Hoofdstuk 2 t/m 5

Hst 2.

Expressionisme: stroming in zowel dans, muziek als in beeldende kunst waarbij de nadruk ligt op het rechtstreeks tot uiting brengen van –vaak heftige- emoties.
Noem 2 kenmerken die voor alle expressionistische kunstwerken gelden.
- Het uitdrukken van emoties.
- Vaste regels en voorschriften moeten het ontgelden.
- Stijl is erg persoonlijk, en sluit niet altijd aan bij de smaak van het publiek.
- Belangstelling voor het primitieve of ongekunstelde
- Felle of heftige kleuren en klanken, bewegingen en vormen overheersen.

Noem 3 kenmerken waaraan je een expressionistisch schilderij kunt herkennen:
- felle kleuren
- vorm wordt aangetast of gedeformeerd
- door ontbreken van lijn- en kleurperspectief weinig ruimtelijk
- handschrift van de maker laat zichtbare sporen na

Die Brucke kunstenaarsgroep Ernst Ludwig Kirchner
 ze maakten vooral houtsnedes: dit vraagt meer kracht en fouten kunnen niet hersteld worden.

Le sacre du printemps: ballet over een oerritueel waarbij een jonge maagd geofferd wordt om de goden te stemmen.
- Les Ballets Russes
- Igor Stravinsky muziek
- Vaslav Nijinski Choreografie
De muziek heeft een krachtig, maar onregelmatig ritmeenorme uitbarsting van geluid
Waarom veroorzaakte de voorstelling zo’n opschudding?
De mensen waren het academisch ballet gewend waarbij de danseressen gewichtloos leken (het leek of ze zweefden). In le sacre stampen de dansers hard op de grond en storten zich ter aarde de zwaartekracht wint.

Het expressionisme breekt met de academische dans. Noem 2 tegestellingen tussen deze 2 dansstijlen:
- gebaseerd op academische posities of bewegingen  expressieve bewegingen
- voorkeur voor klassieke balletkleding  losse kleding, blote voeten
- dans volgt muziek  muziek en dans kunnen bestaan zelfstandig naast elkaar
- nadruk op gewichtloosheid  nadruk op de zwaartekracht

Ausdruckstanz: dans met een optimale bewegingsvrijheid voor de danser (gevoelens tot uitdrukking brengen) Muziek speelt een ondergeschikte rol.

Noem 2 kenmerken van de expressionistische muziek:
- Krachtig ritme
- Sterke dynamiek
- Onvoorspelbare of atonale klankcombinaties

Die Traumdeutung: boek van Siegmund Freud
 We stoppen dierlijke driften en verlangens (van seksuele aarde) diep weg. Alles lijkt onder controle. Freud is geïnteresseerd in de momenten dat die controle wegvalt (slaap, hypnose, dronken bui)
• het idee dat er achter de zichtbare en hoorbare wereld een andere wereld schuilgaat, trekt expressionisten.

Erwartung zangstuk (opera) lijkt op een droom/nachtmerrie, een wanhopige vrouw zoekt in een donker bos naar haar geliefde.

De schreeuw figuur houdt handen voor zijn oren alsof de natuur keihard schreeuwt kleuren en lijnen vloeien ineens, hij heeft snel gewerkt met grote kwaststrepen.

Abstract: als in een schilderij de voorstelling geen rol speelt
- je kijkt niet naar de voorstelling maar naar vormen en kleuren.

Muziek is abstract, behalve als je bv vogelgeluiden e.d. hoort.

Abstracte kunst= uitdrukking geven aan het onderbewuste, het innerlijke, het geestelijke.
Abstracte kunst  expressionisme

Kandinsky’s werk:
- impressies: wat je ziet wordt ook zo geschilderd
- improvisaties: het gaat in de eerste plaats om kleur, vorm en lijn en niet om de voorstelling
- compositie

Expressionisten hebben veel belangstelling voor primitieve kunst. Omschrijf wat primitieve kunst deze kunstenaars te bieden heeft:
- Primitieve kunst wordt beschouwd als ‘eerlijke’ kunst: ongecultiveerd of ongekunsteld
- Primitieve kunst staat dichter bij directe expressie van emoties.
- Primitieve kunst neigt naar abstracte vormgeving

Na w01 ‘neger’ kunst krijgt steeds breder publiek blanke orkesten gaan de zwarte jazz imiteren.
Waarom is het een voordeel maar ook een nadeel voor de ‘negerkunst’ dat het primitieve kunst wordt genoemd?
Het bepaald de populariteit ervan maar leidt ook tot een eenzijdige beeldvorming.

