Thema 2: ordening

2.1

Ordenen = het indelen in groepen op basis van hetzelfde kenmerk

Organismen kunnen we indelen in 4 rijken op basis van hun cellen:

Alleen meercellige organismen hebben weefsels of organen

Functie bladgroenkorrels = fotosynthese

Organismen behoren tot 1 soort als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen

Binnen een soort komen rassen voor (bijv. hondenrassen), ontstaan door selectief kruisen door mens

Populatie           = groep individuen van zelfde soort, die zich onderling voortplanten

Rijk > afdelingen > klassen > orden > families > geslachten > soorten

Leer ook afbeelding 6 en 11

2.2 Bacteriën

• Sommige bacteriën noemen we bacillen
• Sommige bacteriën hebben zweepharen om voort te bewegen
• Bacteriën planten zicht voort d.m.v. deling
• Chromosomen/DNA liggen los in cytoplasma (vaak kringvormig chromosoom)
• Veel bacteriën ruimen dode resten van organismen op en zetten dit om in nuttige voedingsstoffen
• Bacteriën kunnen een infectie veroorzaken (bijv. cholera, longontsteking, tuberculose)
• Sommige bacteriën maken voedsel: o.a. yoghurt en zuurkool

Antibiotica (bijv. penicilline) kan bacteriële infecties bestrijden

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

2.3 Schimmels

Eencellige schimmel:    

• Gist
• Voortplanting d.m.v. deling (snoert blaasje af)

Veelcellige schimmels:                

• Bestaan uit schimmeldraden
• Voortplanten d.m.v. sporen
• Sporen soms in een speciaal orgaan, de paddenstoel (= voortplantingsorgaan)

Functies schimmel:

• Dode resten organismen afbreken (en voedsel bederven)
• Veroorzaken ziektes (o.a. zwemmerseczeem)
• Sommige schimmels maken antibiotica (penseelschimmel maakt penicilline)
• Voedsel maken: brood, bier, wijn (alle drie met gist), schimmelkaas of als hele schimmel (champignon)

2.4 Planten

2.5 Dieren

Afdelingen dierenrijk ingedeeld op basis van:

• Skelet

  • Geen skelet
  • Inwendig skelet (wervelkolom, inwendige schelp)
  • Uitwendig skelet (schelp, huisje, pantser insect)
• Symmetrie = een voorwerp is in twee gelijke helften te verdelen
  • Tweezijdig symmetrisch
  • Veelzijdig symmetrisch (= straalsgewijs of radiaal symmetrisch)
  • Asymmetrisch/niet-symmetrisch

8 afdelingen dierenrijk:

Leer ook afbeelding 45 en 48 uit je boek

2.6 Eencelligen

Amoebe:

• Kan van vorm veranderen > cytoplasma stroomt richting uit en vormt zo schijnvoetjes
• Met schijnvoetjes ook voedsel sluiten > ontstaat voedingsvacuole (verteert het voedsel)
• Onverteerde resten worden verwijderd via het celmembraan
• Leeft in water

Pantoffeldiertje:

• Celmembraan bevat trilhaartjes om voort te bewegen
• Bevat celmond (instulping in cel) om voedsel op te nemen en voedingsvacuole te vormen. Celanus om onverteerde resten te verwijderen

Leer ook afbeelding 50 t/m 52 uit je boek

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

2.7 Geleedpotigen

Poten zijn geleed = opgebouwd uit kleine stukjes/leden
Het lichaam is gesegmenteerd = opgebouwd uit stukjes/segmenten

4 groepen:

• Duizendpoten: elk segment bevat poten
• Kreeftachtigen: 10 of meer poten (o.a. garnaal, kreeft, krab)
• Spinachtigen: 8 poten
• Insecten: 6 poten

Lichaam insect bestaat uit 3 segmenten:

• Kop > ogen en voelsprieten
• Borststuk > poten en evt. vleugels
• Achterlijf

Leer ook afbeelding 57 uit je boek

2.8 Gewervelden

Bevatten wervelkolom met wervels

Warmbloedig: lichaamstemperatuur is constant
Koudbloedig: lichaamstemperatuur is gelijk aan de omgeving

Leer ook afbeelding 64 uit je boek