Hoofdstuk 1 en 2

Algemene Natuurwetenschappen:
Hoofdstukken 1 en 2;

Hoofdstuk 1: Ontwikkeling
1.1, Recherchewerk
- een camera, getuige, vingerafdruk, DNA, stem, soort auto en tijdstip zijn aanwijzingen die nuttig kunnen zijn bij de opsporing van een overvaller.
- Sporen zijn bijvoorbeeld: haren, bloed, afdrukken.
- tijdsverloop, alcoholgebruik en spanning kunnen het geheugen van de ondergevraagde (getuige) beïnvloeden. Ook kan het tijdsstip, leeftijd, vermoeidheid en medicijngebruik het beïnvloeden.
- 53 % heeft bloedgroep B, 43 % heeft bloedgroep A en 3 % heeft AB.
- Als een verdachte bloedgroep O heeft en de uitslag AB heeft opgeleverd kan de rechter hier niks op baseren. Hij moet dus naar het overige bewijs kijken.
- 2 moderne manieren om vingerafdrukken duidelijk te maken zijn plastik en een laser en poederkwast en kleurstof.
- huidlijnenpatronen zijn typica.
- handen en voeten zouden vroeger als identificatiemiddel kunnen worden gebruikt, dit kan wel problemen opleveren, omdat er dan (bij criminelen bijvoorbeeld) kan worden gesaboteerd en er niet genoeg verschil zichtbaar is.
- Naar mate de tijd verstrekt word een vingerafdruk minder zichtbaar.
- Dna-vingerprint wordt door de rechters als beter bewijs gezien dan Dna-profiel.
- Zwak bewijs is het Dna-profiel als het maar 1 stukje heeft, omdat dit niet voldoende is om het gehele Dna van een persoon op te stellen.
- Er mag geen huidschilfer van een analiste in het dna-profiel komen, omdat het Dna dan niet meer klopt, is het van meerdere mensen.
- Bijzondere Dna-stukje dat Jeffreys isoleerde, tref je buiten de genen in het DNA-molecule aan.
- om te kijken of DNA erfelijk is heb je het DNA van andere familieleden nodig.

1.2, De pil
- De pil, condoom, spiraal en het pessarium zijn voorbehoedsmiddelen. Het pessarium is eenmalig en kan niet meer teruggedraaid worden.
- De Chinese overheid stimuleert juist vrouwen om zich te laten steriliseren, omdat er zo minder kinderen kunnen komen.
- De pil wordt niet gratis verstrekt, omdat dit eigen keuze is en geen noodzakelijk medicijn. En anders zijn het extra kosten voor de regering.
- De pil is 7 tot 100 keer betrouwbaarder dan het condoom.
- De pil wordt het meest gebruikt van alle anticonceptiemiddelen.
- onderzoek dat leidde tot de ontdekking van de oestrogenen: onderzochten slachtafval (eierstokken van kippen, baarmoeders van koeien), hiervan maakte ze oplossingen die ze inspoten bij levende proefdieren. Bij operaties zagen ze welke organen daardoor veranderden, ze kwamen erachter dat sommige stoffen de vruchtbaarheid verhoogden en andere het remde. Na injecties met urine van vrouwelijke dieren waren hierbij de zelfde veranderingen. Gingen op zoek naar een methode om deze werkzame stoffen uit de urine te halen. Dit lukte en later vonden ze bij toeval stoffen waardoor het nog beter werkte. Kunstmatige hormonen heten oestrogenen en progestagenen.
- De eerste pilgebruikster, proefpersonen, kregen te pil toegeschreven als ze
- het kon niet met placebo’s onderzocht worden, omdat dit niet hetzelfde was als bij mensen.
- Telkens werd de pil weer verbeterd zo kreeg je 3 generaties pillen.
- Fabrikanten namen de klachten over bijwerkingen serieus, omdat ze het effect nog aan het testen waren. Bijwerkingen werden verminderd door dosering en
- Het gevolg van de ontdekking van de pil was heel positief dit was het economische motief. Wetenschappelijke kennis die je ervoor nodig had was medicijnen en verder hebben ze het met proefdieren onderzocht.
- Kinderen, bejaarden en vrouwen in vruchtbare leeftijd mogen zich niet voor medisch onderzoek aanmelden, omdat het hier verkeerd kan gaan. En het dus risico’s met zich meebrengt.

