Het slotwoord in het algemeen

 “Resumé en emoties”

Het slotwoord heeft twee aspecten: van de feiten en van de emoties.

Het herhalen en verzamelen van feiten wordt een opsomming genoemd à frist het geheugen van de rechter op. De herhaling is bedoeld om de hoofdpunten snel langs te lopen.

We moeten niet afzonderlijke typen behandelen, want dan denken mensen dat dat de enige mogelijkheden zijn. En we moeten niet alleen onze eigen woorden aanhalen, maar ook eisen dat de tegenstanders antwoord geven op bepaalde vragen. Dit heeft alleen zin als de tegenpartij nog spreektijd heeft en de beweringen van de andere partij onweerlegbaar zijn.

Iedereen is het erover eens dat als de zaak ingewikkeld is, en het pleidooi bestaat uit veel argumenten, dat het slim is om een resumé (= een pauze) in te lassen.

De aanklager en de verdediger hebben vrijwel dezelfde emoties.

In het slotwoord gaat het om de stemming waarin de rechter in beraad gaat. Wat beide partijen willen bereiken is de rechter voor zich te winnen

• Naarmate je naar het slot van je speech toewerkt, herhaal je een paar belangrijke punten. Zo komen je standpunten toch nog duidelijk aan bij het publiek.
• Wát je herhaalt, moet je zo interessant, duidelijk en kort mogelijk houden. Zo voorkom je dat je alles in je speech twee keer vertelt.
• Slotwoord: afvragen wat anderen zouden doen, publiekelijk afvragen wat (niet) goed is ,     kijken of alle punten zijn weerlegd, ‘toevallig’ een punt van de tegenpartij weerleggen, of juist gebruiken
• Veel filosofen vinden echter dat het spelen met emoties niet hoort, dat het immoreel is, en dat je gewoon je toespraak moet houden: emoties zijn volgens deze filosofen niet noodzakelijk in een speech.
• De ene spreker heeft vaker en meer behoefte aan emoties, de ander wil emoties juist liever niet gebruiken. Er is altijd een oorzaak of stelling waar een emotie uit voortkomt.
• Emoties moet je opbouwen, voor het slotwoord.
• Goed kijken wat de zaak te bieden heeft. Emoties gebruiken op een manier waarvan je denkt dat de rechter (of tegenstander) het meest geraakt zal worden.

Het slotwoord van de aanklager (in een rechtszaak): doelen/taken van de aanklager en hoe de rechter hierop zal reageren

• Als het in de inleiding al voldoende was bepaalde feiten aan te duiden, moet je er in het slot nog iets verder op ingaan.
• “Het aanwenden van vrees heeft in het slot meer effect dan in de inleiding.”
• Het slot is ideaal voor het oproepen van afgunst, haat en woede. Afgunst wordt door de rechter gewekt door invloed, haat door schaamteloosheid en woede door belediging. Dit werkt alleen als de verdachte nergens bang voor is. Er komt altijd een reactie voort uit de houding, gezichtsuitdrukking en aanblik van een bepaald persoon. Hieraan kan je dus zien of het oproepen van deze emoties wel of niet kan bij deze persoon.
• De beste manier om emoties op te wekken is te zorgen dat de aanklacht zo gruwelijk mogelijk is. (Bij een rechtszaak: Quintilianus zegt dus dat de aanklacht zo erg mogelijk moet lijken, zodat er veel emoties worden opgeroepen en de verdachte een zo erg mogelijk oordeel krijgt. Bij een normale speech zou hij zeggen, dat de beste manier om emoties op te wekken is, te zorgen dat het verhaal zo sterk mogelijk is.)

• Gruwel wordt verwerkt door de manier waarop het voorval is gebeurd. (Hier bedoelt Quintilianus, als je bij het begrip rechtszaak blijft, dat de manier waarop bijvoorbeeld een moord is gebeurd, extra veel emoties oproept.)
• Als het om een moord gaat, moet je onderzoeken of nagaan met welk wapen het is gebeurd. De aanklager wekt hierdoor medelijden: “Wat zal het slachtoffer wel niet hebben moeten doorstaan?”
• Rechter beïnvloeden door het toekomstbeeld te schetsen: “Hoe moet het nu verder met het slachtoffer, en met de dader?”
• Rechter ongevoelig maken voor eventueel medelijden wat de verdachte later zal willen opwekken. Dit, zodat rechters tot een streng en rechtvaardig oordeel kunnen komen (in een rechtszaak natuurlijk het liefste in het voordeel van de aanklager).

Dus, in het kort:

Het aanwenden van vrees om de rechter voor je te winnen is beter om dat in het slotwoord te doen. Ook het oproepen van afgunst, haat en woede kan beter in het slotwoord. Afgunst wordt gewekt door invloed, haat door schaamteloosheid en woede door belediging. Zo’n reactie komt niet voort uit een daad of uitspraak, maar komt voort uit gezicht, houding en aanblik van de beklaagde.

