Hoofdstuk 3 Gezond en ziekte
3.1 Ziek en gezond
- gezondheid: een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn. - onmeetbare klachten: jeuk, je depressief voelen, gespannen zijn of moeheid. - De grens tussen ziek en gezond is niet scherp. Ze hangt af van de omstandigheden en hoe iemand zijn ziekte beleeft. - Reden voor moeheid: * lichamelijke ziekte; * chronische infectie; * bloedarmoede; * slecht slapen, stress, hevige emoties, depressie of tijden lang niets doen. - ME: chronische moeheidsyndroom. - verschijnselen ME: * ellendig gevoel; * hoofdpijn; * krampen; * spierzwakte met daar bovenop een alles overheersende moeheid. - Yang: de mannelijke energie, actief en creatief. - Yin: vrouwelijke energie, passief en ontvangend. - Vuur is yang, water is yin. Yin en yang vullen elkaar aan en zorgen in harmonie voor al het goede in de wereld. In het gezonde lichaam zijn yin en yang in balans. Bij ziekte overheerst een van de twee krachten. Wie beter wil worden moet zorgen voor een nieuw evenwicht tussen yin en yang. - De macrobiotiek doet dat door een dieet met het juiste evenwicht tussen yin- en yang-voedsel. Zo maakt langer koken, gebruik van zout en sterke verhitting het voedsel meer yang. Kort koken en weinig zout benadrukt het yin-karakter. - De Chinese acupunctuur probeert met het zetten van naaldjes op de daarvoor gevoelige plaatsen van het lichaam de balans tussen yin en yang te herstellen. - Wie gelovig is kan bij ziekte hogere machten om hulp vragen. Sommige mensen uit Suriname geloven in winti, een religie waarin geesten van voorouders een belangrijke rol spelen. Als je die beledigt, kunnen ze je straffen met ziekte. Een winti-genezer zal de zieke met rituelen, zoals een ‘wasi’ (wassen), proberen te bevrijden van kwade invloeden. In trance zal hij contact zoeken met de geesten om het tussen hen, de zieke en de familie weer goed te maken. Soms kan een winti-genzer meer bereiken dan een westerse psychiater. - De visie op ziekte en genezing kan verschillen en is onder andere cultureel bepaald.
- Vroeger dachten dokters dat een ongrijpbare levenskracht ons lichaam stuurde. Ze noemde die levensenergie ook wel pneuma of flogisticon. - epidemiologen: medische rekenmeesters die, zonder één patiënt te zien, belangrijke conclusies kan trekken uit dorre cijfers. - de geneeskunde op natuurwetenschappelijke basis ziet de mens als een organisme met storingen die vaak te verhelpen zijn.
3.2 Ziekte als raadsel
- natuurwetenschappelijke methode: deze methode bestaat uit de volgende stappen: als het te onderzoeken probleem duidelijk is, veronderstel je een oorzaak van dat probleem. Zo’n onbewezen veronderstelling heet hypothese. Het onderzoek of een hypothese klopt, het ‘hypothese toetsen’ of ‘hypothese testen’. Op grond van de hypothese doe je een voorspelling. Dat is ‘als…dan…’ constructie. Als je A verandert, verwacht je dat B gebeurt. Vervolgens voer je een experiment uit – je verandert A – en kijk je of de resultaten kloppen met je voorspelling en dus met de hypothese. Je kijkt dus of B gebeurt. Is dat niet zo, dan moet je je hypothese verwerpen en een nieuwe hypothese bedenken. Net zo lang tot de resultaten van je test je hypothese bevestigen. Dan kom je achter de oorzaak van het probleem.
Probleem – hypothese – voorspelling – experiment – resultaat – hypothese bevestigd.
- de beste bestrijding van infectieziekten is het voorkomen ervan door goede hygiëne. Dat is veel effectiever dan behandelen.