Door wie krijgt de ‘negergekte’ een breder publiek?
Door Joséphine Baker in de show van Revue Negre
- in erotisch geladen show danste ze slechts gekleed in een bananen rokje
- door de affiches van de show werden alle vooroordelen van het blanke publiek bevestigd

Kubisme: het opdelen van het schilderij in allerlei losse hoekige fragmenten.

Jazz: ontstaan in de rossebuurten van New Orleans. Er wonen veel voormalige negerslaven die vasthouden aan hun Afrikaanse muziektradities
Hieruit ontstaan:
- spirituals
- gospels
- blues

Muziek: blues en ragtime zijn van invloed op de New-Orleans-jazz.
Noem bij de 3 muziekstijlen de belangrijkste kenmerken:
- Blues: Vast akkoordschema, slepend tempo, gebruik van blues notes en dirty intonation, tekst gaat over verdriet, lijden etc.
- Ragtime: Strakke baspartij waar melodie ritmisch tegenin gaat: Ragged time of verscheurde maat; snel gespeeld (ritme en melodie jagen elkaar na)
- New Orleans: Orkesten met grote bezetting; collectieve improvisaties; improvisaties op blues en ragtime (of integreert andere (eerdere) stijlen van Afro-amerikaanse muziek

Blues: soort volksmuziek die sinds 1900 beoefend en beluistert wordt door de Noord-Amerikaanse zwarte bevolking.
- blues hebben een neerslachtig karakter wat duidelijk de toenmalige situatie afspiegelde: na de afschaffing van de slavernij was de neger wel vrij, maar heeft nog totaal geen rechten.

Ragtime: een pianostijl die rond 1900 in clubs in New Orleans wordt gespeeld door zwarte pianisten.
- strakke baspartij terwijl de melodie er ritmisch tegenin gaat
- ragged time= verscheurde maat
- veel ragtime artiesten kunnen geen noten lezen ze spelen op gevoel

Begin van de 20ste eeuw: de technische ontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op de Italiaan Marinetti eist van kunstenaars om vanaf dat moment alleen nog maar kunst te maken die zich richt op de nieuwe toekomst (futurisme) al het bestaande kunst is achterhaald en ouderwets
- Kunst moet zich richten op toekomst, op machinetijdperk.
- Kunst moet een voortrekkersrol spelen ook voor terreinen buiten de kunst.
- Kunst moet breken met bestaande (ouderwetse) kunst.
Eerste helft van de 20ste eeuw:
Fragmentatie is populair de spiegel aan scherven, er wordt een bom gelegd onder het geruststellende idee dat alles af en compleet is.

Waarom was het optimisme van het machinetijdperk na de eerste wereldoorlog snel verdwenen?
Doordat er machines werden gebruikt in de oorlog, werd het een gruwelijke oorlog: het verheerlijkte machinetijdperk keert zich nu tegen de mensheid.

Veel kunstenaars ontvluchtten de oorlog Zurich in Zwitserland wordt een verzamelpunt voor jonge kunstenaars omdat Zwitserland neutraal bleef.
Hier en in New York ontstaat de kunststroming dada: voor dada heeft de ‘oude’ wereld die heeft geleid tot de waanzin van de oorlog, afgedaan.
- voor dada gelden geen regels en wetten meer; zij gebruiken montage om de oude wereld op zijn kop te zetten.
- Dada wil blijven irriteren om zodoende de creatieve geest wakker te houden

Het oordeel van futuristen en dadaïsten over de oorlog is tegengesteld. Noteer hun visie op de oorlog.
- Futurisme is (aanvankelijk) enthousiast over de oorlog. Futuristen beschouwen oorlog als een soort ‘grote schoonmaken’ die de komst van de moderne tijd zal versnellen.
- Dada keert zich tegen de oorlog. Voor Dada is de oorlog het bewijs dat alle bestaande ideologieën niet meer serieus genomen kunnen worden.

Vanaf 1925 is het surrealisme de belangrijkste vernieuwende stroming.
Surrealisme: niet het zichtbare maar de werkelijke drijfveren van ons denken en handelen. (in gang gezet door Breton)

Kunstenaars ontwikkelen twee technieken om de droomwerkelijkheid te verbeelden:
- sommige proberen droombeelden op te roepen door een onwerkelijke situatie ‘natuurgetrouw’ weer te geven
- sommigen proberen rechtstreeks (automatisch) vanuit een droomtoestand te schilderen (iets wat je eigen nuchtere verstand te boven gaat)

Hst 3.

