Hoofdstuk 15 De arbeidsmarkt

nog niet beoordeeld

§15.1 - Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt

Arbeidsmarkt = totale V&A van arbeid, abstract

Ipv arbeidskrachten investeren in kapitaalgoederen

Waarom is er geen volledige mededinging bij arbeidsmarkt?

Markt is niet volkomen, aanbod van arbeid is niet homogeen
- Iedereen is anders
Markt is niet transparant
- Je kunt niet vergelijken, ook andere beloningen dan geld
Arbeidsmarkt is niet vrij
- Wetten zoals ontslagrecht, minimum loon

Minimaal loon is hoger dan evenwichtsloon (minimum loon is ingesteld) → vraag naar laaggeschoolde personeel neemt af;

Gevolgen loonstarheid zie blz. 97 voor grafiek

Krappe arbeidsmarkt = meer vraag dan aanbod

Ruime arbeidsmarkt = meer aanbod dan vraag → werkloosheid

§15.2 - Individuele arbeidsovereenkomst

Individuele arbeidsovereenkomst = afspraak tussen werkgever en -nemer, rechten en plichten werkgever en -nemer (= arbeidsvoorwaarden)

§15.3 - Werknemers- en werkgeversorganisaties

Werknemersorganisaties:

Vakbonden

Organisatiegraad = hoeveel procent lid is van werknemersorganisatie

Economische macht werknemersorganisaties groter bij krappe arbeidsmarkt dan ruime

Eerder eisen vakbeweging uitvoeren

Bedrijven bij branche/werkgeversorganisaties = belangen werkgevers bevredigen

Taken werkgeversorganisaties:

Zo gunstig mogelijke arbeidsvoorwaarden voor werkgevers dmv onderhandelingen met werknemersorganisaties
Financiële en juridische ondersteuning van werkgevers bij arbeidsconflicten
Beïnvloeding arbeidsvoorwaardenbeleid overheid (bv belastingbeleid)
- VNO-NCW is de grootste

Werkgeversorganisaties onderhandelen met vakbonden over arbeidsvoorwaarden

Stichting van de Arbeid hebben vakcentrales en werkgeversorganisaties overleg met overheid

§15.4 - Collectieve arbeidsovereenkomst

Loonbegrippen

Begrippen bij cao-onderhandelingen

Cao-loon = beloning voor verrichte arbeid, incl. toeslagen + bijzondere beloningen (vakantiegeld)
Nettoloon = bruto + vergoedingen - loonbelasting - premies
Loonkosten = brutoloon + premies sociale lasten werkgevers
Loonkosten per product = loonkosten / productieomvang
- Stijgt als loonkosten procentueel meer stijgen dan arbeidsproductiviteit
- Loonkosten stijgt met 3,02% en productie 1%: loonkosten per product = 103,02/101 = 102, dus stijgen de loonkosten per product met 2%
Wig = loonkosten - nettoloon
- Alle over het loon betaalde belastingen en premies
- Stijging wig → hogere loonkosten → minder mensen in dienst nemen

Loonstijgingen

Incidentele loonstijging = staat niet in cao, gevolg van bonussen/leeftijdstoeslagen
Reële loonstijging = koopkrachtstijging loon
- Neemt toe als loon procentueel meer stijgt dan stijging prijspeil (gaat hetzelfde als loonkosten pp)
Prijscompensatie = contractloonstijging, even hoog als stijging consumptieprijspeil (CPI)
Initiële loonstijging = extra cao-contractloonstijging boven prijscompensatie
- Contractloon stijgt met 4%, prijspeil met 1,5% → initiële loonstijging 2,5%
Loonruimte = max stijging lonen zonder dalende winst
- Zolang loonkostenstijgingen niet boven stijging arbeidsproductiviteit + prijspeil
- Arbeidsproductiviteit stijgt 1,5%, prijzen stijgen 2%: 101,5 x 102 / 100 = 103,53
  - Loonkosten kunnen 3,53% stijgen zonder dat winst daalt

Rekening houden met volgende dingen bij cao-onderhandelingen

Prijscompensatie = door stijging prijzen daalt reële loon → koopkracht inkomen neemt af → meer loon eisen
Productiviteitsstijging = arbeidsproductiviteit stijgt → meer productie → loonstijging mogelijk zonder winst in gevaar
Schaarste op de arbeidsmarkt = lonen verhogen voor meer arbeidskrachten
Arbeidsduurverkorting of -verlenging
- Arbeidsduurverkorting = minder werken, meer personeel
- Arbeidsduurverlenging = schaarste tegengaan, hogere AOW-leeftijd
Overheidsbeleid = hogere loonbelasting en sociale premies → lagere nettolonen → meer loon eisen

Diepte-investeringen aantrekkelijk bij te hoge lonen → minder mensen nodig

Zelfbinding = verbonden aan vakbond, doen wat zij zeggen

§15.5 - Arbeidsvoorwaarden en overheidsbeleid

Collectieve dwang overheid bij onaanvaardbare overeenkomsten

Invloed overheid op individuele arbeidsovereenkomsten

Wetgeving gelijke behandeling = geen verschillen tussen afkomsten en geslacht
Wet op het minimumloon = laaggeschoolde arbeid redelijk inkomen geven
- Hoger dan bijstandsuitkering
Leerplichtwet
Arbeidstijdenwet = gezondheid, welzijn en veiligheid bevorderen
Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) = houden aan veiligheids- en gezondheidsvoorschriften
Ziektewet = eerste jaar 70% doorbetaald bij ziekte
Deeltijd-WW = werknemers minder uur per week, wel volledige loon (WW-uitkering)