Basisstof 1 : het zenuwstelsel
• Het zenuwstelsel bestaat uit :
- Het centrale zenuwstelsel → hersenen (grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam) en ruggenmerg.
- Zenuwen.
• Functie van de hersenzenuwen → delen van hoofd en hals verbinden met de hersenstam.
• Functie van de ruggenmergzenuwen → delen van de romp en ledematen verbinden met het ruggenmerg.
• Functies van het zenuwstelsel :
- Verwerken van impulsen afkomstig van zintuigen.
- Regelen van de werking van spieren en klieren.
Basisstof 2 : zenuwcellen en zenuwen
• De bouw van het zenuwstelsel :
- Cellichaam met celkern.
- Uitlopers die impulsen naar het cellichaam toe geleiden.
- Uitlopers die impulsen van het cellichaam af geleiden.
• Een zenuw is een bundel uitlopers van zenuwcellen, omgeven door een stevige en beschermde laag.
• Elke uitloper van een zenuw is omgeven door een isolerend laagje.
• Gevoelszenuwcellen :
- Functie : impulsen van zintuigen naar het centrale zenuwstelsel geleiden.
- De cellichamen liggen vlak bij het centrale zenuwstelsel.
- Ze hebben 1 lange uitloper die impulsen naar het cellichaam toe geleidt.
• Bewegingszenuwcellen :
- Functie : impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren of klieren geleiden.
- De cellichamen liggen in het centrale zenuwstelsel.
- Ze hebben 1 lange uitloper die impulsen van het cellichaam af geleidt.
• Schakelcellen :
- Functie : impulsen binnen het centrale zenuwstelsel geleiden.
- Ze liggen helemaal in het centrale zenuwstelsel → grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg.
Basisstof 3 : het centrale zenuwstelsel
• De hersenen bestaan uit de grote hersenen, de kleine hersenen & de hersenstam.
• Bouw grote- & kleine hersenen :
- Schors : aan de buitenkant – grijs van kleur – bevat veel cellichamen van schakelcellen.
- Merg : aan de binnenkant – lichter van kleur – bevat veel uitlopers van schakelcellen.
• Functies van de grote hersenen :
- Verwerken van impulsen afkomstig van zintuigen (bewuste gewaarwordingen).
- Regelen van gewilde bewegingen (bewuste reacties).
• Hersencentra → delen van de grote hersenen met speciale functies :
- In gevoelscentra (bijvoorbeeld : gehoorcentra, gezichtscentra) worden binnenkomende impulsen verwerkt : de plaats waar impulsen aankomen en worden verwerkt, bepaalt van welke prikkel je je bewust word.
- In bewegingscentra (bijvoorbeeld : schrijfcentra, spreekcentra) ontstaan impulsen voor gewilde bewegingen (bewuste reacties).
• Functies van kleine hersenen :
- Coördineren van bewegingen (onder andere : je balans houden, evenwicht bewaren).
• Functies van de hersenstam :
- Geleiden van impulsen van het ruggenmerg naar de grote- & kleine hersenen en omgekeerd.
- Geleiden van impulsen van zenuwen in hoofd en hals naar de grote- & kleine hersenen en omgekeerd.
- Geleiden van impulsen in reflexbogen van hoofd en hals.
Basisstof 4 : alcohol
• Gevolgen van alcohol op kort termijn :
- Loskomen : je wordt vrolijker & minder verlegen (of neerslachtig & agressief).
- Aangeschoten : je krijgt meer zelfvertrouwen, maar je kunt minder goed waarnemen : je reactievermogen neemt af.
- Dronken : je ziet slecht, je kunt je bewegingen moeilijk beheersen & je kunt je later vaak niets meer herinneren.
- Kater : je hebt erge dorst en hoofdpijn & je moet soms overgeven.
• Gevolgen van alcohol op lang termijn :
- Je moet steeds meer alcohol drinken om het zelfde effect te krijgen.
- Je raakt verslaafd, kunt niet meer zonder alcohol.
- Geestelijke afhankelijkheid : je hebt alcohol nodig om je lekker te voelen of om tot rust te komen.
- Lichamelijke afhankelijkheid : als je stopt met alcohol krijg je ontwenningsverschijnselen.
- De lever, hersenen, maag & hart kunnen beschadigd raken.
- Het geheugen kan geheel verdwijnen.
Basisstof 5 : de weg die impulsen afleggen
• Een reflex is een vaste, snelle, onbewuste reactie op een bepaalde prikkel :
- De snelheid is vaak nodig om het lichaam te beschermen tegen beschadigingen.
- Reflexen hebben een functie bij het handhaven van bepaalde houdingen & bij bewegingen van het lichaam.
• Voorbeelden van reflexen :
- Terugtrekreflex
- Kniepeesreflex
- Ooglidreflex
- Pupilreflex
• Reflexboog :
- Onder invloed van prikkels ontstaan in zintuigcellen impulsen.
- Via gevoelszenuwcellen worden de impulsen naar schakelcellen in het ruggenmerg of in de hersenstam geleid.
- Schakelcellen geleiden impulsen direct door naar bewegingszenuwcellen.
- Bewegingszenuwcellen geleiden impulsen naar spiercellen waardoor spieren zich samentrekken.
- De reflexbogen van hoofd & hals verlopen via de hersenstam.
- De reflexbogen van romp & ledematen verlopen via het ruggenmerg.
Basisstof 6 & 7 : het hormoonstelsel & hypofyse, schildklier en bijnieren
• Het hormoonstelsel bestaat uit de hormoonklieren die hormonen produceren.
- Veel hormoonklieren hebben geen afvoerbuis : de hormonen worden afgegeven aan het bloed.
- Hormonen regelen de werking van weefsels & organen die er gevoelig voor zijn.
- Hormonen zijn o.a. van invloed op de stofwisseling , voortplanting, groei & ontwikkeling.
• Ligging van de belangrijkste hormoonklieren :
- Hypofyse: onder tegen de hersenen aan, tussen de beide hersenhelften in.
- Schildklier: in de hals, voor het strottenhoofd tegen de luchtpijp aan.
- Eilandjes van Langerhans: in de alvleesklier.
- Bijnieren: als kapjes op de nieren.
- Eierstokken: in de buikholte.
- Teelballen: in de balzak.
• De hypofyse produceert groeihormoon & hormonen die de werking van andere hormoonklieren beïnvloeden.
- Groeihormoon stimuleert de groei van de beenderen van het skelet.
- Een hormoon uit de hypofyse stimuleert de productie van schildklierhormoon door de schildklier.
- Hormonen uit de hypofyse beïnvloeden de eierstokken & teelballen.
• De schildklier produceert schildklierhormoon.
- Schildklierhormoon beïnvloedt de stofwisseling. Het stimuleert de verbranding in cellen & de groei/ ontwikkeling.
- Voor de vorming van schildklierhormoon is jood nodig. Bij gebrek aan jood kan struma ontstaan.
• De bijnieren produceren adrenaline.
- Adrenaline komt vrij bij woede, angst & schrik.
- Onder invloed van adrenaline stijgt het glucosegehalte van het bloed. Ook worden de hartslag en ademhaling versneld.
Basisstof 10 : het ruggenmerg
• Bouw van het ruggenmerg:
- Schors: aan de buitenkant, licht van kleur, bevat veel uitlopers van schakelcellen.
- Merg (vlindervormig): aan de binnenkant, grijs van kleur, bevat veel cellichamen van schakelcellen & van bewegingszenuwcellen.
• Aan de rugzijde komen uitlopers van gevoelszenuwcellen het ruggenmerg binnen.
- De cellichamen van gevoelszenuwcellen liggen in de verdikkingen (zenuwknopen) vlak bij de rugzijde van het ruggenmerg.
• Aan de buikzijde verlaten uitlopers van bewegingszenuwcellen het ruggenmerg.
• Functies van het ruggenmerg:
- Geleiden van impulsen van zenuwen in de romp& ledematen naar de hersenen& omgekeerd.
- Geleiden van impulsen in reflexbogen van romp & ledematen.
Basisstof 11 : de eilandjes van Langerhans
• De eilandjes van Langerhans produceren insuline & glucagon.
- Insuline & glucagon regelen het glucosegehalte van het bloed (bloedsuikerspiegel). Het glucosegehalte wordt min of meer constant gehouden.
- Bij een hoog glucosegehalte van het bloed produceren de eilandjes van Langerhans veel insuline. Onder invloed van insuline wordt in de lever & in spieren glucose omgezet in glycogeen. Glycogeen wordt opgeslagen.
- Bij een laag glucosegehalte van het bloed produceren de eilandjes van Langerhans veel glucagon. Onder invloed van glucagon wordt in de lever & in de spieren glycogeen omgezet in glucose. De glucose wordt opgenomen in het bloed.
• Suikerziekte (diabetes): er wordt te weinig insuline gevormd, waardoor het glucosegehalte van het bloed te hoog wordt.
- Er wordt dan glucose uitgescheiden met de urine.
Verrijkingsstof 1 : drugs
• Softdrugs:
- Lichtverslavende werking.
- Matig gebruik geeft plezierig effect.
- Meer gebruik : licht in je hoofd (high), je reactie vermogen neemt af, armen & benen kunnen heel zwaar voelen (stoned).
• Harddrugs:
- Sterk verslavende werking.
- Geestelijk & lichamelijk afhankelijk.
- Afkicken → ontwenningsverschijnselen : koorts, pijn, misselijkheid & slapeloosheid.
REACTIES
1 seconde geleden
H.
H.
Ha wat een mooie samenvatting heb jij zeg!
Prachtig
14 jaar geleden
AntwoordenN.
N.
Hele goede samenvatting! Heb er veel aan! Dankjewel!
13 jaar geleden
Antwoorden