Bekende abstracte kunstenaars:
- mondriaan (lijnen die elkaar kruisen)
- Brancusi ( marmeren eivorm op sokkel: begin van de wereld)
- Malevich (zwart vierkant)
Deze kunstenaars zijn van mening dat de abstractie uiteindelijk leidt tot de essentie: de waarheid

Twaalftoonssysteem: in deze compositietechniek brengt Schonberg atonaliteit onder in een systeem, ipv volstrekte willekeur waarmee de tonen elkaar opvolgen, gelden nu vaste regels.

Graham-dans: eerste vorm van modern dance, belangrijk bij deze dans was het inspannen en ontspannen van de spieren.

Als Lenin in Rusland aan de macht komt en het communisme introduceert, steunen de jonge kunstenaars hem van harte: tegengesteld aan veel west-europese kunstenaars die zich juist afzetten tegen de machthebbers.

De revolutionaire kunstenaars van het constructivisme gebruiken dezelfde abstracte vormen, maar met een heel ander doel. Voor hen is abstractie de enige manier om te breken met de ouderwetse kunst voor de revolutie, de kunst uit de tijd van de tsaren.

Eisenstein attractiemontage film van aaneenschakeling van wisselende attracties.

In het theater aan het begin van de 20e eeuw geldt dat alles op toneel er zo echt mogelijk moet uitzien naturalisme. Het naturalisme is een vorm van lijsttoneel tussen de spelers en het publiek is er de zogenaamde vierde wand: de spelers stappen nooit uit hun rol en ze breken nooit uit de werkelijkheid die ze op het toneel naspelen.

Brecht wil juist niet dat het publiek meevoelt en wegkwijnt bij de spelers, hij wil dat het publiek tot denken wordt aangezet vervreemdingseffecten (bv doormiddel van vertellers en liedjes)
Dit wordt ook wel episch theater genoemd.

Stanislavsky-methode/ method acting: gevoelens moeten niet worden gespeeld, maar echt gevoeld worden spelers moeten beelden en herinneringen uit hun eigen leven oproepen en deze verbinden met het personage.

Bauhaus: kunstopleiding in Duitsland met nadruk op toegepaste kunsten en industriele vormgeving
Eisen van Bauhaus: eerlijkheid ten opzichte van het gebruikte materiaal en functionaliteit.

Internationalisering is in de jaren twintig en dertig een van de kenmerken van progressieve kunstenaars. Voor het Nieuwe Bouwen (groep architecten)is functionalisme een eis: geen historische stijlcitaten, geen decoraties en geen onnodig dure imponeermaterialen zoals marmer. Maar gewoon glas of staal.
- schoonheid ontstaan vanzelf als alles functioneel wordt gemaakt

De avant-garde vestigt zijn hoop na de eerste wereldoorlog op de arbeidersklasse.

Het uitgangspunt van moderne architecten en vormgevers is duidelijk: weg met alles wat burgerlijk en ouderwets is en beginnen bij nul. (Sober en functioneel)
- huiskamers werden strak, hoekig, zonder enige versiering, helder en overzichtelijk
- het moderne ontwerp valt niet in de smaak bij de arbeidersklasse

Stalin bevordert de opkomst van het sociaal-realisme. In deze stijl worden de resultaten van de revolutie op een figuratieve manier herkenbaar gemaakt.

Hst 4.

Abstract expressionisme: ’50, eerste echt Amerikaanse kunststroming.
Kenmerken:
- uiting geven aan het onbewuste
- groots en meeslepend
- action painting

Bebop: jazz met een ongepolijste hoekige stijl, ontwikkelt door zwarte jonge muzikanten.

Cobra-groep: kunstenaars die de oprechte emotie in de kunst zoeken. Ze maken vaak kinderachtige schilderijen
- Karel Appel

Abstract expressionisten geven in hun kunst uiting aan hun diepste emoties.

Musical:
• grote theatershow met veel acteurs en dansers
• niet erg diepgaand, wel meeslepend.
West Side story: Robbins en Bernstein.
In tegenstelling tot andere musicals is het verhaal hier niet ondergeschikt aan dans en muziek, het speelt alle drie een even grote rol.
- klassiek liefdesverhaal en spektakelstuk.