1.3, Navigatie
- Op open zee heb je niet genoeg aan een kompas, omdat je geen punt hebt om naar toe te gaan. Te kijken waar je heen moet.
- Vroeg kon men veel verdienen door het ontdekken van een nieuw land, omdat deze grond dan weer verkocht kon worden.
- In een jungle en in een groot bos komt navigatie goed van pas.
- Het aantal graden was in de tijd van Columbus moeilijk te bepalen.
- drie nadelen voor het bepalen van de breedte met behulp van de poolster zijn: niet precies, met de berekende hoogte en je moet er veel onderzoek voor doen.
- als je de zon gebruikt heb je als nadeel dat je veel onderzoek moet doen, maar ook dat je werkt met de berekende hoogte.
- Met een astrolabium kun je goed aflezen, als je de hoek goed weet, is de rest ook nauwkeurig.
- Als de zon op zijn hoogste punt is gaat hij weer richting rechts, beneden.
- Je hebt minimaal 2 bakens nodig om je plaats te kunnen bepalen, omdat je een kruispunt nodig hebt.
- 3 technieken die nodig waren om de GPS te ontwikkelen zijn: satellieten, 3 punten en weerkaatsing.
- Er zijn toch 24 punten voor de GPS aangebracht, omdat je het niet van 1 punt moet weten, maar van meerdere.

1.4, Ruimtevaart
- Het verschil tussen een raket en een vliegtuig is dat een raket stijl omhoog gaat en een vliegtuig geleidelijk aan.
- De amerikanen hebben Wernher von Braun niet berecht, omdat hij veel kennis van zaken had. En dit weer goed kon zijn voor Amerika.
- Als er geen radiocommunicatie en computer waren geweest was er ook geen ruimtevaart, omdat er dan geen plaatsbepaling zou zijn en weerkaatsing.
- Bemande ruimte vaart is veel ingewikkelder en duurder, omdat er zuurstof moet zijn, veiliger, comfort en ander doel, camera’s en eten.
- Door betere wiskundelessen te geven is er later meer kans op goeie uitvindingen, bijvoorbeeld in de ruimtevaart.
- Van apollo 11 gold het onderste gedeelte voor het onderzoek op de maan.
- een raket kun je sturen door het gewicht te verplaatsen. Je remt hem af als je minder vuur aan levert.
- Het voordeel van het vaker gebruiken van bijvoorbeeld de Space Shuttle is dat je verder kunt gaan met verdere ontwikkelingen, (je kunt zien wat er fout was/is) niet telkens een nieuwe hoeft te maken.
- In het dagelijks leven heb je met satellieten te maken als je televisie kijkt, radio luistert, weersvoorspellingen, en communicatiesatelliet.
- Onderdelen van satellieten moeten door warmte en kou goed blijven.
- 1 omwenteling om de aarde duurt 18 uur, de geostationaire baan is hoeveel hij in een dag aflegt. Het is handig dat communicatiesatellieten de banen draaien, omdat je zo precies onderzoek kunt doen.
- De afstand van Amerika naar Hilversum 1500.000 km/sec., het antwoord duurt dan 5 seconden langer. Als er een live-uitzending is merk je het tijdsverschil wel, er wordt dan iets later antwoord gegeven.
- langdurig verblijf in de ruimte is ongezond, omdat het evenwichtsorgaan in de war raakt, concentratieprobleem, dit komt door de gewichtloosheid.
- astronauten moeten het voortdurend oefenen, omdat het dan tenminste nog soepel is als ze beginnen.
- Als je een bemande reis naar Mars wil, heeft dit gevolgen voor de hoeveelheid zuurstof en voedsel. Een oplossing is dan, dat je het uit poeder maakt, dan neemt het minder ruimte in beslag en blijft het langer goed.
- voordeel van gewichtloosheid: je kunt niet hard vallen. Nadeel: niet goed voor je gezondheid, verminderd je concentratievermogen.

