Hoofdstuk 2: Wijsgerige antropologie

Beoordeling 6.3
Foto van een scholier
  • Samenvatting door een scholier
  • 5e klas vwo | 1386 woorden
  • 17 oktober 2013
  • 3 keer beoordeeld
Cijfer 6.3
3 keer beoordeeld

Taal
Nederlands
Vak

Er was een grote overlap tussen filosofie en theologie in de middeleeuwen.

Wat de mens scheidt van een dier is het verstandelijke vermogen.

  • De redelijkheid, in staat zijn om te denken en te beschouwen en te verhouden tot de natuur.
  • Zelfbewustzijn, ingaan tegen instinctieve neiging vanwege andere belangen
  • Excentrisch wezen, bewust zijn dat je er vent, nooit in staat om volledig te kunnen samenvallen met jezelf juist omdat je altijd bewust bent dat je bent. Als mens kun je dus niet ‘centrisch’ zijn zoals dieren dat wel kunnen.

Kritiek op het beeld van mens als rationeel wezen.

1) Plato. Wagenmennen. De ziel is opgedeeld in 3 delen.

Het witte paard: Moed. <Deel van het lichaam

Het zwarte paard: Begeerte.<Deel van het lichaam.

De Menner: De rede die alles aanstuurt.

2)         Kant.  Ich(Bewust)

Es(Lichamelijke driften), Überich(geweten) (Onbewust)

3)         Nietzsche. Wil tot macht bepaalt “Ons redelijk wezen”

Er zijn drie eigenschappen of vermogens volgens aristoteles

  • Vegatief(Datgene dat de noodzakelijk verrichtingen kan maken om te leven): Planten, dieren, mensen
  • Sensitief(In staat om op een gegeven prikkel te reageren): Dieren, mensen
  • Rationeel(Redelijk/verstandelijk): Mens (“Animal rationale”)

Door als mens het leven als animal rationale te leven bereik je volgens Aristoteles het gelukzalige leven. Hiervoor zijn een aantal noodzakelijke voorwaarden nodig. Een noodzakelijke voorwaarde is iets dat het geval moet zijn om iets te bereiken. De ratio en de emoties voor geluk. Ook zijn er de voldoende voorwaarde. Als de noodzakelijke voorwaarde nog niet voldoende is om gelukzaligheid te bereiken, moet er nog iets komen voordat het een voldoende voorwaarde is.

Volgens Kant is het verstand de zintuiglijke kennis en de redelijke kennis en wordt uit de “Anschaung”(Bewustzijn) gehaald. Ons verstand kent en ordent de werkelijkheid om ons heen, de waarneming in de ruimte en tijd.

De werkelijkheid zoals we hem kennen(subjectief) heet volgens Kant ‘Ding fürmich’ de werkelijkheid zoals wij die niet kennen heet volgens Kant “Ding fürsich”.

Is taal zonder denken mogelijk? Taal is de communicatie waarbij informatie tussen een zender en ontvanger wordt uitgewisseld om de werkelijkheid te begrijpen. Maar is taal zonder werkelijkheid mogelijk?

Volgens Wittgenstein I hangt wat je kunt denken samen met wat je kunt zeggen over de gegeven stand van zaken in de werkelijkheid. “De wereld is alles wat het geval is” en “waarover men niet spreken kan moet men zwijgen”. Uitspraken over de werkelijkheid(proposities) moeten betekenisvol zijn.

Volgens Wittgenstein II ligt de betekenis van een woord of taalhandeling niet in het linken aan de werkelijkheid, maar in het gebruik van het woord. Als een woord niet bestaat, verzonnen wordt en over niets iets zegt maar toch wordt gebruikt is het toch een woord. Een woord krijgt namelijk betekenis in een taalspel.

Een taalspel is de context waarin mensen taal gebruiken. Taalspelen kun je proberen te begrijpen en beschrijven.

Het probleem lichaam en geest. 

Het monisme gelooft alleen in lichaam of geest, meestal alleen in Lichaam(Materie). ‘Slechts 1 substantie’ en ‘alles heeft substantie’. (Substantie is dat wat op zichzelf bestaat en alleen uit zichzelf begrepen kan worden, dus niet herleidbaar tot iets anders). Spinoza is een Monist.

Het dualisme gelooft in lichaam én geest. ‘Er zijn er 2’ Zij geloven in het stoffelijke(materiële) en het onstoffelijke(immateriële). Dualisten zijn bijv. Plato en Descartes. Descartes zegt ‘cogito ergo sum’ (Ik denk dus ik besta).

Descartes heeft 4 denkstappen.

  1. Twijfel aan kennis uit zintuigen
  2. Twijfel aan redenering (vanwege mogelijke denkfout)
  3. Omdat onze dromen even werkelijk lijken als onze wakkere toestand kunnen we niet zeker weten dat je in wakkere toestand niet aan het dromen bent dus alles wat waar lijkt zou een illusie kunnen zijn.
  4. Ik kan niet twijfelen aan dat  ik twijfel -> Denken -> Dus ik besta.

