Hoofdstuk 5

Biologie - Nectar - Hoofdstuk 5

5.1 Eet iedereen hetzelfde?
Niet iedereen eet hetzelfde, ieder land heeft zijn eigen eetgewoontes. Nederlanders krijgen steeds meer nieuwe eetgewoonten.

Begrippen eetgewoonten

Welke stoffen zitten in je eten?
In je eten (voedingsmiddelen) zitten voedingsstoffen en voedingsvezels.

Voedingsvezels zorgen dat je darmen beter werken.

Voedingsstoffen zijn:

 suiker

 zetmeel

 vetten

 eiwitten

 mineralen

 vitamines

 water

Voedingsstoffen verdeel je in drie groepen:

 energierijke stoffen

 bouwstoffen

 beschermende stoffen

Begrippen voedingsmiddelen, voedingsstoffen, energierijke stoffen, bouwstoffen, beschermende stoffen, voedingsvezels

5.2 Hoe komt je lichaam aan energie?
Je lichaam haalt energie uit energierijke stoffen zoals koolhydraten en vetten door verbranding. Koolhydraten is een verzamelnaam voor zetmeel en alle soorten suiker (bijvoorbeeld glucose). Voor verbranding heeft je lichaam energierijke stoffen en zuurstof nodig. Bij verbranding ontstaat energie, koolstofdioxide en water.

Je lichaam heeft energie nodig voor beweging en om warm te blijven.

Begrippen energie, energierijke stoffen, koolhydraten, vetten, zetmeel, verbranding, zuurstof, water, koolstofdioxide

Hoeveel energie verbruik je?
De hoeveelheid energie die je verbruikt, hangt af van de activiteit van je lichaam, leeftijd en geslacht.

Energie in voedsel wordt aangegeven met kilojoule (kJ).

Een te grote hoeveelheid kilojoules in je voedsel kan leiden tot overgewicht.

Begrippen kilojoule (kJ), overgewicht

Verdieping:

Wat is de favoriete energierijke stof voor de verbranding?
De favoriete energierijke stof voor de verbranding is glucose.

Begrippen glucose

Waardoor heb je steeds genoeg glucose?
Je hebt steeds genoeg glucose doordat je lichaam het teveel aan glucose opslaat als glycogeen. Heeft je lichaam meer energie nodig, dan wordt glycogeen weer omgezet in glucose

Begrippen glycogeen

Wat is suikerziekte?
Bij suikerziekte maakt je lichaam te weinig insuline. Insuline regelt de opslag van glucose.

Begrippen insuline, suikerziekte


5.3 Waaruit is je lichaam opgebouwd?
Je lichaam is opgebouwd uit cellen.

Een cel bestaat uit:

 een celkern

 cytoplasma

 een celmembraan

Begrippen cellen, celkern, cytoplasma, celmembraan

Waarvoor heb je bouwstoffen nodig?
Je hebt bouwstoffen nodig voor het maken van nieuwe cellen.

Je lichaam maakt nieuwe cellen voor groei, onderhoud of herstel van beschadigingen.

Belangrijke bouwstoffen zijn:

 water

 eiwitten

 mineralen

Kalk is een mineraal dat je nodig hebt voor de opbouw van je botten. IJzer is een mineraal dat je nodig hebt voor het maken van bloedcellen.

Begrippen bouwstoffen, eiwitten, water, mineralen, kalk, ijzer, beschadigingen, onderhoud

Hoe komen vegetariërs aan voldoende eiwitten?
 Vegetariërs halen hun eiwitten uit melkproducten en uit eiwitrijk plantaardig voedsel.

 Veganisten gebruiken alléén eiwitrijk plantaardig voedsel.

Begrippen vegetariër, veganist


5.4 Wanneer eet je gezond?
Je eet gezond als je gevarieerd (niet eenzijdig) eet en niet teveel tussendoortjes gebruikt.

Gebrekziektes ontstaan door tekort aan vitamines of mineralen.

Vitamines en mineralen beschermen je tegen ziekten.

Een voedingswijzer helpt je gezond en gevarieerd eten te kiezen.

Begrippen: eenzijdig eten, tussendoortjes, vitamines, mineralen, gebreksziekte, beschermende stoffen, voedingswijzer

Hoe hou je het juiste gewicht?
Je houdt het juiste gewicht, als je precies genoeg energierijke stoffen eet.

Vet is een reservestof. Het wordt in je lichaam opgeslagen onder je huid en rondom organen in je buik.

Krijg je te veel cholesterol binnen, dan kunnen je bloedvaten verstopt raken.

Begrippen reservestof, cholesterol

Verdieping:

Hoe ontstaan gebreksziekten?
Gebreksziekten ontstaan door weinig en eenzijdig eten.

Als je te weinig eet, raak je ondervoed.

Voorbeelden van gebreksziekten zijn Engelse ziekte en nachtblindheid.

Begrippen ondervoed, nachtblindheid, Engelse ziekte

Bron: 4, 8, 10, 12, 16, 22, 23, 24.