Aristoteles:
Wijsgerige antropologie
- De mens is een dier dat kan denken (animal rationale) à veel gemeen met dieren, maar wel mogelijkheid tot ontwikkeling, beweging en gevoel
- Het vermogen van planten om te leven (het vegetatieve), het vermogen van mensen om te voelen (het sensitieve) en het vermogen van dieren om te denken (het intellectuele) à de mens is dus een dier dat kan denken
- Hij gaat er van uit dat lichaam en geest niet gescheiden zijn à monisme
- Emoties zijn ‘passies’à passieve deel van de ziel
Tegenover het actieve, redelijke deel van de ziel
evenwicht tussen deze twee is ideaal
Emoties kunnen ons helpen bepalen wat we waardevol vinden nuttige informatie
Ethiek
- Het gaat bij Aristoteles om steeds het vinden van ‘de gulden middenweg’.
- Een goed mens is iemand die optimaal functioneert, die letterlijk deugt
- Het goede leven valt samen met het gelukkige leven, maar geluk is niet hetzelfde als genot
- Audaimonia à het volmaakte leven, waarin de mens zijn mogelijkheden zoveel mogelijk verwerkelijkt
- Ethiek van Aristoteles à Deugdethiek
Deugden zijn houdingen die je aanzetten om het goede te doen - Mens is een ‘politiek dier’ à kan zich alleen ontwikkelen met mensen om zich heen
Doel is het bereiken van de Eudamonia à goede, vervolmaakte leven waarin de mens zijn talenten en mogelijkheden verwerkelijkt.
Teleologische visie:
- Alles in de natuur heeft een doel en streeft ernaar om volmaakt te worden. à Geluk is ‘gelukt zijn’.
- Onderscheid tussen theoretische verstand (Sophia) en praktische verstand (Phronèsis).
Sociale/politieke filosofie
- Ideale staatsvorm:
- Democratie instabiel: elke paar jaar andere vertegenwoordiger geen garantie op deskundigheid, er kan een idioot aan macht komen
- Monarchie (meest stabiel maar afhankelijk van goedheid persoon) , aristocratie en democratie belangrijkste staatsvormen. Risico vermijden à gemengde constitutie, middenweg aristocratie en democratie
Democratie is een instabiele staatsvorm à deskundigheid, geen stabiliteit
Kennistheorie
- Kennis
- Kennis begint bij zintuiglijke waarneming, in tegenstelling tot het idealisme van Plato
Bijzonder aan de mens volgens Aristoteles à uit waarnemingen eigenschappen abstraheren (inductie) à relevante en niet-relevante eigenschappen onderscheiden
Deductie à zie ‘realisme’ - A priori en a posteriori
niet alleen zintuiglijke kennis is ware kennis, ook empirische kennis à Realisme - Streven naar kennis
Mensen streven van nature naar kennis, gezonde kinderen zijn leer- en nieuwsgierig.
Menselijke drang naar kennis à wil om grip te hebben op de wereld, ervaringen te begrijpen, toekomst voorspellen.
- Kennis begint bij zintuiglijke waarneming, in tegenstelling tot het idealisme van Plato
- Essentie
De essentie zit in het ding vervat, als functie of doel van het ding àteleologische visie - Substantie
Een substantie bestaat uit vorm en materie. Vier oorzaken aan de hand van marmeren beeld:
- Stofoorzaak (marmer)
- Vormoorzaak (vorm van het beeld)
- Werkoorzaak (het beeldhouwen)
- Doeloorzaak (schoonheid verhogen)
Doel zit in de substantie vervat Voordat het een beeld werd, zat de ideale vorm er al in.
- Realisme
Werkelijkheid buiten ons die wij kunnen waarnemen, door zintuiglijke waarneming maar ook door verbanden te leggen tussen zintuiglijke indrukken. à Logica nodig (deductie) à
Syllogistiek:
redeneringen die in een vorm zijn gegoten met 2 premissen en één conclusie. Als premissen waar zijn, is de conclusie ook waar.
Wetenschapsfilosofie
- Kennis begint bij zintuiglijke waarneming (zie kennistheorie Aristoteles).
- Wereldbeeld
Aarde middelpunt van de schepping.
- Teleologische visie
Alles in de natuur streeft naar een bepaald doel (telos)
Esthetica
- Catharsis
Kunst heeft een louterende werking. Bijvoorbeeld tragedies, ze laten je zien wat het is om een mens te zijn. Het reinigt dus je ziel.
Kunst heeft ook een opvoedende werking. Je leert ervan en het verbreedt je blik à completer mens
Friedrich Nietzsche
Wijsgerige antropologie
- Mens is een radicaal wezen à rede is zelfs ziekmakend
- Mens heeft ‘Wil tot macht’ à gericht op heersen en overleven
- Mens is een nog niet vastgesteld dier à slecht uitgerust dier, moet het met het denken doen
Hierdoor geinspireerd, door Duitse wijsgerige antropologie een wezen met een gebrek genoemd à Mangelwesen - Hij verklaarde God dood, mens ‘Meester en vormgever van zichzelf’ à eigen leven vormgeven, in tegenstelling tot dieren
Thomas Hobbes (1588-1679)
Sociale/politieke filosofie
- Pessimistisch mensbeeld:
mens gericht op zelfbehoud, egoistisch. - In natuurtoestand:
- Algemene schaarste, iedereen gelijk en vrij
oorlog van allen tegen allen à kort, ellendig leven - Meer baat bij maatschappelijk contract à jezelf verplichten tot
onderwerpen aan staat. - Opstand nooit wettig, door contract
- Algemene schaarste, iedereen gelijk en vrij
John Locke (1632-1704)
Wijsgerige antropologie
- Tabula rasa
- Je wordt geboren als onbeschreven blad. Hoe je bent wordt bepaald door wat je meemaakt en is niet aangeboren.
- Het ‘zelf’ komt voort uit ervaringen. De herinnering rijgt alle gebeurtenissen aan elkaar, die je je hele leven bij je houdt. Daardoor blijf je wie je was.
Sociale/politieke filosofie
- Natuurtoestand:
- Morele toestand, vrijheid en gelijkheid
- Alle mensen hebben natuurrechten: leven, gezondheid, vrijheid en bezit.
- Morele verplichting: Anderen hierin niet schaden à Staat moet hiervoor garant staan à straf geven
- Opstand soms gerechtvaardigd, als staat natuurrechten niet beschermd à sociaal contract verbroken
- Aarde is van iedereen, alleen lichaam privébezit à met je lichaam kun je bezit uitbreiden
- met geld kun je oppotten à dit mag zolang er genoeg overblijft voor anderen.
- Nachtwakersstaat
- ‘Als er geen wet is, is er geen vrijheid’ à zonder orde hebben burgers weinig positieve vrijheid.
- Overheid moet zich niet bemoeien met individuele beslissingen, maar moet ‘leven, goed en have’.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden