Thema 2: Ordening

Organismen ordenen

Rijken

Organismen zijn in 4 rijken verdeeld

Kenmerken van Bacteriën Schimmels, Planten en Dieren

Planten

• Wel Celwand
• Wel Celkern
• Wel bladgroenkorrel

Schimmels         

• Wel een Celwand
• Wel een Celkern
• Geen bladgroenkorrel

Bacteriën

• Wel een Celwand
• Geen Celkern
• Geen bladgroenkorrel

Dieren

• Wel een Celkern
• Geen Celwand
• Geen bladgroenkorrel

Afdelingen

Rijken kun je weer verdelen in afdelingen.                                                                                       

Soorten en Rassen

Organismen behoren tot één soort als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

De nakomelingen moeten vruchtbaar zijn.

Het rijk van de bacteriën

Voortplanting                                

Bacteriën zijn heel klein en planten zich voort door celdeling.

1. Een bacterie deelt zich
2. Die twee bacteriën groeien
3. Die twee delen zich in vier bacteriën
4. Die vier bacteriën groeien
5. enzovoorts

Nuttige bacteriën

• Bacteriën zijn reducenten, dat betekent dat ze resten van dode organismen opruimen en daardoor maken ze voedingsstoffen voor planten.
• We gebruiken bacteriën om voedingsmiddelen (b.v. kaas-yoghurt-zuurkool) en medicijnen te maken.

Sommige bacteriën zijn schadelijk

• Voedselbederf kan worden tegengegaan door voedsel te conserveren.
• Bacteriën die in je lichaam komen kunnen infecties veroorzaken. Bijvoorbeeld cholera, longontsteking en oorontsteking.
• Om bacteriën te doden in je lichaam gebruik je antibiotica (medicijnen).

Goede hygiëne vermindert de kans op infectieziektes

Het rijk van de schimmels

Er zijn Eencellige en Veelcellige schimmels

• Gist is eencellige schimmels
• Veelcellige schimmels bestaan uit schimmeldraden
• Broodschimmel is veelcellige schimmel

 Voortplanting van schimmels

• Gist plant zich voort door deling
• Veelcellige schimmels planten zich meestal voort door sporen

Sporen zijn cellen waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan

• Sporen kunnen ontstaan aan het uiteinde van schimmeldraden

Bijvoorbeeld  penseelschimmels waarvan penicilline (antibioticum) gemaakt.

• Sporen kunnen ontstaan in speciale organen, de paddenstoelen

Bijvoorbeeld: vliegenzwam

Nuttige schimmels

• Schimmels zijn reducenten

• Ook schimmels ruimen de dode resten van organismen op in de natuur en daardoor ontstaan voedingsstoffen voor planten
• Speciale schimmels kunnen worden gebruikt bij het maken van voedingsmiddel. B.v. brood, bier, wijn en schimmelkaas. Van sommige schimmels kun je de paddenstoel eten, zoals de champignon
• Bepaalde schimmels worden gebruikt om medicijnen te maken

Schadelijke schimmels

• Schimmels kunnen voedsel bederven
• Schimmels kunnen ziekten veroorzaken bij de mens

Bijvoorbeeld zwemmerseczeem

• Planten en dieren kunnen worden aangetast door schimmels

Het rijk van de planten

Het rijk van de planten bestaat uit 3 afdelingen

• Wieren
• Sporenplanten
• Zaadplanten

Hieronder alle kenmerken:

Wieren

• Geen wortels
• Geen stengels
• Geen bladeren
• Geen bloemen

• Eencellige wieren (o.a. boomalg). Ze planten zich voort door deling
• Veelcellige wieren (o.a. kranswieren en blaaswieren)

Sporenplanten

• Wel wortels
• Wel stengels
• Wel bladeren
• Geen bloemen

• Sporenplanten planten zich voort door sporen
• Sporenplanten kun je in mossen en varens indelen:

Mossen

• Mossen zijn kleine plantjes die in groepjes bij elkaar staan
• De sporen worden gevormd in sporendoosje

Varens

• Varens herken je aan de grote bladeren
• De bladeren zijn meestal ingesneden
• De sporen worden gevormd in sporenhoopjes aan de onderkant van het blad

Zaadplanten

• Geen wortels
• Geen stengels
• Geen bladeren
• Wel bloemen

• Bij zaadplanten vindt voortplanting plaats door zaden
• De zaden ontstaan in bloemen. B.v.  struiken – bomen – boterbloem

De afdeling van de zaadplanten bestaat uit twee klassen

• Naaktzadige planten
• Bedektzadige planten

Naaktzadige planten (de zaden liggen op de schubben van de kegels)

• De meeste naaktzadige planten hebben naalden (b.v. spar – lariks – den)

Bedektzadige planten (de zaden zitten in vruchten)

• Bijvoorbeeld: appels – kersen - beuk

Stevige delen van een dier noem je het Skelet

• Skelet geeft stevigheid
• Skelet geeft bescherming

Het rijk van de dieren.

Inwendig en uitwendig skelet

Inwendig skelet: skelet binnen in het lichaam

Uitwendig skelet: skelet  aan de buitenkant van het lichaam

Het skelet is een kenmerk om dieren te ordenen

Eencellige dieren

• Bestaan uit één cel                                       
• Geen skelet
• Leven in het water bijvoorbeeld: pantoffeldiertje – amoebe

Sponzen

• Bestaan uit meerdere cellen
• Uitwendige skelet
• Niet symmetrisch
• Leven in het water bijvoorbeeld: badspons – olifantoorspons

Holtedieren     

• Bestaan uit meerdere cellen
• Meestal geen skelet
• Veelzijdig symmetrisch
• Vangen hun prooi met tentakels
• Leven in het water bijvoorbeeld: kwal – zeeanemoon

Wormen

• Bestaan uit meerdere cellen
• Geen skelet
• Veelzijdige symmetrisch
• Lichaam is heel dun bijvoorbeeld: regenworm - Lintworm – spoelworm