Biologie Gedrag H4 Nectar

Paragraaf 4.1 prikkels en gedrag

gedrag

Gedrag is eigenlijk alles wat een mens of dier doet van een hond aaien tot gaan leren voor je biologie proefwerk. Gedrag ontstaat doordat mensen en dieren reageren op inwendige en uitwendige prikkels, inwendige prikkels zijn dingen als honger en spierpijn hebben. Een uitwendige prikkel is bijvoorbeeld als je een hond ziet. Je hebt ook nog sleutelprikkels, die veroorzaken altijd hetzelfde gedrag bijvoorbeeld vogels als ze jong zijn en hun bek open doen als ze eten of hun moeder zien.

Gedragsonderzoek

Mensen die gedrag onderzoeken heten ethologen, maar hoe bestuderen het gedrag nou eigenlijk? Gedrag kun je onderverdelen in handelingen, dat zijn kleine stukjes van het gedrag bijvoorbeeld 1. Een hond hoort zijn baasje 2. De hond staat op 3. De hond loopt naar zijn baas 4. De hond pakt het koekje. Gedrag bestaat dus uit een reeks handelingen. Als je de handeling opschrijft met afkorting en omschrijving noem je dat een ethogram. Als je de omschrijving opschrijft in een ethogram mag je niet opschrijven de hond loopt heel schattig naar zijn baasje of de hond is lief aan het slapen, want dat zijn meningen. Je kunt wel opschrijven de hond loopt naar zijn baasje. Dit zijn de stappen die je moet doen als je een ethogram maakt.

1. Je kijkt wat het dier of mens doet
2. Je maakt een lijst met afkoringen en omschrijvingen erbij. Een ethogram.

3a. Je kunt ook alle handelingen in een bepaalde tijd turven.

3b. of je zet alle handelingen van een bepaalde tijd achter elkaar.

3c. Je kan ook beide combineren, dat heet dan een protocol.

1. Je zet de resultaten in een diagram.

Paragraaf 4.2 leren

Gedrag leren

Je kunt dieren gedrag leren door ze te belonen en straffen, belonen doe je bijvoorbeeld met een koekje en straffen doe je door het dier niks te geven. Je hebt verschillende manieren hoe mensen en dieren kunnen leren.

• Imiteren, gedrag nadoen
• Inzicht, nieuw gedrag bedenken
• Straffen en belonen
• Inprenting, leren in een korte en gevoelige periode
• Oefenen, gedrag herhalen

Aangeboren gedrag

Aangeboren gedrag is gedrag dat een mens of dier niet hoeft te leren, en al vanaf zijn geboorte heeft. Zoals huilen en schreeuwen. Knipperen of ademen is dus niet aangeboren gedrag, dat zijn reflexen. Aangeboren gedragen leren en door spelen vergroten de kans om te overleven.

Paragraaf 4.3 lichaamstaal

Lichaamstaal

Mensen en dieren gebruiken lichaamstaal om te communiceren, een ander woord voor lichaamstaal is non-verbaal gedrag. Je hebt ook verbaal gedrag dat is met woorden. Dezelfde diersoorten begrijpen elkaars lichaamstaal, als een dier doormiddel van lichaamstaal een boodschap afgeeft heet dat een signaal.

Overdreven signalen

Overdreven signalen zijn eigenlijk signalen die heel erg opvallen. Mensen vinden baby’s heel erg lief en willen ze graag verzorgen, maar waardoor komt dat eigenlijk? Het komt doordat baby’s en jonge dieren een groot, rond hoofd met grote ogen en een klein neusje en een mollig, zacht lijfje hebben, daardoor willen we ze dus graag verzorgen. Knuffel dieren hebben meestal ook deze overdreven signalen.

Paragraaf 4.4 samen leven

Leven in groepen

Samenwerken gaat het best met een taakverdeling, dat heb jezelf vast ook wel eens gedaan,  maar dat doen dieren ook zoals bijen. In een groep heb je vaak dominante en onderdanige dieren. Dominante dieren zijn de baas en hebben altijd als eerste het eten etc. Onderdanige dieren moeten gehoorzamen aan de dominante van de groep en wachten voordat ze mogen eten etc. Als ieder dier zijn plaats in de groep kent heet dat de rangorde. Kippen hebben ook een rangorde dit heet de pikorde. Als eerste heb je de haan die is dominant, maar onder de hennen (de vrouwen) is er ook een rangorde. Een hen is het dominants, zij mag alleen de andere hennen pikken. Een rangorde brengt rust in de groep en de regels zijn duidelijk.

Baltsen

Dieren vinden hun partners door baltsgedrag, maar wat is baltsgedrag en hoe doen ze dat eigenlijk? Baltsgedrag is gedrag waarmee dieren hun partner mee lokken/versieren. Bij het baltsen gebruiken veel dieren overdreven signalen zoals een pauw met zijn veren. Baltsgedrag is erom:

• Te laten zien dat je wilt paren
• Te laten zien hoe sterk en zorgzaam je bent
• De angst van elkaar te verminderen
• Gelijktijdig klaar te zijn voor de paring

Paragraaf 4.5 territorium

Territorium

Een territorium is een gebied dat van een dier is, bijvoorbeeld om voedsel te zoeken of om een vrouwtje te lokken. Vogels baken hun territorium af doormiddel van fluiten, zo lokken ze ook de vrouwtjes. Sommige dieren geven de grens van territorium af doormiddel van geur dat heten geurvlaggen.

Territoriumgedrag

Het gedrag dat een dier bij het verdedigen en uitzetten van zijn eigen gebied(territorium) gebruikt heet territoriumgedrag. Als een dier of mens niet kan kiezen tussen vluchten en vechten ontstaat er:

• Dreiggedrag, bij dreigen bepaal je wie de sterkste is zonder te vechten.
• Overspronggedrag, het dier vertoont gedrag dat niet bij de situatie past.
• Omgericht gedrag, het dier richt zich op iets anders dan zijn soortgenoot.

Verdeling ruimte en voedsel

Een territorium is belangrijk voor:

• Een gelijkmatige verspreiding van een soort over een gebied
• Een gelijke verdeling van het voedsel