Descartes concludeert het bestaan van een denken subject, terwijl Spinoza uitkomt op het zijnde object(God/Natuur).

 Is het denken van een ‘ik’ of slechts een ‘denkende?’

Descartes stelt volgend op zijn cogito dat het bestaan van het lichaam/materiële zo helder en onderscheiden is voor de geest, dat het voldoende zekerheid is dat het lichaam bestaat.

Determinisme is de stroming die ervan uit gaat dat alles vast staat. Niets gebeurd zonder oorzaak, alle dingen die we doen zijn bepaald door gebeurtenissen uit het verleden(Alles is bepaald door iets wat er aan vooraf gaat).

Het determinisme stelt dat er geen vrije wil is en er geen toeval is. Alles is bepaald, dus gedetermineerd.

Het determinisme impliceert monisme omdat alles voort komt uit het ene(zoals Spinoza stelt) en alles is voorbestemt.

Existentialisme(satre) en Structuralisme(Foucault).

Het Existentialisme stelt dat de mens 'gedoemd is tot vrijheid'. Principe van de ultieme oorzaak: een handeling uit vrije wil komt voort uit de keuze om zo te handelen, zonder dat deze weer veroorzaakt is door eerdere gebeurtenissen. Geef een mens zich volgens Satre geen vrijheid(Of heeft de mens niet de vrijheid om keuzes te maken), dan is dit mens 'te kwade trouw' ofwel is hij niet trouw aan mens zijn. Vrijheid is je plicht.

Existentialisme komt voort uit existentie, ofwel bestaan. Belangrijk is Essentie, ofwel Het Zijn. Het verschil is dat existentie vooraf gaat aan de essentie. Je bestaat eerst, en kunt daarna door keuzes 'zijn'. Er is de vrijheid om zelf te bepalen wie we zijn. Je maakt keuzes om je leven te vormen. Volgens Satre ligt niets vast bij de mens.

Foucault zegt in het structuralisme dat structuren regels zijn die bepalend zijn voor het handelen en denken van mensen binnen een samenleving of maatschappij. Structuren oefenen daarmee macht uit, ze zorgen ervoor dat individuen zich voegen naar de consequenties.

Regels of conventies die niet afgesproken zijn spelen een grote rol in het structuralisme. Een ingeslepen structuur is een conventie of regel die niet is afgesproken maar waar iedereen zich aan houdt, ook wel normalisering genoemd. Je past je aan, aan de norm. Dit is ook wel disciplinering. (Je wordt geleerd om je aan bepaalde regels te houden. het proces om aan te passen aan conventies).Door disciplinering of straffen leer je, je voegen naar de norm.

Structuren zijn dus geschreven maar vooral ongeschreven regels die je vanaf kleins af aan leert. Je bent volgens het structuralisme een klein tandwieltje die alleen draait als het grote wiel dat doet.

Determinisme hoort bij het structuralisme, alles heeft een oorzaak.

Existentialisme gaat uit van een extreme vrije wil.

Factiteit is de feitelijkheid, datgene waar je niet omheen kan. Bijvoorbeeld iemand die Fysiek vast zit heeft geen vrije wil om alles te doen: tegenstandpunt existentionalisme.

Heidegger zegt 'je bent er, of je nou wil of niet'

Dus Factialiteit is: omstandigheden waar je geen invloed op kunt hebben. Binnen factialiteit zijn er wel keuze mogelijkheden. Voorbeeld: opgesloten in cel. Je kunt je overgeven of er tegen vechten.

Compatibalisme ( Dennet, Dawkins)

Tussen posities tussen de kwestie 'vrijheid vs determinisme'

Compatibalisme(Dennett)

Determinisme klopt op fysisch niveau(In je hersenen). Op de manier waarop wij denken over vrije wil. Door inzicht kun je handelen en kun je rij handelen. Dat is vrijheid.

De mens heeft toch het vermogen om een keuze te maken omdat hij in staat is te anticiperen op de gewenste of ongewenste gevolgen van een handeling. Ons denkvermogen geeft ons de mogelijkheid in te spelen op de gedetermineerde werkelijkheid.

Sociobiologie is de leer van leven. Dawkins zegt dat menselijk gedrag genetisch is en evolutionair bepaald. Dus ook ons morele gedrag komt voort uit onze genen. De individuele mens als voertuig van de genen. De mens als individu is een voertuig van de genen en wij doen wat door onze genen is bepaald.

Charles Taylor hangt het communitarisme aan. Dit staat tegenover het individulisme. Volgens het communitarisme is de gemeenschap on hem heen een voorwaarde(noodzakelijke) voor zelfverwerkelijking van het individu. Authenticiteits ideaal is uit het aanbod van waarden van de gemeenschap kiezen wat wel of niet bij jou past.

Natuurlijke selectie. Survival of the fittest. Het sluit het idee van ontwerp  (god of etc) uit.

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.