Science samenvatting module 8 gezondheid
Een volwassene heeft 5,5 liter bloed. Gemiddeld is 55 % daarvan is bloedplasma en 45% zijn bloedcellen. Het meeste heb je rode bloedcellen en het minste witte bloedcellen.
Rode bloedcellen
Rode bloedcellen worden in de beenmerg gemaakt. In de longen nemen rode bloedcellen zuurstof op en vervoeren dat naar alle cellen en organen in je lichaam. Dat kunnen rode bloedcellen doordat ze hemoglobine bevatten. Hemoglobine geeft een rode kleur aan het bloed en bevat ijzer. Doordat ijzer goed aan zuurstof bindt kunnen de rode bloedcellen het zuurstof vervoeren.
Witte bloedcellen
Witte bloedcellen zijn onderdeel van het immuunsysteem. Als ze merken dat er een ziekteverwekker het lichaam binnen is gekomen sluiten ze die in of zorgen dat er antistof tegen de ziekteverwekker wordt gemaakt. Het antistof dat een witte bloedcel maakt kan de antigenen om de ziekteverwekker insluiten. Elke ziekteverwekker heeft unieke antigenen dus moet er ook steeds weer een andere antistof worden aangemaakt. Ook witte bloedcellen worden in de beenmerg gemaakt.
Bloedplaatjes
Bloedplaatjes zijn geen cellen maar stukjes uitelkaar gevallen cel. Ook bloedplaatjes worden in de beenmerg gemaakt. Als je een wondje krijgt stollen de bloedplaatjes waardoor er een korstje ontstaat. (ze stollen als ze buiten een bloedvat komen). Daardoor verlies je minder bloed en kunnen er geen ziekteverwekkers in het wondje komen.
Bloedplasma
Bloedplasma bestaat voor 91% uit water. In je bloedplasma lossen voedingsstoffen op zo kan je bloedplasma ze goed vervoeren naar de juiste plaats in je lichaam. Maar bloedplasma heeft nog een functie. Er komen namelijk eiwitten in je bloedplasma voor die bij het afweersysteem horen (ze vallen ziekteverwekkers aan) en ze stollen als je een wondje hebt.
Bloedstolling
1. het bloedvat gaat stuk
2. Spieren in de wand trekken zich samen zodat bloedvat nauwer wordt en er minder bloed uit stroomt
3.Bloedplaatjes vormen een bloedprop door zich aan de beschadigde wand te hechten
4. bloedplaatjes gaan stuk en geven een stof af die er voor zorgt dat fibrine wordt gemaakt. Fibrine vormt een netwerk van draden dat de bloedprop verstevigd.
5. De fibrine draden en bloedcellen drogen waardoor er een korstje ontstaat. Na een tijdje is onder het korstje weer een nieuwe huid ontstaan en laat het korstje los.
Soms gaat er iets mis als bloedstolling in het bloedvat plaatvind buivoorbeeld. Dan ontstaat er een bloedprop in de bloedbaan. Dat heet trombose. Het sluit een bloedvat af waardoor cellen en organen geen voedingsstoffen kunnen krijgen en sterven. Dat heet een infarct. Je kan bijvoorbeeld een hersen- of hartinfarct krijgen. Het kan dodelijk zijn.
Een andere ziekte met je bloed in bloederziekte of hemofilie. Daarbij stolt je bloed niet als het buiten een bloedvat komt. Die mensen hebben een eiwit tekort dat daarbij helpt. De mensen die aan die ziekte lijden moeten dat eiwit dan inspuiten. Bloederziekte is erfelijk en komt bijna alleen bij mannen voor.
Nog een andere ziekte is bloedarmoede. Dan heb je te weinig hemoglobine. Je hebt dan vaak hoofdpijn en bent snel moe. De dokter kan ijzertabletten voorschrijven.
ziekte
oorzaak
gevolg
medicijn
infarct
Bloedstolling in lichaam
Er ontstaat een bloedprop in bloedbaan, cellen krijgen geen voeding en sterven
bloederziekte
Te weinig eiwit
Bloed stolt niet buiten bloedvat
Eiwit inspuiten
bloedarmoede
Te weinig hemoglobine
Hoofdpijn en snel moe
ijzertabletten
Als je rookt komen er allemaal giftige stoffen je lichaam binnen. Ook als je zelf niet rookt maar er naast staat (passief-roken). Dat komt vooral door deze drie stoffen:
Giftige stof
Effecten op gezondheid
Oorzaak
Koolstofmono-oxide
- kans op hart- en vaatziektes
- sneller moe
- koolstofmono-oxide neemt
de plaats van zuurstof in in
je rode bloedcellen
Teer
- meer kans op long, maag, en
keelkanker
- je krijgt rokershoest
- zuurstof kan minder goed vanuit je
longen in je bloedkomen
- slijm moet worden
opgehoest.*
- teer blijft aan de binnen-
kant van de longblaasjes
plakken.**
Nicotine
- verslavend
- geeft je een fijn gevoel
* Het teer maakt de trilhaartjes kapot waardoor ze niet meer zo goed slijm kunnen vervoeren. Het slijm moet steeds worden opgehoest. Dat noem je rokershoest
**Als je teer inademt blijft het aan de binnenkant van je longblaasjes plakken. Daardoor kunnen zij minder zuurstof doorlaten en verliezen zij kun veerkracht. Daardoor kan zuurstof minder goed vanuit je longen in je bloed komen.
Andere nadelen van roken: roken is duur, slechte huid, slechte adem, je sterft jonger, je omgeving kan er last van hebben en je kleren gaan naar rook stinken.
(Rokers leven gemiddeld 13 jaar korter dan niet-rokers)
De overheid heeft regels gemaakt om mensen tegen roken te beschermen.
- er mag geen reclame worden gemaakt voor tabak
- het mag niet verkocht worden aan minderjarige
- op een pakje shag moet een waarschuwing staan dat roken slecht is.
- Op openbare plekken mag niet worden gerookt
Als je verslaafd ben aan sigaretten en je wil stoppen krijg je ontwenningsverschijnselen. Bijvoorbeeld rusteloosheid, koude rillingen, prikkelbaarheid of slaapstoornissen.
Alcohol drinken is minder snel schadelijk dan roken maar als je teveel drinkt is het ook slecht voor je want (blauwe vakje is korte termijn, rode vakje is lange termijn):
gevolgen
omschrijving
verslaving
Je kan er niet meer zonder. Als je langere periode regelmatig alcohol drinkt kan je er aan verslaaft raken.
aangeschoten
Als je teveel alcohol drinkt raak je aangeschoten. Je zelfvertrouwen wordt dan groter en je vindt alles prima.
kater
Als je teveel alcohol drinkt kan je de dag erna een kater krijgen. Je bent moe, hebt hoofdpijn, bent overgevoelig voor ligt, misselijk, dorst en concentratie problemen.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden