Hoofdstuk 1: Verbranding en ademhaling

§1.1

Bij verbranding komt energie vrij in de vorm van beweging en warmte.

Brandstof + zuurstof --> water + koolstofdioxide + energie

Indicator = een stof om een andere stof mee aan te tonen
Indicator voor koolstofdioxide = helder kalkwater (wordt troebel)

{vergeet niet de afbeeldingen uit het boek te leren!}

§1.2

Lucht bevat:

Stikstof 78%
Zuurstof 21%
Koolstodioxide 0,04%
Edelgassen 1%
Leer ook tabel 1

§1.3

In elke cel van je lijf vindt verbranding plaats:

Glucose (brandstof) + zuurstof --> water + koolstofdioxide + energie

Je hebt energie nodig voor:

Bewegen
Handhaven lichaamstemperatuur
Processen in de cel

Koudbloedig = lichaamstemperatuur gelijk aan omgeving
Reptiel, amfibie en vis
Weinig activiteit bij lage temperatuur; sommige soorten winterslaap

Warmbloedig = constante lichaamstemperatuur
Vogels en zoogdieren
Veel voedsel nog om temperatuur te handhaven; in winter dus actief

Overlevingsstrategieën warmbloedige:

Onderhuids vet, beharing en veren dienen als isolatiemateriaal
Vogels doen aan vogeltrek
Sommige zoogdieren houden ook winterslaap (lichaamstemperatuur daalt dan iets zodat energiebehoefte lager is)

§1.4

Ademhalingsstelsel:

*Neusholte:
Bekleed met neusslijmvlies (met slijm producerende cellen) --> maakt ingeademde lucht vochtig    en warmer
Bevat neusharen --> grote stofdeeltjes tegen houden
Bevat trilhaarcellen --> slijm (met stofdeeltjes en ziekteverwekkers) naar keelholte vervoeren
Bevat reukzintuig --> waarschuwingsorgaan

*Mondholte
*Keelholte
Huig --> sluit neusholte af bij slikken

*Strottenhoofd
Bevat stembanden

*Strotklepje --> sluit luchtpijp af bij voedsel slikken

*Luchtpijp
Wand bevat kraakbeenringen

*Bronchiën (2 x)
Wand bevat kraakbeenringen

*Luchtpijptakjes
Wand bevat spiertjes

*Longblaasjes
Zitten op einde van luchtpijptakjes
Heel groot oppervlakte
Hele dunne wand en omgeven door netwerk van haarvaatjes --> gaswisseling tussen longblaasjes en longhaarvaten (zuurstof gaat het bloed in en koolstofdioxide wordt afgegeven)
Luchtpijp, bronchiën en luchtpijptakjes zijn bekleed met slijm producerende cellen en trilhaarcellen, die stof en ziekteverwekkers afvoeren naar de keelholte

Leer ook afbeelding 10 t/m 15

§1.5

Twee manieren van ademhaling:

*Ribademhaling (=borstademhaling)
Inademen --> ribben en borstbeen bewegen omhoog --> borstholte groter --> lucht naar binnen gezogen.

Uitademen --> ribben en borstbeen bewegen omlaag --> borstholte kleiner --> lucht naar buiten geperst.

*Middenrifademhaling (=buikademhaling)
Middenrif = stevig gespierd vlies tussen buik,- en borstholte.

Inademen --> middenrif beweegt omlaag (trekt samen) --> borstholte groter --> longen worden groter --> lucht stroomt naar binnen.

Uitademen --> middenrif gaat omhoog, doordat buikspieren samen trekken --> borstholte kleiner --> longen kleiner --> lucht stroomt naar buiten.

Leer ook afbeelding 16

§1.6

Astma:

Spiertjes in de luchtpijptakjes trekken zich samen
Luchtwegen vernauwen, ademhalen gaat moeilijker
Vaak ook slijmvlies aan binnenkant luchtwegen verdikt

COPD:

Chronische ontsteking van de luchtwegen (oorzaak: vaak door roken)
Hierdoor gezwollen slijmvlies in de luchtwegen
Bij astma en COPD ben je gevoelig voor stofdeeltjes in de lucht.

Allergie:

Overgevoeligheid voor een bepaalde stof --> allergische reactie.
Hooikoorts = allergie voor pollen / stuifmeelkorrels.
Huisstofallergie = allergie voor uitwerpselen van huisstofmijt.

§1.7

Rook van sigaretten bestaat o.a. uit:

*Teer
Diverse stoffen, o.a. kankerverwekkende stoffen
Vormt laagje aan binnenkant van je luchtwegen --> trilhaarcellen werken niet meer goed om slijm af te voeren.

*Nicotine
Verslavende stof
Veroorzaakt ontwenningsverschijnselen bij stoppen

*Koolstofmono-oxide
Bind aan je bloedcellen, waardoor je minder goed zuurstof kan vervoeren --> mindere conditie.