Hoofdstuk 6

1e model: Maan draait in 29,5 dag om de aarde. In dezelfde richting als aarde om haar as. 2e model: Samen draaien ze in een jaar om de zon. Zonnewijzers de oudste klokken waarmee mensen het tijdstip op de dag bepaalden. Oude Egyptenaren wisten wanneer het tijd was voor zaaien en oogsten, zodra de ster Sirus s’ochtends weer in het oosten opkwam duurde het niet lang voordat de Nijl buiten haar oevers trad. twee manieren om kalender te maken: uitgaan van de maan of van de zon. oudste kalender van maan. een zonnejaar duurt 365.25 dagen. Een sin 4 jaar schrikkeljaar, anders klopt het niet. Spoorttijd: tijd die werd ingesteld vroeger voor de treinen aangezien er geen ‘standaard’tijd was. Mens heeft bioritme. Wordt geregeld in de hypothalamus. Krijgt bv een jetlag als je bioritme van slag is door vliegen. Je klok stuurt ook andere dingen zoals: seksueel gedrag en stofwisseling. Technische ontwikkelingen hebben een grote rol gespeeld in de standaard insering van de t tijd. in zomer langer licht, zon staat hoger aan de hemel. seizoenen te verklaren moet je het model uitbreiden. De denkbeeldige lijnen tussen de polen is niet loodrecht maar staat onder een hoek van 23.5 graden. De seizoenen ontstaan doordat de aarde in één jaar om de zon draait terwijl de aardas steeds in de richting van de poolster wijst. het getij, eb en vloed, wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht van de maan. Één getijperiode duurt 12 uur en 25 minuten. zonsverduistering: volle maan staat tussen zon en aarde. Duurt maximaal 7 minuten. maanverduistering volle maan kruipt in de schaduw van de aarde. Zonlicht wordt tegengehouden door aarde. Duurt ongeveer drie kwartier. de baan van de maan staat schuin op het vlak waarin de aarde om de zon draait. De banen van de maan en de aarde maken een hoek van 5graden. binnenplaneten: mercurius en venus. Staan dichterbij de zon als de aarde. planetoïde : kleine tot grote rotsblokken die door de ruimte zweven. vanaf de zon: mercurius, venus, aarde, mars, jupiter, saturnus, Uranus, Neptunus en pluto. vanaf de jaren ’70 onbemande ruimtevaartuigen verkennen het zonnestelsel. Kometen bestaan uit stof en ijs. . enkele kilometers groot. . Meteorieten, vallende sterren, verbranden in dampkring. Als dat niet zo is krijg je inslag. Het zonnestelsel is ontstaan uit een zich samentrekkende gaswolk. Daarom bestaat alles in het zonnestelsel uit dezelfde atoomsoort. In het midden van die wolk ontstond de zon, daarbuiten de planeten. De diameter van de ster Betelgeuze in het sterrenbeeld Orion ( reusachtige jager) is wel 750 keer groter dan de zon. Sterren geven licht omdat ze gloeiend heet zijn. De zwaartekracht is groot omdat de sterren groot zijn. Gevolg: in het binnenste van de sterren de druk en de temperatuur extreem hoog. Oppervlakte zon is de temperatuur 5500 graden. In het centrum 15 miljoen graden. Afstand zon- aarde> 150 miljoen kilometer. Licht snelheid van 300 000 km per seconde. Zonlicht heeft 500 seconde nodig om de aarde te bereiken. Oftewel ruim 8 minuten. Licht van pluto bereikt de aarde na ongeveer 5.5 uur. Licht van de dichtstbijzijnde ster Proxima Centauri bereikt na 4,2 jaar de aarde.