Lesbrief Overheid Hoofdstuk 3

Economie
Lesbrief Overheid
Hoofdstuk 3 Het saldo van de overheid

Kennen

Begrotingssaldo
Het verschil tussen de begrote ontvangsten en uitgaven.

Financieringssaldo
- begrotingssaldo – schuldaflossingen
- staatsinkomen – staatsuitgaven exclusief schuldaflossingen
- toename of afname van de staatsschuld

EMU-saldo
Het saldo van de hele collectieve sector.

Staatssschuld
De totale schuldenlast van de overheid.

EMU-schuld
De schuld van de hele collectieve sector.

EMU-schuldquote
De schuld in procenten van het BBP.

Verdringingseffect
De kredietvraag van de overheid verdringt de particuliere bedrijven van de kapitaalmarkt, stuwt de rente op en leidt tot het schrappen van investeringsplannen.

Crowdingout-effect
Verdringseffect.

Obligatielening
Obligatieleningen zijn openbare leningen: iedereen mag inschrijven op obligaties en de stukken zijn vrij verhandelbaar (op de beurs).

Institutionele beleggers
Dit zijn instellingen die grote bedragen aan premies ontvangen waarvoor ze een veilige belegging zoeken. Voorbeelden: pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen.

Financieringsquote
Het saldo in procenten van het BBP.

Gulden Financieringsregel
De Gulden Financieringsregel staat toe dat de overheid leent om investeringen te financieren.

Begrotingsbeleid
Beleid waarmee de regering via haar inkomsten en uitgaven de effectieve vraag beïnvloedt.
- Anticyclisch: Overheidsbeleid gericht op het dempen van de conjuctuurgolven.
- Procyclisch: Overheidsbeleid (ongewild) gericht op het versterken van de conjunctuurgolven.

Groei- en Stabiliteitspact
Afgesproken werd dat overheden op de middellange termijn (over de conjuctuurcyclus heen) dienden te zorgen voor evenwicht op hun begroting. Er mag een tekort zijn. Dit mag echter niet hoger zijn dan 3% van het BBP. Op overschrijding van de EMU-tekortnorm staat een boete.

Begrotingsnorm
Klassieke
- De wet van C: de overheid moet zich zo weinig mogelijk bemoeien met de economie.
- Markteconomie (vraag en aanbod)
- Inkomsten en uitgaven van de overheid moeten in evenwicht zijn (huishoudboekje moet kloppen).
Conjunctureel
- Keynes
Overheidsbemoeienis is belangrijk.
Anti-cyclisch begrotingsfinanciering (beleid).
Multiplier (vermenigvuldigingseffect). Overheid investeert. Dit levert van alles op: banen, belasting, besteedbaar inkomen.
Trendmatig
- Zalmnorm (trendmatig verwijst ernaar dat de begroting over de conjunctuurcyclus heen in evenwicht moet zijn (EU-eis). De norm geldt voor de rijksoverheid en voor de sociale fondsen, de collectieve sector, samen).
- Twee hoofdkenmerken:
De ontvangsten en uitgaven zijn streng gescheiden. De hoogte van de uitgaven wordt na politieke onderhandelingen voor elk ministerie voor vier jaar vastgelegd.
Het bestaan van afspraken over mee- en tegenvallers.