Eindtermen examen 2009

5. De drie factoren maakbaarheid, menselijke natuur en geluk zijn kenmerken van een utopie, zij komen in iedere utopie voor. Maar zijn net als bij een familie gelijkenis net iets anders, maar ze lijken wel op elkaar. Hierdoor kun je utopieën met elkaar vergelijken en beoordelen.
De drie factoren zijn criteria om vast te stellen of iets een utopie is.

6. Betekenis van utopie kan gezien worden als een ‘blauwdruk’ ( het beste idee) voor een realiseerbare betere wereld. Maar ook als een onverwezenlijkbaar droombeeld van een ideale toestand.
Wezendefinities zijn niet altijd geschikt om te bepalen of iets een utopie is, want dan zouden bij het vergelijken van utopieën ze precies identiek moeten zijn. Dit is vaak niet het geval dus kan men beter kijken naar familie gelijkenissen.

Bij ‘ik bubanik’ bestaan er geen woorden om kwaad aan te duiden, of met een negatieve lading. Slechte woorden mogen niet voorkomen want mensen mogen niet in aanraking komen met het kwade.

7. Thomas More kan gezien worden als voorvader voor de utopie omdat hij met zijn boek ‘utopia’ het begrip utopie bedacht heeft. De meningen zijn verdeeld, want sommige vinden dat Plato, Lucianus, Erasmus en Bloch gezien kunnen worden als voorvader omdat zij in hun werken ook ideale samenlevingen beschrijven. Het is moeilijk om te bepalen bij wie het historisch beginpunt ligt, want het streven naar geluk zijn al heel oud.

8. Het principe hoop houdt het verlangen van mensen in naar overvloed, vrede en harmonie. Een voorbeeld hiervan is het Paradijs uit de Bijbel.

9. Het Paradijs, Het beloofde land, Duizendjarige rijk van vrede zijn allemaal voorbeelden van utopische teksten. Er wordt gestreefd naar een ideale leefomgeving.

10. Utopie: Omdat Amerika het droombeeld gerealiseerd heeft volgens haar inwoners, zoals rechtvaardigheid, overvloed, rijkdom en vrijheid.
Dystopie: Vele mensen vinden Amerika juist geen ideale staat maar vinden het beangstigend door de manier hoe mensen daar samenleven.

11. Door de ontwikkelingen in de Industriële Revolutie dachten veel mensen dat utopische droombeelden uitkwamen.

12. James Kennedy heeft in de jaren ’60 Nieuw Babylon geschreven. De Homo Ludens was bevrijd van de natuur door de technologische ontwikkelingen, en kon zich daardoor richten op creativiteit. Dit heeft zich gemanifesteerd in fiminisme, geen taboe voor homoseksualiteit, en sceincefiction.

13. More: Opvoeding mogelijk. Arbeidsplicht.
Marx: Iedereen is gelijk. Geluk. Geen eigen bezit.
Orwell: Dystopie! Mensen voelen zich graag veilig. Géén individu.

14. Als casus neem ik een relatie tussen 2 mensen, waar een goede afstemming moet zijn tussen vrijheid en orde. Hier is de vrijheid bijvoorbeeld het kiezen van een eigen partner en de orde is het wel trouw blijven aan die partner.

De overheden organiseren voor de burgers arbeid, huwelijk, opvoeding, geloof, economie en vrije tijd.
Het kiezen van een partner voor het huwelijk en arbeid voor man en vrouw is in de huidige maatschappij nog zo, bemoeienis met geloof, opvoeding en vrije tijd is niet meer zo.

15. Een betere wereld zonder geweld en schaarste. Gevolg  individuen naar strafkampen en de dood.

16. Arbeid: geen utopie. In een utopie werkt iedereen, in werkelijkheid niet.
Huwelijk: utopie
Misdaad: dystopie


17. In een sociale utopie moet er een balans zijn tussen vrijheid en orden. De mens is van nature niet goed, dus gaat men er in een sociale utopie vanuit dat de mens van nature neutraal is. Als de mens van nature goed was, was er geen maatschappelijke orde nodig. Het geluk nastreven is in een sociale utopie vanzelfsprekend.

18. Een sociale utopie gaat over de samenwerking van mensen en hoe het met macht om gaat. De mens wil in een utopie wonen.
De technische utopie is vooral over wat de mens allemaal gemaakt heeft en hoever de ontwikkeling is. Homo faber wil het bestaan van de mens door techniek verlichten.

Hannah Arendt (filosofe)
Homo laborans(werker)  technische utopie
Mens: Homo Faber(uitvinder)  technische utopie
Politicon Zoion (samenlever)  sociale utopie


19.De mens handelt naar zijn behoeften. Het leven draait om de vervulling van die behoeften( er zijn echte en onechte behoefte, zoals eten en telefoon). Door techniek kunnen deze sneller vervuld worden en zullen mensen gelukkiger zijn.