Western: een stoere held neemt het op tegen het kwaad.
Melodrama: liefdesgeschiedenis waarin meestal een vrouw centraal staat. (Douglas sirk)

Nouvelle Vague: nieuwe generatie Franse regisseurs
Ze beschouwen film als een spel waarbij zoveel mogelijk filmische vormgevingsmiddelen kunnen worden ingezet.

Elvis Presley: dankzij zijn optreden in de televisieshow van Ed Sullivan start de carriere van Elvis. Alleen zijn bovenlijf mag in beeld omdat hij zo sensueel danst.

Chubby checker: begint een nieuwe internationale dansrage: de twist.

Hoe is de eerste soap ontstaan?
Een zeepfabrikant koopt dagelijks 15 minuten zendtijd, 12 minuten daarvan volg je het wel en wee van de familie barbour en 3 minuten wordt er reclame voor zeep gemaakt.

Bij soaps wordt gebruik gemaakt van Formats: een herkenbare structuur, toepasbaar op iedere soap. (bijvoorbeeld: 2 families die elkaar dwarszitten)

Hoe is de populariteit van Amerika in West Europa ontstaan?
Door de bevrijding van w0 2 waar de Amerikanen een grote held speelden.

De American Dream staat voor een levenswijze waarbij vermaak en gemak voorop staan.

’56 : Pop art ontstaat, abstracte kunst is toonaangevend.
- Andy Warhol

Jasper Johns: gebruikt in zijn kunst vervreemding van het alledaagse.

Nouveau realistes: maken hun kunstwerken met ouwe bende die ze vinden op straat.

Absurd theater: wachten op godot( Samuel Beckett) toneelstuk dat nergens over gaat.

Hippiebeweging:jongeren die zich radicaal afwenden van de “burgelijke” normen en waarden. Ze willen een wereld die draait om liefde en vrede ipv regels, oorlog en macht.
- laten hun haar groeien
- gebruiken drugs en doen aan vrije sex.

Woodstock: driedaags gratis concert voor een half miljoen jongeren.  Jimi Hendrix, zijn muziek is een combinatie van rythym en blues en psychedelische rock.

Aktie tomaat: 2 theaterstudenten die tomaten gooien op het podium van een shakespeare voorstelling veroorzaken een theaterrevolutie.

Werktheater: laat zich leiden door maatschappelijke en politieke ontwikkelingen, alledaags.

Populaire dans: dans die wordt uitgevoerd voor je eigen plezier.

HST 5.

Kenmerken videoclip?
- supersnelle montages
- surrealistische beelden
- kleurexperimenten

Michael Jackson: zorgde voor een doorbraak van zwarte artiesten met zijn clip thriller.

Madonna: popidool en het symbool van vrijgevochten vrouw.
- shockeren

Hiphop: ontstaat op straat, zwarte jongeren vieren straatfeesten in de bronx.
• centraal staat de DJ en een MC
• breakdance
• wijde sportkleding, gymschoenen

Public enemy: gebruiken alleen samples.

Dance: alle verschillende stromingen die vanuit de house zijn voortgekomen.

House: combinatie van disco en synthesizermuziek.
• snelle feestmuziek
• love and peace

Functionalisme: alle gebouwen worden op gemak gebouwd, alles ziet er hierdoor hetzelfde uit. (platte daken, beton, glas)

Postmodernisme: citeren uit oude stijlen is weer toegestaan,de oude stijlen komen dus weer trg in de architectuur.

Groninger Museum: Mendini, de verschillende onderdelen van het gebouw zijn ontworpen door verschillende architecten.
Waarom is dit gebouw postmodern?
Het is kitch, veel oude stijlen, goud, baksteen, felgekleurde patronen enz.

Toscani: reclamemaker voor het kledingmerk Benneton. Op de billboards zien we niet de kleding maar afbeeldingen van menselijk drama.
- shockeren

Meest voorkomende vorm van postmodernisme in de pop:
Cross-over: het combineren van verschillende stijlen.

Dogtroep: theatergroep.
- hun voorstellingen zijn een combinatie van:
• circus, straattheater, musical, cabaret, kunst.

Heavy metal: alles is extreem bij metal: het volume, de snelheid en de vaak geweldadige teksten.

De taal van massacultuur wordt steeds sneller en extremer om de aandacht maar vast te houden.
High tech stijl: het binnenste van een gebouw wordt nu de buitenkant.

Centre Pompidou:
- open en transpirant gebouw
- Piano en Rogers
- Alles is functioneel