Examenbundel Verre Oosten - specifieke teksten

Verre Oosten – specifieke teksten

Engelse tuinen

Kew Gardens

Les Archives de la Planète

Frank Lloyd Wright

Bruno Taut

De Japanse architectuur was een inspiratiebron voor Duitse architect en stedenbouwkundige Bruno Taut. In 1933 ging hij naar Japan en kreeg hij van de Japanse Bond van Architecten de opdracht om een programma te formuleren voor de ontwikkeling van een moderne Japanse architectuur, die gebaseerd moest zijn op de eigen, Japanse culturele geschiedenis. Taut geloofde niet dat er zoiets als een zuiver objectieve stijl bestond. Volgens hem speelden culturele kenmerken en regionale verschillen altijd een rol. In zijn lezing ‘Fundamentals of Japanese Architecture’ pleitte Taut voor meer kritische zelfanalyse en onderzoek waarin rekening wordt gehouden met de specifieke cultuurhistorische achtergrond van Japan.

Volgens Taut is er sprake van een dergelijke ideale bouwkunst als de relatie tussen gebouw en omgeving harmonieus is. In zijn boek ‘Houses and People of Japan’ deed hij verslag van een bezoek aan het Katsura paleis. ‘Hoe zou je deze architectuur noemen? Na wat praten met vrienden kwam hij tot de conclusie dat het een architectuur van functie was, ook wel een architectuur van motief. Doelen: gewone en normale nut, noodzaak van ware vertegenwoordiging of verheven, filosofische spiritualiteit. Het grote mysterie was dat alle drie de doelen waren verenigd tot een geheel en dat hun grenzen waren uitgewist.’ In Japan werkte men ook met ideale verhoudingen, maar wel met Aziatische maten.

Het moderne programma voor Japanse architectuur moest volgens Taut voorzien in een continue interactie tussen lokale en globale krachten. (Voorbeeld: Villa Okura. Vele horizontale overstekende dakranden en flexibele dakramen, die van binnenuit bediend kunnen worden waardoor de villa inspeelt op het warme en vochtige klimaat.) Het interieurontwerp van Taut is een synthese van een oosterse en een westerse vormentaal.

Japanse architectuur na de WOII

Na WO II had Japan, net als Europa, te maken met en periode van wederopbouw. De overheid was de opdrachtgever voor stedenbouwkundige plannen en elke regio kreeg er wel een gezichtsbepalend overheidsgebouw bij. Publieke architectuur werd synoniem aan moderne architectuur.

Kenzo Tange (1913-2005) wordt beschouwd als de belangrijkste architectuur in deze periode. Hij vermengde de ideeën van modernisten met zijn eigen belangstelling voor de Japanse traditie. Zo brak de strenge geometrische vormentaal van de modernisten geleidelijk open. Het gebouw Kagawa Prefectural Office, is typerend voor de internationale stijl, door zijn geometrische vorm, de rasterstructuur en het gebruik van moderne materialen.

Tange was zich heel erg bewust van de bevrijdende werking die uitging van de industriële ontwikkeling en de sociale en politieke hervormingen in het naoorlogse Japan. Na de oorlog werd Japan een stuk makkelijker. Voor de oorlog was er een heel grote sociale controle. Dit gegeven gebruikte hij ook bij zijn ontwerpen.  Zijn architectuur werd grootschaliger en organischer. Op den duur werd het ook futuristisch. Dat laatste gold vooral voor zijn ontwerp van de Tokyo Bay.

De jaren ’60: metabolisten

Een ander woord voor metabolisme is stofwisseling. De stofwisseling van de ontwikkeling van de moderne maatschappij veranderde snel. Metabolisten zochten hier een oplossing voor. Zij hadden een dynamische architectuur en stedenbouw bedacht die met de ontwikkeling van de maatschappij mee zou kunnen groeien

Metabolisten hadden nieuwe opvattingen over relaties tussen binnen en buiten, privé en openbaar. Veel projecten van metabolisten konden niet worden uitgevoerd vanwege technische niet haalbare en te ver van de alledaagse praktijk verwijderde ontwerpen.

Één van de metabolistische kunstwerken is de Nagakin Capsule Tower in Tokio. Een gebouw wat bestaat uit een centrale zuil met daaromheen verschillende lossen blokken. Deze kunnen verschoven worden maar in de praktijk is dit nog nooit gebeurd.

Ook in Europa kwam het metabolisme in trek, voornamelijk bij de Engelse groep Archigram.

Japanse guerilla in de architectuur: Tadao Ando

Vanaf de jaren 70 onderging Japan een economische groei dat leidde tot urbanisatie. Het platteland liep leeg en de bevolkingsgroei groeide in de stad. De architecten werden gedwongen om zich te richten op het overleven in de stad. Ze konden alleen beperken tot effectieve woonhuizen.

Azuma House was een van de eerste gezinswoningen van Ando

- zeer smalle gevel (3,6 M breed)

- van vlak beton

- slechts 1 opening (de deur)

- opgebouwd uit drie gelijke rechthoekige volumes

- middelste ruimte in directe verbinding met open lucht

- verschild niet veel van traditionele rijtjeshuizen (machiya)

   --> aanpassing door moderne materialen en technieken meer solide te maken en meer licht en licht toe te laten

   --> emotionele ruimtes en ambiguïteit van de muur

Kazuyoo Sejima

Bij de jongere generatie Japanse architecten:

- keren de principes van eenvoud van vorm, minimale decoratie, consistente maatvoering en bijzondere aandacht voor de relatie tussen binnen en buiten ook terug.

- efficiënt gebruik maken van ruimte

- maatschappelijke veranderingen vragen om andere architectuur

- accent leggen op de ruimte, niet begrenzingen markeren.

- Een huis is een geheel van functies die in elkaar overlopen.

SANAA

Projecten vanaf 1995, Sejima doet dit samen met Ryue Nishizawa, Bekend is: The New Museum (2007):

- lijkt op een  stapel witte dozen à voorkomen dat het het zoveelste kantoorgebouw is.

Creëert mogelijkheid om daklicht in middelste ruimtes toe te laten + extra muren en terrassen op ongebruikelijke hoogtes.

- heeft een aluminium huid, die staat voor de echte muur. Levendig: schaduwen op onderliggende muur, reflectie of grijs en vlak.

Shigeru Ban

Shigeru Ban is een voorbeeld van een architect die is meegegroeid met de globaliserende economie.

Zijn innovatieve ontwerpen voor bouwwerken op basis van ongebruikelijke materialen als papier en bamboe werkt hij uit op geavanceerde computers, die onder meer kunnen vaststellen of zijn ideeën te realiseren zijn. Hij wierp onder andere noodwoningen voor de vluchtelingen van meerdere aardbevingen.