Deel 2, Hoofdstuk 8

Biologie Samenvatting Hoofdstuk 8

8.1 Het werkt!

Organen

   • Organen hebben een bepaalde taak.

   • Organen werken samen met andere organen aan een groter taak. Dat is een               orgaanstelsel.

Orgaanstelsels

   • Verteringsstelsel: voedsel kleinmaken zodat de voedingsstoffen naar het bloed kunnen gaan.

   • Ademhalingstelsel: het binnenhalen van zuurstof en het afgeven van koolstofdioxide.

   • Bloedvatenstelsel: vervoeren van stoffen zoals voedingstoffen en zuurstof.

   • Uitscheidingsstelsel: uit het bloed verwijderen en buiten het lichaam brengen van afvalstoffen.

Energie door verbanding

   • Werkende organen zoals je beenspieren verbruiken glucose en zuurstof:

   - in glucose zit energie

   - zuurstof is nodig om glucosedeeltjes stuk te maken om de energie vrij te krijgen.

   • Verbranding: glucose + zuurstof →energie + koolstofdioxide + water.

   • Afvalstoffen van de verbranding raak je kwijt:

   - Koolstofdioxide door je longen

   - Water door je nieren (urine) en huid (zweet)

   • Verbranding vindt plaats in al je cellen. Je gebruikt de energie voor onder andere  beweging, warm blijven, stoffen maken en afbreken.

8.2 Je eet

Verteringsstelsel

   • Vertering: het zó kleinmaken van voedingsstoffen dat ze kunnen worden opgenomen in je bloed.

   • Voedsel wordt dankzij peristaltisch bewegingen voortgeduwd.

   • Voedsel wordt onderweg stap voor stap verteerd door enzymen in vier verteringssappen: speeksel, maagsap, alvleessap en darmsap

   • Gal verdeelt vet in kleinere druppels

Dunne darm

   • Enzymen in je darmsap maken de vertering af.

Daarna gaan de voedingsstoffen naar het bloed

   • Het oppervlak van de dunne darmwand is groot door darmplooien, darmvlokken en microvlokken.

Poep

   • Poep ontstaat doordat de dikke darm het water uit de onverteerbare resten haalt.

   • De poep komt in de endeldarm terecht. Het verlaat je lichaam door de anus.

Enzymen

   • Voor het afbreken van elke soort voedingsstof is een apart enzym nodig.

   • Een enzym werkt niet het best bij de optimumtemperatuur en werkt niet meer boven de maximumtemperatuur.

8.3 Je ademt

Ademhalen

   • Inademen: ribben omhoog en middenrif plat →borstholte groter → longen groter →lucht in de longen.

   • Uitademen: ribben naar beneden en middenrif bol → borstholte kleiner → longen kleiner →lucht uit de longen.

   • Borstademhaling: je maak je borstholte groter en kleiner met behulp van de tussenribspieren.

   • Buikademhaling: je maakt je borst groter en kleiner met behulp van de middenrifspieren.

   • In rust gebruik je vooral de buikademhaling

Weg van lucht

   • De lucht komt via neusholte, keelholte, luchtpijp, bronchiën en luchtpijptakjes in de longblaasjes.

   • Door het slijmvlies in de neusholte, luchtpijp en bronchiën wordt de lucht schoongemaakt en vochtig gemaakt.

   • Slijmvlies bestaat uit slijmcellen en trilhaarcellen

Gaswisseling in de longblaasjes

   • Koolstofdioxide gaat vanuit bloed naar de longblaasjes

   • Zuurstof gaat vanuit de longblaasjes naar het bloed.

8.4 Bloed stroomt

Bloed

  • Bloed bestaat uit bloedplasma(vloeistof) met daarin vooral veel rode bloedcellen.

  • Bloed vervoert de meest stoffen, zoals glucose, in het bloedplasma.

  • Rode bloedcellen vervoeren zuurstof, met behulp van hemoglobine.

Drie typen bloedvaten

  • Slagaders vervoeren bloed vanaf het haart naar de organen.

  • Haarvaten zitten in organen. Hier vindt het laden en lossen van stoffen plaats.

  • Aders vervoeren bloed vanaf de organen terug naar hart.

Bloedsomloop

  • Kleine bloedsomloop: hart → longen →hart.

  • Grote bloedsomloop: hart →alle organen in het lichaam →hart.

Hart

  • Bestaat uit twee boezems en twee kamers.

  • Een hartslag bestaat uit drie delen.

  1. Boezems trekken samen: bloed naar kamers .

  2. Kamers trekken samen: bloed naar slagaders.

  3. Hartpauze: de hartspier is ontspannen.

  • Het hartritme word geregeld door de sinusknoop; die geeft stroomstootjes af. De sinusknoop wordt aangestuurd door de hersenen.

  • Van het hartritme maak je elektrocardiogram.

8.5 Rond je cellen.

Stoffen opnemen en afgeven

   • Het bloed voert glucose en zuurstof aan via een haarvat. Glucose en zuurstof komen eert in de weefselvloeistof terecht.

  • Weefselvloeistof is het tussen station tussen het bloed en de cellen.

  • De cellen nemen de stoffen op uit de weefselvloeistof. De cellen geven er weer afvalstoffen aan af.

Terug in het bloed

  • Een deel van de weefselvloeistof stroomt direct terug in de haarvaten. De rest van de weefselvloeistof gaat via de lymfevaten.

  • Door het lymfevatenstelsel stroomt lymfe terug naar het bloed.

Lymfeknopen

  • Lymfevaten vervoeren de lymfe naar lymfeknopen of lymfeklieren.

  • De lymfeknopen controleren de lymfe op ziekteverwekkers en ongewenste stoffen.

  • Lymfeknopen die veel ziekteverwekkers moeten bestrijden zwellen op.