Hoofdstuk 2: Techniek
2.1, Cassettes en CD’s

- De walkman: analoog, magnetisch, kan grijs worden gedraaid, kwetsbaar, hergebruikt worden. De CD-speler: digitaal, spoel (elektromagneet), kan niet grijs gedraaid worden, spoelt door per nummer, kwetsbaar.
- Om een geluidsfragment lang te bewaren is een CD het geschiktst, omdat de kwaliteit beter is. Je het beter af kunt spelen, zit geen bandje in die kapot kan gaan.
- Als je een cassette in de buurt van zware luidsprekers zet kan de magneet beschadigen.
- Als je zelf iets nieuws koopt kun je letten op, de kwaliteit, kosten en handigheid, dialoog of analoog.
- Een CD geeft geen ruis, omdat er een scherp onderscheid tussen of geen putjes is. Geen slijtage en geen direct contact tussen de schijfjes en de ontvanger.
- De industrie van de grammofoon en de cassette wou de introductie van de CD tegenwerken.
- De verkoop verliep langzaam, omdat het duurder is en nieuw is. De mensen wisten er niets van af.
- Een klein krasje heeft geen invloed op de geluidsweergave, omdat er een beschermende kunststoflaag op zit.
- uitgevers van CD’s en CD-roms protesteren tegen het vrij kopiëren, omdat zij er zelf zo niets meer aan verdienen. De overheid kan het behelpen door hogere boetes en beveiliging op de CD zetten, zodat hij niet meer gekopieerd kan worden.
- Het gebruik van putjes en laser zorgde voor de uitvinding van de Cd.
- Vuil tast de cassette aan, de cd niet. Kopiëren wordt het beide slechter door. Afspeeltechniek blijft op de Cd langer goed.

2.2, Toilet en riolering
- Door het geboortecijfer, sterftecijfer en bevolkingsaantal kun je onderzoeken of in de grote stad of op het platteland vaker mensen ziek zijn.
- Nadelen van het tonnenstelsel: stank en dan zit je met die tonnen.
-150000 kg per dag poep, als je 50000 inwoners hebt.
- het aanleggen van riolering is erg duur, toch is hier voor gekozen, omdat de tonnen geen winst meer opbrachten en de lonen werden steeds lager. Dit was veel handiger.
- uitwerpselen, regen, wc-papier kun je als afval in het riool vinden.
- 1e fase(mechanische zuivering), alle grote delen worden er uit gehaald. 2e fase (biologische zuivering), omdat hier de bacteriën er uit gehaald worden.
- 32.000.000.000 gram voor heel Nederland Vuil. Wat dagelijks uit het afvalwater moet worden gehaald.
- het is niet absoluut noodzakelijk om drinkwater te gebruiken bij het doorspoelen, je zou ook regenwater kunnen gebruiken.
- Er is wel/geen mee rekening gehouden dat het water door zal blijven stromen, omdat
- Het waterslot dient ervoor, om de stank niet omhoog te laten komen.
- Nee, ja, nee, ja, ja, ja. Vraag 13, blz. 61.

2.3, Techniek op menselijke maat

- Een bureaustoel, rugzak en horloge kun je op eigen maat aanpassen.
- Voor een bed, fiets en tafel heb je ook normen. Wordt veel aandacht besteed aan de gezondheid.
- de afstandsbediening en een laptop geven je meer bewegingsvrijheid.
- Voordelen van pictogrammen op de computer zijn dat het sneller en gemakkelijker is.
- Omdat 13 het ongeluksgetal is, wordt er geen trap met 13 treden ontworpen en is er geen 13e verdieping.
- Er wordt voor P5/P95 gekozen en niet voor P1/P99, omdat dit onderzocht is. Is beter, het gemiddelde.
- Als iemand in het 65ste percentiel zit, betekent dit dat hij bij zoveel procent van de nederlanders hoort.
- de lichaamsmaten van vrouwen verschillen zo in P’s, omdat het verschil tussen meisje en vrouw heel groot is.
- Je zou in Japan geen gebruik kunnen maken van deze ph-waarden, omdat het gemiddelde in Japan heel anders ligt.
- Op school wordt er naar het gemiddelde gekeken.
- Als je een auto gaat maken, moet bijvoorbeeld de stoel goed verzet kunnen worden.

2.4, ontwerpen
- verschillen tussen beeldhouwen en ontwerpen zijn de techniek, materiaal en het doel.
- Het tandwiel word toegepast bij, de dynamo en de watermolen.
- huishoudelijke apparaten met een elektromotor: stofzuiger, wasmachine.
- in een wasmachine, videocamera, afstandsbediening, walkman, draagbare telefoon zitten chips.
- Door automatiseren zijn veel banen verdwenen, zoals