig aantal particuliere uitspraken geleid worden.

VERSTANDSKENNIS/ LOGISCHE KENNIS
-  Gebaseerd op logisch nadenken en zuiver redeneren
-  A priori: vooraf
-  Deductie: premisse 1 + premisse 2 = conclusie
-  Deductieprobleem: De eerste premisse kun je nooit weten of die geldig en waar is.
-  Geldig is of het klopt
-  Waar is of het werkelijk zo is

VOORWAARDEN VOOR KENNIS

-  Tijd
-  Ruimte
Aangeboren kennis: Intuïtieve kennis

OBJECT/SUBJECT

VIEW FROM NOWHERE
-  Je kunt nooit volledig objectief zijn, want zonder tijd en ruimte zie je ook niets

HERSENEN OP STERK WATER

-  Geen werkelijkheid, geen onafhankelijke wereld. Alleen jouw hersenen die stroompjes krijgen zodat je denkt dat je voelt wat je voelt, ziet wat je ziet etc.

WETENSCHAPPELIJKE OVEREENSTEMMING

-  Tussen subjectief en objectief zit intersubjectiviteit.
-  Kennis is betrouwbaar als iemand anders in dezelfde omstandigheden dezelfde kennis opdoet
-  Het experiment is herhaalbaar

SUBSTANTIE

-  Onderscheid feiten en fictie
-  Substantie: iets wat op zichzelf kan bestaan
-  Als algemene begrippen niet werkelijk bestaan maar voortbrengsels zijn van de menselijke geest zijn ze conceptueel.
-  een concept is een geestelijk plaatje/ denkbeeld dat men vormt na een ervaring
-  sommige filosofen zeggen dat bijvoorbeeld roodheid een eigenschap is van de substantie tomaat.
-  Andere zeggen dat het 2 substanties zijn maar dat je besef krijgt van de substantie roodheid via de substantie tomaat.

GELOOF EN KENNIS

-  Kennis kan gebaseerd zijn op zintuiglijke waarneming, maar langs deze weg kunnen we het bestaan van god niet bewijzen.
-  Via logische argumenten gaat ook moeilijk
-  Godsbewijs: Als wij ons god voorstellen, stellen wij hem voor als het perfecte wezen. Daarom moet hij wel bestaan, anders doet het ‘niet bestaan’ iets af aan die perfectie.
-  Bezwaren: wij kunnen ons gemakkelijk iets voorstellen en ‘bestaan’ is geen eigenschap van dingen.
-  Geloof is een levenshouding

CORRESPONDENTIETHEORIE ‘het klopt’

-  Ware zinnen corresponderen met feiten: bepaalde stand van zaken in de werkelijkheid
-  Probleem: Onware zinnen, waar corresponderen die mee? Hoe worden ze onwaar gemaakt?
-  Vooral waarheid van a posteriori zinnen

COHERENTIETHEORIE ‘het past’

-  Tegenstanders van correspondentietheorie
-  We weten niet of het correspondeert met de werkelijkheid want we weten niets over de ‘echte’ werkelijkheid
-  Een zin is waar als hij logisch samenhangt met andere zinnen
-  Vooral waarheid van a priori

PRAGMATISCHE THEORIE ‘het werkt’

-  Het enige wat we kunnen hopen is dat onze zinnen van nut zijn, voor het bereiken van bepaalde doelen
-  Het is waar als alle betrokkenen het eens zijn

BEGRIPPEN:

EMPIRISME kennis vanuit ervaring a posteriori
RATIONALISME kennis vanuit logica a priori

REALISME een van de geest onafhankelijke wereld
IDEALISME wereld is afspiegeling van echte wereld/ wereld gevormd door geest

DUALISME ziel en lichaam gesplitst
MONISME ziel en lichaam één

SYNTHETISCH samengaand met een begrip
ANALYTISCH voegt iets toe aan een begrip