BVJ Havo Vwo 2 Thema 2 Basisstof 1-6

2.1

Alle producten die je eet of drinkt noem je voedingsproducten

Plantaardige voedlingsmiddelen zijn afkomstig van planten of gemaakt door planten

Dierlijke voedingsmiddelen zijn voedingsmiddelen die afkomstig zijn van dieren eieren en melk zijn ook producten van dieren Producten van melk worden zuivelproducten genoemd

Functies van voedingstoffen

Brandstof

Levert energie

Is nodig voor verbranding en goede lichaamstemperatuur

Bouwstof

Nodig voor Groei ontwikkeling en herstel van het lichaam

Reserve stoffen

Niet direct nodig als Brand of Bouw stof dus word opgeslagen onder de huis [vet]

Beschermende stoffen

Zorgen er voor dat je niet ziek word

6 Voedingsstoffen

Eiwitten 

Belangrijke bouwstoffen 

Belangrijk voor de vorming van Cytoplasma 

Voor de opbouw van spieren heb je eiwitten nodig 

Te veel eiwitten in je voeding word gebruikt als brandstof of word omgezet in vet [reserve stof] 

Koolhydraten 

Behoren onder Suiker zetmeel en glycogeen 

Brandstof en bouwstof 

Te veel koolhydraten worden omgezet in vet as reserve stoffen 

Vetten 

Dienen vooral als brandstof 

En worden onder de huid opgeslagen 

Hoe meer vet hoe dikker de onderhuidse laag 

Water 

Lichaam bestaat voor 60% uit water 

Belangrijke bouwstof 

Goed voor het vervoer van stoffen in je lichaam 

Mineralen

Word ook zouten genoemd  

Calcium Natrium magnesium en ijzer

Vitaminen

A.B.C.D.K

A nodig voor de opbouw van je huis en om goed te kunnen zien

D is voor het vastleggen van kalk voor in je botten

Voedingsvezel

Niet te verteren

Goed voor een goede darmwerking

2.2 Het verteringssteltsel

Het verteringssteltsel bestaat voor het grootste gedeelte uit een lang kanaal van de mond tot de anus het darmkanaal

Het verteringssteltsel is het steltsel van alle organen die nodig zijn om van voedingsmiddelen voedignsstoffen te maken 

Bij vertering worden de grotere voedings stoffen afgebroken in kleinere verteringsproducten 

Voedsel in kleine stukjes door kauwen 

Voedingsstoffen omzetten met behulp van verteringssappen 

Snijtanden en Hoekentanden 

Kleine stukjes afsnijden 

Kiezen 

Eten word fijngemalen 

Mechanische vertering 

Het voedsel in kleine stukjes doen door de tanden en kiezen

Verteringssappen

Speeksel en Maagsap

De sappen worden gemaakt in de verteringsklieren

De speekselklieren

De maagsapklieren

De lever

De alvleesklier

De darmsapklieren

De vertering van voedsel door verteringssappen word chemische vertering genoemd

Veel van die sappen bevatten enzymen dat zijn stoffen die de scheikundige reactie sneller laten gebeuren en dan zit in je speeksel

Darmperistaltiek

In de wand van het gehele darm kanaal zitten kring,-en lengte spieren doordat deze spieren afwisselend samentrekken en ontspannen word het voedsel door de darm voortgeduwd we noemen deze beweging peristaltische bewegingen

2.3 De organen voor beweging

Speeksel bestaat uit water slijm en een enzym het word in de mond in het speekselklier geproduceerd het verhoogt de glijbaarheid van het voedsel en maakt het inslikken gemakkelijker

Door de tong word het voedsel in de slokdarm geduwd de huig dekt de opening van de luchtpijp af zo kan er alleen maar eten in de slokdarm

De peristaltische bewegingen zitten ook in je maag en daarom beweegt je maag ook altijd

In de maag zitten ook maagsapklieren en die produceren maagsap dat gemaakt is van water zoutzuur en een enzym het zoutzuur dood bacterien en de eznymen de eiwitten

Aan het einde van de maag zit het maagportier dat beetje bij beetje voedsel door laat naar de 12 vingerige darm. Hierdoor heeft de maag een kleine functie als tijdelijke opslag

In 12-vingerige darm monden uit:

• Afvoerbuis van de lever (maakt gal) en galblaas (opslagplaats gal). Gal emulgeert vetten = maakt van grote vetdruppels kleinere vetdruppels (let op: niet verteren dus)
• Afvoerbuis van de alvleesklier: maakt alvleessap (bevat enzymen voor vertering eiwitten, koolhydraten en vetten)

Dunne darm:

• Heeft darmsapklieren > enzymen voor vertering eiwitten en koolhydraten
• Opnamen van voedingsstoffen/verteringsproducten in het bloed
• Wand is opgebouwd uit darmplooien, die weer darmvlokken (uitstulpingen) bevatten. Darmvlok heeft bloedvaten, waardoor voedingsstoffen opgenomen worden uit de voedselbrij in het bloed
• Door vlokken/plooien > oppervlaktevergroting

 
 
Blinde darm > ligt vlak onder plek waar dunne darm over gaat in dikke darm > uitstulping aan de onderkant = wormvormig aanhangsel = appendix (bij blindedarmontsteking is dit gedeelte ontstoken) 

Dikke darm:

• Water opnemen uit voedsel (bij diarree ontregelt)
• Bevat bacteriën > deze hebben enzym cellulase om celwanden af te breken van plantaardige resten

Endeldarm:

• Opslagplaats van onverteerde voedselresten
• Via de anus (een kringspier) verlaten resten (= ontlasting) het lichaam

Coeliakie: is als je geen gluten kunt verdragen. Gluten is een eiwit wat voorkomt in granen.