Hoofdstuk 4 Massacultuur: vermaak en verzet

CKV2: Massacultuur: vermaak en verzet

In de jaren vijftig ontstaat het abstract expressionisme, in New York. Niet het schilderij zelf, maar de handeling waaruit het ontstaat is belangrijk.

* Bebop: jonge, zwarte muziekanten in kleine groepjes ontwikkelen deze muziekstijl, hoort niet thuis in grote danszalen maar in rokerige kroegen. Hierbij komt ook veel improvisatie voor.

Cobra stijl: op zoek naar oprechte emoties in de kunst. Ze proberen zich te verplaatsen in de belevingswereld van een kind. Karel Appel doet dit ook.

Begin 20e eeuw: Musical in Amerika. Het verhaal is niet echt belangrijk en dient meer als verbinding tussen de zang- en dansnummers. Broadway: hier werden veel musicalshows gemaakt. Musicals waren niet echt diepgaand, maar meeslepend en technisch hoogstaand. West Side Story is de eerste musical (1958) die afwijkt hiervan.

Hollywood: Begin jaren 20, omgetoverd tot DE filmstand. Europa begon na WO 2 maar wilde niet concurreren met Hollywood. Eerste genre was western: stoere held neemt het op tegen het kwaad. Hierna: melodrama: vrouwelijke hoofdrolspeelster wordt geteisterd door emotionele conflicten, vaak met liefde te maken.

*Screwball comedy: een komisch liefdesverhaal
* Film noir: een duister misdaad/gangsterverhaal

Nouvelle vague: eind jaren vijftig, Franse regisseurs. Amerikaanse filmstijl, maar er wordt wat aan toegevoegd. Chaotische verhalen, grote tijdsprongen, de geldende filmwetten worden bewust overtreden.

Elvis Presley: Rock-’n-roll, swingend, opzwepend en erotisch. -> Blanke jeugd.

De Twist: Chubby Checker, bijna geen lichamelijk contact, eenvoudige bewegingen.

De eerste soap ontstaat in 1932, op de radio, hoorspel.

* Format: een herkenbare structuur in de soap: bijvoorbeeld 2 families die elkaar dwars zitten.

* Cliffhanger: als de spanning het grootst is eindigt de aflevering, waardoor de kijker nieuwsgierig blijft naar de volgende aflevering.

* De American Dream: levenswijze waarbij vermaak en gemak voorop staan. Typisch Amerikaans: Bier uit blik, koelkasten, jeans, kauwgum, tv, auto’s enz.

* Pop art: stroming waarbij de keuze van onderwerpen uit de populaire media centraal staat „³ Symbolen van de American Dream, filmsterren enz. Ontstaat in 1956.

In Amerika lijkt alles sneller, moderner en aantrekkelijker dan in Europa. Het absurd theater wordt ontwikkeld: toneelstukken waarin bijna niks gebeurd, zoals ‘Wachten op Godot’ (1953)

Rond 1963 beleeft de popmuziek een doorstaart, niet vanuit de VS, maar vanuit Engeland: The Beatles, The Rolling Stones, maken zogenaamde beatmuziek.De stones hebben een rebelse kant: ze zien er onverzorgd uit, hebben lange haren en hun optredens lopen vaak uit op vechtpartijen.

Jaren 60: Britse popgroepen ontstaan. Aan ‘t eind van de bloei van de popgroepen ontstaat de musical Hair (1967). Deze gaat over het generatieconflict tussen de jeugd en gezagsdragers (ouders vooral). Hierdoor ontstaat de hippiebeweging. Jongeren willen zich radicaal afwenden van de burgerlijke normen en waarden. Ze willen een wereld die draait om liefde en vrede in plaats van oorlog, regels en macht. Kenmerken van de hippies zijn drugsgebruik, vrije seks, wijde kleding, kettingen, blote lichaamsdelen, lange haren enz.

Nieuw genre ontstaat: Roadmovie. Dit ontstaat door de film Easy Rider, waarbij twee mannen op motor door Amerika trekken van het geld dat ze verdient hebben van een drugsdeal.

* Psychedelische rock: Woodstock, Jimi Hendrix, erotisch getinte optredens, het lijkt alsof ie de liefde bedrijft met z’n gitaar, bijt op de snaren, streelt het instrument en steekt hem in de fik.

Bij de Nederlandse theaterwereld is er weinig ruimte voor democratie en creativiteit. Tijdens een Shakespear-voorstelling gooien twee theaterstudenten tomaten op het podiu. Dit veroorzaakt een ware theaterrevolutie: Aktie Tomaat.

Popmuziek: zwarte artiesten krijgen geen kans om het te maken in de blanke muziekindustrie. Pas als ze zich aangepast hebben aan de blanke smaakt krijgen ze een kans.

Disco: het gaat om de stampende discobeat Donna Summer. Het grote publiek krijgt de disco-koorts pas te pakken na de film Saturday Night Fever (1978) Tot ver in de jaren 80 blijft het discogeluid in de hitparades te horen.

Naast de dansbare popmuziek ontstaan er ook stromingen die zich ontwikkelen als luistermuziek, bijvoorbeeld punk. Punk brengt de pop terug naar haar oervorm. Iedereen die drie akkoorden kan spelen kan zelf een punkbandje oprichten. De levenshouding die overal in terugkomt is: ‘do it yourself’, gekenmerkt door muziek, kleding en haardracht.

Muziek moet niet ‘bedacht’ klinken, maar recht voor z’n raap. Dit is ook te herkennen in de reggae, afkomstig van Jamaica. Bob Marley: rasta, rood, geel en groen. Geel en groen staan voor de natuur en ‘t koud van Afrika, rood voor het bloed dat over Afrika vloeit.

De punk verspreidt zich razendsnel doordat de toeschouwers van concerten (van bijv. Sex Pistols) eigen bandjes op gaan richten.