Samenvatting Hoofdstuk 4, 5 en 6: Ontwerpen en produceren, DNA en evolutie

Ontwerpen en produceren:

 4.1

De 6 stappen van de ontwerpcyclus:

A. probleem analyseren en beschrijven

B. Programma van eisen opstellen

C. (deel)uitwerkingen bedenken

D. Ontwerpvoorstel formuleren

E. Ontwerp realiseren

F. Ontwerp testen en evalueren

Multidisciplinair = iedereen helpt mee

Soorten eisen:

Functionele eisen

Ergonomische eisen

Sociaal-economische eisen

Ethische eisen

Ontwerpstrategieën:

Laagpercentielstrategie

Hoogpercentielstrategie

Gemiddeldestrategie

Verstelbaarheidsstrategie

Variantenstrategie

4.2

Optimalisatie = testen en verbeteringsproces

BRON 4.9

4.3

Synthetische stoffen = kunststoffen

Innovatie = vernieuwing

Ontwerpen nieuwe stof:

Construeren nieuwe moleculen met computer

Synthesevoorschift zoeken

In laboratorium maken

Spin-off = voorwerp dat voor iets anders bedoelt was, voor iets anders gebruiken

4.4

Biotechnologie = gebruik van levende organisme om waardevolle producten te maken

Intensieve veehouderij = bio-industrie

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen = beslist over toelating geneesmiddelen

De menselijke blauwdruk:

5.1

DNA bevat alle erfelijke informatie en eigenschappen van een persoon. Het DNA van een persoon is te vinden in bijna elke lichaamscel.

Voor elke menselijke cel met kern geldt dat het DNA verdeeld is over 46 chromosomen. Elk chromosoom bestaat uit één groot DNA molecuul en uit een

aantal eiwitten.

DNA bestaat uit zich steeds herhalende bouwstenen. Aan elke bouwsteen zit een

zijgroep, de base.

Er zijn vier verschillende soorten basen:

· A, adenine

· C, Cytosine

· G, Guanine

· T, Thymine

In het DNA ligt in de genen de erfelijke informatie voor de bouw van eiwitten opgeslagen(eiwitten zijn de basisgrondstoffen voor alles wat leeft) Een combinatie van drie basen vormt de code voor één aminozuur (aminozuren zijn de bouwstoffen voor eiwitten). Het DNA is niet recht, maar het heeft de vorm van een spiraal, doordat twee ketens DNA om elkaar heen wentelen. Dit wordt ook wel een dubbele helix genoemd. De reden dat DNA de vorm heeft van een dubbele helix, is dat DNA zich hierdoor kan delen. De spiralen passen perfect aan elkaar doordat de basen van de ene spiraal samen gaan met de andere spiraal in

vaste basenparen A met T e C met G.

Eiwitmolecuul: aan elkaar gekoppelde aminozuren

James Watson en Francis Crick ontrafelden in 1953 de structuur van het DNA-molecuul

5.2

DNA diagnostiek: is het onderzoek naar afwijkingen in het DNA

Chromosoom onderzoek: hier wordt onderzocht of er afwijkingen zijn in het aantal of de vorm van de chromosomen.

Mutaties: als er één of meerdere DNA bouwstenen verkeerd worden ingebouwd, of er worden extra bouwstenen ingebouwd of er worden er vergeten.

DNA chip: hiermee is het mogelijk om in korte tijd duizenden bepalingen tegelijk te doen. Hiermee kan bijvoorbeeld dan snel worden onderzocht wat voor ziekte een patiënt heeft.

Tijdens de celdeling bij de chromosoomdeling kan een chromosoom of een gedeelte daarvan per ongeluk in de verkeerde dochtercel terecht komen. (bijvoorbeeld

Downsyndroom)

DNA profiel: een weergave (grafisch of in tabelvorm) van een aantal

DNA-kenmerken van een persoon.

5.3

Genetische modificatie: veranderen van de erfelijke eigenschappen van levende

organismen door het veranderen van het DNA

Paul Berg: wetenschapper (genetische modificatie)

Transgeen: een organisme dat soortvreemd is

Ethische discussie: discussie over wat “goed”en “fout” is

Aanpak van een ethische discussie:

1. Probleem beschrijven

Geef het probleem weer als een vraag.

Welke normen en waarden spelen rol?

Wie is de probleemhebber?

Andere belanghebbende?

2. Probleem analyseren

Diverse perspectieven

3. Argumenteren en afwegen

Standpunt belanghebbende + argumenten

Eindoordeel maken

4. Probleem aanpakken

Zorgvuldig doorlopen?

Wie welke manier aanpak?

5.4

Met de kennis van DNA kunnen we in de toekomst ziekten behandelen waarvoor nu nog geen behandeling bestaat.

Gentherapie: Gentherapie zorgt ervoor dat eiwitten die het lichaam eerst niet maakte (veroorzaakte de ziekte), door een verandering/ vervanging van een gen, nu wel door het lichaam zelf gemaakt kunnen worden.

Stamcellen: cellen die kunnen uitgroeien tot verschillende celtypen.

Klonen: Klonen is ongeslachtelijke voortplanting. Dat wil zegge dat een organisme een identieke kopie van zichzelf krijgt.

Evolutie

§6.1

De leer van het creationisme;

Zoals het scheppingsverhaal; de dieren zouden hier zijn zonder te zijn veranderd.

De verklaringen van Cuvier voor het bestaan van fossielen die totaal afweken van bekende soorten.

1e hypothese van Cuvier; het zijn fossielen van soorten die zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld tot nu levende vormen.

2e hypothese van Cuvier; soorten kunnen uitsterven. 

§6.2

Darwin was een natuuronderzoeken die de evolutie/theorie uitvond en de volgende hypothese formuleerde; alle levensvormen op aarde stammen via een geleidelijke ontwikkeling af van één gemeenschappelijke voorouder. Hij rondde zijn theologiestudie af en ging op reis met het marineschip The Beagle. Zo verzamelde hij allerlei biologische gegevens om te kweken in Engeland. De reis duurde 5 jaar. Hij ontwikkelde zijn theorie op de Galápagos-eilanden.

- Struggle for life; een strijd om voedsel is ontstaan &dus ook een strijd om het bestaan.

- Survival of the fittest; de best aangepaste varianten hebben de grootste overlevingskans.

- Natural selection; de best aangepaste varianten in een bepaalde omgeving hebben de grootste overlevingskans, daardoor verdwijnen langzaam de minder aangepaste varianten & zo kan er een nieuwe soort ontstaan.

Een soort is een ordening in de biologie waarmee een groep organismen wordt aangeduid die in een aantal belangrijke kenmerken op elkaar lijken.

Door variatie in eigenschappen ontstaan er nieuwe soorten

- ze worden een groter deel van de populatie

- de oude vorm verdwijnt en de nieuwe soort ontstaat.