3.3 Ziektekiemen
- Louis Pasteur en Robert Koch bewezen dat onzichtbare en schijnbaar onbelangrijke micro-organismen de werkelijke veroorzakers zijn van infectieziekten. - micro-organismen veroorzaken gisting en bederf van voedingswaren. - gepasteuriseerd: het voedsel kort verhitten, waardoor je de aanwezige micro-organismen doodt, en de verpakking luchtdicht afsluit, kan het bederf niet meer toeslaan. - We zijn altijd omgeven door onzichtbare wolken van micro-organismen (in de grond, lucht, op onze huid, in onze keel). - vormen van bacteriën: * bacillen (staafjes); * streptococcen (ketens); * spirillen (spiralen); * stafylococcen (druiventrossen); * vibrionen (lijkt op halve maan). - Koch ontdekte in 1876 dat miltvuur wordt veroorzaakt door een bacterie. - Koch ontdekte ook dat de besmettelijke ziekte tuberculose (tbc) veroorzaakt wordt door de tuberkelbacil. - Koch bedacht de postulaten, ofwel de voorwaarden om met zekerheid te kkunnen aanwijzen welk micro-organisme de oorzaak van een bepaalde ziekte is: 1. Op de zieke plek is het verdachte micro-organisme in ongewoon grote hoeveelheden aanwezig. 2. Het micro-organisme kan bij elke patiënt met deze ziekte worden gevonden. 3. Een proefdier dat met dit micro-organisme wordt besmet krijgt dezelfde ziekte als de patiënt. - Pasteur en Koch ontdekten dat één soort ziektekiem maar één soort ziekte veroorzaakt.
- micro-organismen: schimmels, bacteriën en virussen. - Door bederf tegen te gaan kun je er een overmaat aan suiker of zout aan toe voegen. Zout en suiker binden het water waardoor bacteriën, virussen of schimmels geen kans krijgen omdat ze omkomen van de dorst. - Andere methoden om bederf tegen te gaan: * drogen; * doorstralen; * toevoegen van conserveermiddelen (azijn); * het koelen van etenswaar. - alle methoden om bederf tegen te gaan hebben het zelfde principe: het interne milieu van de micro-organismen wordt grondig ontregeld waardoor ze uitgeschakeld worden. - Koch ontdekte dat de cholerabacil bij de patiënt in de darmen huisde en met de ontlasting mee in de open riolen terechtkwam.
3.4 Vaccineren
- macrofagen (veelvraten): die omhullen binnengedrongen bacteriën en geïnfecteerde lichaamscellen en schakelen ze uit. - T- en B-cellen werken als volgt: als het afweersysteem bij een infectie actief wordt, herkennen T- cellen geïnfecteerde lichaamscellen en vernietigen die. Hun tweede taak is het actief maken van B-cellen. Die maken op hun antistoffen waarmee ze aangetaste lichaamscellen merken. Die gemerkte cellen worden dan aangepakt door macrofagen. Elk type B-cel kan maar één soort aantasting herkennen. Is een lichaamscel door een andere infectie aangetast, dan herkent die B-cel dat niet. De B-cellen die antistoffen produceren, leven maar enkele dagen. - De T- en B-geheugencellen, die soms tientallen jaren in het bloed blijven, zorgen ervoor dat als dezelfde ziekte weer optreedt dat je er immuun voor bent. - Verschillende oorzaken waardoor het afweersysteem niet goed werkt: 1. een fout waardoor er geen goede T- en B-cellen worden gevormd; 2. medicijnen die het afweersysteem aantasten; 3. virussen die het afweersysteem zelf vernietigen (aids-virus). - Vaccins werken vlug, veilig en goedkoop toch zijn er groepen die zich niet laten vaccineren dit zijn vooral mensen van de kerk die vaccinatie principieel verwerpen omdat het niet past je te verzetten tegen de wil van God. En aanhangers van alternatieve geneeswijzen zien niets in vaccinatie. Want vaccinatie zou de natuurlijke afweer van het lichaam verzwakken en ook zou het onveilig zijn. - Door vaccinatie’s programma’s wordt de Nederlandse bevolking beschermd tegen gevaarlijke infectieziekten. - De ontwikkeling van een vaccin tegen aids wordt geremd door medische en financiële problemen.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden