Hoofdstuk 12, De huid

H22 De Huid
Inleiding
Warmte, zintuig, bescherming: 1.giftige stoffen, ziektekiemen 2. voorkomt uitdroging 3. UV straling 4. bescherming organen en weefsels.Handhaving homeostase. Groot orgaan.

Bouw
1. Buiten: Opperhuid; epitheelcellen (dekweefsel) (eelt, nagels, haren)
2. Midden: Lederhuid; bindweefsel (bloedvaten, lymfevaten, zenuwen, zintuigjes.
3. Binnen: Onderhuids bindweefsel; vetweefsel (isolatie en bewegelijke laag tussen 1+2 en

Opperhuid
Opperhuid: epitheelweefsel. Slijtfunctie: cellen sterven af - nieuwe. Ondoorlaatbaar voor stoffen, meeste bacteriën, virussen, water naar binnen en naar buiten (alleen via zweetklieren)

1. Hoornlaag: hoornstof/keratine; hard+stevig eiwit (nagels/haren). Doode verhoornde cellen veormen beschermende, afslijtbare laag.
Eelt: verdikking hoorlaag, extra bescherming.
2. Kiemlaag: Onderste laag produceert cellen, naar boven geduwd, voeding uit lederhuid, gaan onderweg dood en verhoornen.

Huidkleur
Bepaald door erfelijk bepaalde hoeveelheid pigment (melanine) in kiemlaag. Beschermt: absorbeert het schadelijke UV-licht.
Vorming pigment: melanocyten in kiemlaag. Gestimuleerd door UV-licht (bruinen)
Pigment niet gelijk verdeeld. Concentratie melanocyten; sproeten / moedervlekken.

Nagels en haren
Nagel: (+ plaatje)
Groeisel uit kiemlaag
Bouwstof: hoornstof
Plaats: vast aan onderkant nagelbed, uiterste rand vinger/teen
Functies: 1. verhogen grijpvermogen 2. krabben/krassen 3. beschermen vinger/teentoppen
Haren
Groeisel uit kiemlaag van de opperhuid, haarzakje, schuin ingeplant
Haarzakje: opperhuid geplooid naar binnen - zakje in lederhuid. Rondom kleine zenuwuiteinden
Bouwstof: dode cellen + hoorstof + pigmentstof
Kleur is erfelijk bepaald

Talgklieren: scheiden talg (vetachtige stof) af - soepele opperhuid
Haarspiertje: gedeelte haar in leerhuid, onder schuine kant, haar kan overeind.
Kippenvel: alle haarspiertjes samengetrokken - luchtlaagje - bescherming tegen kou (bij mens te ver uit elkaar)
Functie haartjes: Zintuiglijke waarneming

Vitamine D
Functie: kalkafzetting in de botten.
Opbouw: pro-vitamine D door UV-straling in opperhuid.
Rachitis: te weinig zonlicht, slappe botten (te weinig kalk) - doorbuigen - O-stand

Lederhuid
Opbouw: dikker dan opperhuid, bindweefsel (bloedvaten zenuwen, zweetklieren, haarzakjes, talgkliertjes)
Functie: huidgevoel. Warmte en koude zintuigen, drukzindtuigen, tastzintuigen, pijnzintuigen
(vrije zenuwuiteinden die weefselbeschadiging waarnemen)
Grenslaag lederhuid <> opperhuid: sterk geplooid. Verankerd met bultjes, huidlijsten (opperhuid geribbeld in lijnenpatroon - unieke vingerafdrukken)
Blaar: lederhuid laat los van opperhuid


Zweetklieren
Buisje, loopt van zweetporie (uitmonding) in opperhuid tot lederhuid (opgerold kluwentje)
Niet gelijk over huid verdeeld
Actief bij 0.2-0.5 graden boven de 37
Functie: constant houden lichaamstemperatuur
Zweet: 99% H2O + NaCl+ ureum + zuren.
Tekort aanvullen met water

Onderhuids bindweefsel
Niet tot huid, wel mee verbonden. Scheidingslaag huid <-> eronderliggende weefsels
Functie: 1. opslag van vet in vetcellen (cellen zwellen), ongelijk verdeeld. 2. bescherming tegen mechanische invloeden (stoten) + isoleren
Locatie: losjes op onderliggend weefsel

Huid en de lichaamstemperatuur
Mens: warmbloedig +- 37 graden; kerntemperatuur (varieert 28-39; schiltemperatuur). Thermostaat (hypohalamus in hersenen).
Inspanning - andere warmteverdeling.

Constant houden temperatuur: info naar hypothalamus door 1. temperatuurszintuig (meet temp. Langsstromende bloed) 2. temp. Omgeving + buitenkant lichaam van koude+ warmtezintuigen in lederhuid.

Je lichaam is te warm
Oververhit je lichaam meer warmte ontvangt dan het kwijt kan(kleren/ziekte/inspanning);
Minder warmteproductie, actief warmte verliezen.
1. afname celactiviteit (bij biochemische omzettingen komt warmte vrij) - futloos
2. Verwijden bloedvaten - meer bloed stroomt langs huid - warmtestraling (verlies warmte) - rood. Warmtegeleiding; afgifte warmte vanuit weefsel aan bloed / buitenwereld
3. Transpireren. Zweet verdampt - warmte onttrokken.
2+3 onder invloed autonome zenuwstelsel via reflexen

Je lichaam is te koud
Onderkoeling: meer warmte kwijt dan je ontvangt
Warmte vasthouden + opvoeren warmteproductie
1. Celstofwisseling + verbranding nemen toe - meer warmte (rillen/beven/klappertanden)
2. Zweetklieren minder actief
3. Vernauwing bloedvaten
Onder invloed autonome zenuwstelsel + hormonen (schildklierhormoon verhoogt celstofwisseling)
Koorts
Oorzaak: ziekteverwekkers, scheiden gifstoffen af - witte bloedcellen actief - scheiden eiwitten af - thermostaat in hypothalamus ontregeld - koud/rillen/klappertanden

Bestreden: thermostaat zakt, wel kwijtraken (warm/heet/transpiratie)

Aandoening van de huid
Verbranding
1e graad: pijnlijk + rode huid Partial skin-loss
2e graad: blaren en veel pijn, lange genezing. Opperhuid beschadigd. Oppervlakkig/diep.
3e graad: geen pijn. T/m lederhuid beschadigd fullskin-loss
4e graads:”geen pijn. T/m onderh. Bindw. beschadigd
Grootte verbrande oppervlak bepaalt vochtverlies. Groter oppervlak - leeglopen compenseren - verstoren homeostase - overlijden?
Jeugdpuistjes
Ontstaan: activiteit talgkliertjes o.i.v. geslachtshormonen ander soort talg + vuil - verstopping - ontsteking - puist.
Oplossing: goede hygiëne niet uitknijpen (verspreiden talg)
Eczeem
Ontstaan: allergie, schimmelinfectie
Kenmerken: roodheid, uitslag, jeuk
Niet gevaarlijk
Soorten: Roos/ contacteczeem / zwemmerseczeem (schimmelinfectie)

Wratten
Oorzaak: wrattenvirus - verwoekering opperhuid
Oplossing: vanzelf weg (lang) / wegbranden / stikstof