20.Gezondheid: verlengd leven & jeugd, chirurgie
Macht: Kennis = macht.
De mens moest de macht krijgen over de natuur.
“Kennis van oorzaken en verborgen bewegingen der dingen en het verleggen van de grenzen der menselijke heerschappij voor het tot stand brengen van alle mogelijke dingen”

21.Nu misbruiken we de natuur. Bij Bacon worden er nieuwe soorten gemaakt zonder de natuur uit te buiten.

22.Gezondheid: (Plastische) chirurgie, verlenging van het leven.
Macht: Door kennis.
Op blz. 141 staat een hele lijst.

23.In de hedendaagse verzorgingsstaat zijn er zaken zichtbaar die met de sociale utopie te maken hebben: solidariteit, sociale wetgeving en zaken die met de technische utopie te maken hebben, zoals technische zaken die onze welvaart bevorderen.

24.Bij de verzorgingsstaat registreer je je overal. De regels worden zo streng dat je je eigen bezit en identiteit kwijt raakt. Je bent een nummer. Je hebt geen privacy meer. Als je niet gaat werken krijg je toch wel geld. Nu komt de last op de welwillende werkers.

25.De communisten wilden een utopie realiseren, maar dat ging alleen als ze geweld gebruikten.

Als je niet weet hoe het is om ongelukkig te zijn ben je ook niet gelukkig. Als je alleen maar geluk ervaart, waardeer je het niet meer. Je moet ook ongeluk kennen om gelukkig te zijn. Experiment van Nozick; aangesloten op een machine kan je alle ervaringen mee maken die je zelf wilt. Het experiment leidt tot een dystopie.

26. Mensen werden het slachtoffer, waren niet meer vrij, waren allemaal hetzelfde. Dit is nadelig geweest  dystopie.

27. Als het maakbaar zou zijn moet de mens veranderen. Maar dat kan niet, dat geeft spanning.
Maakbaarheid van de mens gaat samen met de gedachten om een andere ik te produceren, dit gaat in tegenstelling met de natuur want daarin is de mens heilig, en kan niet veranderd worden.

28.De natuur van de mens wordt onderdrukt in sociale en technische utopieën. Mensen zijn onvoorspelbaar en dat kan niet in een utopie.

29. Ze worden onderdrukt, geen vrijheid, moeten voorspelbaar zijn. ( Kinderen met ADHD  mogen best druk zijn daar is niks mis mee  anders komen we terecht in Heerlijke nieuwe wereld/iedereen gelijk)

30.Utopieën kunnen snel omslaan in dystopieën, doordat mensen voorspelbaar moeten zijn en zich aan de regels moeten houden.

31.Utopisch denken geeft mensen weer hoop. Het gevoel dat alles beter kan worden. Mensen krijgen hoop en later vrijheid.

32.Een scenario beschrijft wat je in een utopie wilt hebben. Scenario’s zijn meer feitelijk, hoe je een utopie uitvoert.

Maatschappij Utopie


Scenario’s

33.Utopie: Mensen hebben steeds meer ontwikkelingen waardoor ze gelukkig worden.
Scenario: Mensen proberen steeds meer ziektes te genezen en langzaamaan lukt dat.
een ander voorbeeld is:

Utopie: Vrijheid
Scenario: Hoe die vrijheid bereikt wordt.

34.Mensen kijken er dubbel tegenaan. Aan de ene kant leven we al in een utopie, aan de andere kant willen we de utopie niet verder ontwikkelingen. (Angst voor hetzelfde als in Rusland met de communisten.)

36.
• De mens moet voorzien worden in haar behoefte aan voedsel, kleding, onderdak en bescherming.
• Er moet gezorgd worden voor de vervulling van de behoeftes. De regering zorgt voor de mensen.
• De mensen moeten hard werken, niet individueel denken, niet liegen. De beschermers moeten fel en waakzaam zijn.

Landbouw man, Timmerman, Kleermaker
 Specialisatie
Eer moet gehandeld worden(import/export)  komen nieuwe beroepen: Piloot/auto maker.
 Maar dit moet ook verhandeld worden  Handelslieden.

37.Plato’s idee over de staat zijn dat er 1 of een klein groepje mensen de macht heeft. Mensen mogen geen bezit hebben en worden allemaal gelijkwaardig behandeld. Dit komt allemaal terug in zijn notities.

38.Ethica.

- Dieren worden geslacht door slaven buiten de stad
- Ziekenhuizen, goede verzorging buiten de stad.
- Goud heeft weinig waarde, wordt gebruikt voor gebruiksvoorwerpen. Alleen met oorlog kan het van toepassing zijn.

Bevolkingspolitiek.
- 16 familieleden maximaal.
- Hoofd van de familie.
- Bijeenkomsten voor de oogsten te bespreken.

Genietingen van het lichaam.
2 soorten van het lichaam:
- Waarneembaar gevoel ( eten en drinken)
- Rustige harmonieuze staat des lichaam, dus geen pijn.


39. - Mensen moeten welvarend zijn.
- Alles goed geregeld.
- Mensen moeten gelukkig zijn.

40. Kamers van gezondheid, nieuwe soorten fruit en dieren enz.

41. De uitvindingen van het Nieuwe Atlantis gaan boven de verbeelding van de schipper. Alle uitvindingen hebben een rede die in het geheugen worden bedacht.

42.Ze waren in die tijd erg religieus.

43.Door voortdurende strijd tussen de bourgeoisie en de rijken.
44.De klassentegenstellingen en arbeiders willen onderscheid. Dit zal leiden tot het socialisme.
45.De mensen waren toen toe aan politieke veranderingen.

46. Grote broer is de belichaming van de partij, en de partij beheerst alles.
Grote Broer is een soort God voor de partij. Alles wat er gedaan wordt, wordt gecontroleerd door Grote Broer. In elke kamer ruimte of iets hangt een groot televisie scherm met een afbeelding van Grote Broer, of filmpjes van de oorlog met Eurazië en Oostazië. De mensen weten niet precies wat de partij is, later in de film blijkt dat iedereen die blind Grote Broer gehoorzaamd en hem lief heeft de partij is.

De partij verlangt van de mensen niet alleen dat ze Grote Broer gehoorzamen, maar ze moeten hem echt liefhebben. De partij kan mensen oppakken als ze verdacht worden van misdunk. Misdunk is anders denken dan Grote Broer word opgelegd. Als mensen worden opgepakt, worden ze vermoord. Maar ze vermoord worden, moeten ze hun geest helemaal aan Grote Broer wijdden. Dit doen de ‘mensen in witte jassen’ door middel van martelingen. Mensen krijgen stroomschokken, ze liggen op een pijnbank, en er wordt gebruikt gemaakt van angsten. In de film zagen we dat Winston bang is voor raten. Hier maakten de martelaars gebruik van, en ze zetten 2 uitgehongerde ratten in een kooitje tegen z’n gezicht. Het luikje kan open, maar door alleen al de angst breken de meeste mensen. Als ze helemaal van Grote Broer overtuigd zijn, en hem liefhebben, worden ze vermoord.
De nieuwspraak is een belangrijk onderdeel van de nieuwe wereld (Oceanië). Er zijn geen slechte woorden zoals “vrijheid” of “anders denken”. Maar er zijn ook geen woorden voor “waarheid”. Deze woorden worden vervangen of helemaal niet gebruikt. De gedachte hierachter is dat de partij dan zelfs het denken van de mens beslist.. Want als je niet weet hoe je je gevoel moet vertellen, bestaat het niet.
De proletariërs worden als een soort afschrikwekkend beeld van half wilden gebruikt om de mensen bang te maken. “Zo moeten ze echt niet willen worden!” De proletariërs zijn achtergestelde mensen die verkeerd denken. (volgens de partij!)

47.De Partij heeft macht over herinneringen, wat gelijk staat aan macht over het verleden, heden en toekomst. Door alleen maar informatie te geven die de mensen mógen weten, hebben ze ook geen beeld hoe het anders zou kunnen zijn.

48.Geluk is iets dat in de nieuwe wereld verkregen kan worden door een machine. Mensen zijn niet écht gelukkig. Arbeid wordt gedaan door gekloonde wezens. Voortplanting gebeurt door middel van klonen( in flessen).


49.In de nieuwe wereld is vrijheid helemaal opgegeven voor stabiliteit.
Soma is het drug( daar werden ze gelukkig van) dat werd afgekeurd, maar stiekem werd het wel gebruikt.

50.Er moeten regels komen (Met betrekking tot biotechnologie) omdat het anders uit de hand loopt.
3 scenario’s:
- nieuwe geneesmiddelen
- te lang leven
- creëren van slaven en machtige mensen.

51.Aristotelisch, omdat hij een middenweg wilt nemen. De nieuwe ontwikkelingen zijn wel goed, maar niet te veel, maar ook niet helemaal niet.
(Aristotelisch; Laf.. Moed..Overmoed)

52. 3 Scenario’s +m mening:
• Geen mens, nep
• Je bent jezelf niet je veranderd zodanig dat je niet meer jezelf bent.
• Te lang alleen maar zorg  moeten we wel blij zijn met steeds ouder worden.
• Verschillende soorten mens.  moeten we verschillende mensen ontwikkelen (heersers/slaaf)