De aanklager kan het beste emoties opwekken door ervoor te zorgen dat wat hij ten laste heeft gelegd zo gruwelijk mogelijk eruitziet. Gruwel wordt vooral gewekt door de manier waarop het gebeurd is. Ook roert het de rechters door een beeld te scheppen van de toekomst. Vaker heeft de aanklager de taak om de rechter ongevoelig te maken voor het medelijden dat de verdachte wil gaan wekken à Dan moet je anticiperen op wat de tegenstander zal gaan zeggen. Verder is het goed de rechters te vertellen hoe ze moeten reageren.

Het slotwoord van de verdediging (in een rechtszaak): hoe de advocaat/verdachte zich zou moeten gedragen volgens Quintilianus, en hoe de rechter hierop zal reageren.

• In het voordeel van de gedachte spreke
• Meeste effect door het wekken van medelijden. Dit kan bereikt woorden door in te gaan op wat de verdachte doorstaan heeft, of wat op hem wacht als hij veroordeeld wordt. Met behulp van lichamelijke uitingen kan je je emoties bekennen (bijv. door te huilen).

• Omstandigheden bekend maken om medelijden te wekken.
• Even de rol van iemand anders spelen (“prosopopoeia”). Écht de zaak persoonlijk benaderen wekt de meeste emoties op.
• De rechter luistert dan en voelt / leeft mee *
• Het wekken van medelijden mag echter nooit lang duren.
• Als je lang genoeg verdriet oproept, is het huilen over, komt diegene tot rust en keert terug naar de oorspronkelijke (vaak rustige en normale) toestand.
• De emotie verlaten als het hoogste punt is bereikt. Wat je te zeggen hebt, moet in een stijgende lijn gebeuren, want als het niks toevoegt, daalt de emotie en dat wil je niet.
• Niet alleen met woorden, maar ook met daden kan je emoties opwekken.
• Effect van   is groot: mensen zien de feiten.
• Je houding en kleding kan ervoor zorgen dat je extra medelijden wekt, wat er wel eens voor zou kunnen zorgen dat je de zaak wint

* toelichting om dit beter te begrijpen: acteurs kunnen ook beter hun emoties oproepen en uiten als ze écht denken dat ze iemand anders zijn, dan dat ze gewoon zichzelf in een bepaalde rol spelen.

Dus:

Voordeel van de verdachte:

• Aanzien
• Moedige levenswandel
• De oorzaak van het proces kan in voordeel spreken.
• Het meeste effect heeft het wekken van medelijden. Dat kan bereikt worden door in te gaan op wat de verdachte doorstaan heeft. Leeftijd en geslacht spelen hierbij een grote rol. Dit kan toegepast worden: soms speelt de advocaat de rol (als we net doen alsof de cliënt aan het woord is veroorzaakt dat meer emotie)à prosposeia.

Als de cliënt aan het woord is wekt dat meer medelijden.

Het wekken van medelijden mag niet lang duren. Niet alleen met woorden, maar ook met daden kunnen tranen opgewekt worden. à mensen worden met hun neus op de feiten gedrukt.

Goede afstemming met cliënt is noodzakelijk

Het gedrag van de opgeroepene moet aansluiten bij dat van de spreker.

Steeds minder sterke emoties in het slotwoord

Het opwekken van tranen vergt het uiterste van een redenaar. Als hij faalt worden zijn woorden lauw ontvangen. De spreker moet zijn krachten peilen en inschatten en bedenken hoe groot de last is die hij op zijn schouders neemt. Het afbreken van medelijden in het slotwoord kan in een betoog door de geroerde rechters op het einde terug te roepen tot rechtvaardigheid, maar kan ook op een grappige manier. Het moet geen klucht worden. Dat soort toneeltjes kunnen met een paar woorden onschadelijk gemaakt worden. Ook kan in een slotwoord de tegenstander genoegdoening verschaffen.

Emoties: niet alleen in inleiding en slotwoord

Emoties worden niet alleen in de inleiding of in het slotwoord gebruikt. In de andere delen worden de emoties uitgewerkt. Wanneer een zaak uit verschillende zaken bestaat heb je dus ook verschillende slotwoorden. In zo’n geval spreken we van ‘merikoi epilogoi’. Daarmee bedoelen ze een slotwoord in delen.

De emoties

Hoe roept men emoties op?

Het belangrijkste bij het in beroering brengen van emoties vindt Quintilianus dat wij zelf ook geroerd worden. Je gedrag moet aansluiten bij je woorden. Dus wanneer we willen dat iets echt lijkt is het de bedoeling dat je je voelt als hoe die mensen zich voelen. Dus het is de bedoeling dat die gevoelens waarvan wij willen dat de rechter ze voelt, wij ook zullen moeten voelen. Doormiddel van visioenen worden beelden zo aanschouwelijk gemaakt dat het lijkt alsof we ze met onze eigen ogen zien. Wie zich zo kan inleven bereikt de emotie het best. Het gevolg hiervan is ‘enargeia’ à de emoties zullen komen alsof we zelf bij de gebeurtenissen aanwezig waren.

Wanneer het nodig is medelijden op te wekken, moeten we ons voorstellen dat datgene waarover we klagen, onszelf is overkomen, en daarvan moeten we onszelf overtuigen.