Overzichtslijst Domein “Heelal”
H10:
- Uitrekenen omtrek aarde mbv zonnewijzers (B1): aarde is rond; 360graden.Stukje = 7,5 graden, afstand stukje = 800 km
800/7,5 = 106,7 106,7 x 360=34800km omtrek aarde
- Poolster: In lijn met de as van de aarde Noord
- Wereldbeeld Ptolemeus: Aarde middelpunt van heelal.(Geocentrisch wereldbeeld) Volgens de bijbel ook zo. vs. Wereldbeeld Copernicus: Zon middelpunt van heelal.(Heliocentrisch wereld beeld)
- Lusbeweging (vb Mars):
- Schijngestalten van de maan: 1. Bij nieuwe maan geen weerkaatsing naar de aarde(zie je geen maan).
2. Bij eerste kwart is een deel zichtbaar v/d maan.
3. Bij volle maan is de hele maan zichtbaar
4. Bij laatste kwart is het laatste deel deel zichtbaar
- Bevindingen van Galilei: Zie Wetenschappers
- Boek Dialogo:Dialoog over de twee belangrijkste wereldbeelden, van Ptolemaeus & Copernicus.
- Deductie:Veel data 1conclusie, vs. Inductie:1waarneming algemene conclusie
- Gravitatiewet:Zwaartekracht: Fz = m x g (aarde – voorwerp)
2 voorwerpen:
G = f = constante = 0,00.000.000.067
r = straal = afstand(m) tussen de 2 voorwerpen
m1 = massa voorwerp 1
m2 = massa voorwerp 2
- Boek Principia: bestaat uit 3 boeken. In de eerste twee boeken worden alle wetten v/d mechanica behandeld, de 3 bekende wetten v. newton, 1e 2 van Galilei en laatste zelf: gravitatiewet
- Regels van de natuurwetenschappen volgens Newton:Zie wetenschappers
H11:
- Bouw zonnestelsel: Binnenplaneten: planeten die het dichtst bij de zon staan: Mercurius, Venus , Aarde en Mars. Buitenplaneten: planeten die het verst weg van de zon staan. Daar tussen ligt de planetoïdengordel. Buitenste planeten zijn: Jupiter, Saturnus, Uranus en Pluto.
- 1 ae = 150.000.000 (miljoen) km
- Bouw zon:Op gebouwd uit lagen: Kern, Stralingszone, Convectiezone, Fotosfeer, en dan de buitenste laag de Chromosfeer.
- 3 kenmerken per planeet zoals beschreven in B2 (op volgorde):
Mercurius: binnenste planeet, op één na kleinste planeet. Oppervlak: groot aant. Inslagkraters en bergen. Temp. overdag: boven de 400 graden en ’s nachts -180 graden. Er is geen atmosfeer die de warmte kan vasthouden. Genoemd naar de bode van de goden.
Venus: Avondster of morgenster genoemd, lijkt het meest op de aarde, alleen heeft geen oceanen, omgegeven door een zeer dikke atmosfeer voornamelijk uit co2. Druk is 92 keer zo groot als op aarde. Temp. 482 graden, dik wolkendek. Opp. bedekt met bazaltachtig materiaal. Genoemd naar liefdesgod.
Aarde: groot genoeg om atmosfeer vast te houden, water in vloeibare vorm. Zonnestraling, belangrijkste energiebron.
Mars: rode planeet genoemd (rotsen, stof en atmosfeer). Inslagkraters, atmosferische druk is erg laag (0.7%) en bestaat uit co2. Twee kleine manen: Phobos (straal v. 10 km), Deimos (straal v. 6 km).
Komt van de god van de oorlog.
Planetoïden: kleine planeetjes die allen in een baan met dezelfde straal om de zon heen draaien. Grootste is Ceres (diameter 300 km.) Vormen het materiaal dat bij de vorming van het zonnenstelsel is overgebleven.
Jupiter: Planeet is zo groot dat je het met het blote oog kan zien. Ovaal schijfje, met verrekijker zie je de wolkenbanden. Vier grootste manen: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. 1664, Robert Hooke neemt rode vlek waar. Rode vlek: Gigantische wervelstorm die in de atmosfeer v. Jupiter voortraast.
Jupiter is heel dynamisch, geen vast opp. Jupiter bezit ringenstelsel. 16 manen.
Saturnus: Oudste planeet met blote oog waarnemen. Geen vast opp. maar wel rotsachtige vaste kern. 18 manen, grootste is Titaan. Heeft ringenstelsel (bestaan uit ijs en steen).
Uranus: Eén van de 3 buitenste planeten. Diameter: 52.000 km. Wolkenbanden. Atmosfeer bevat methaan: groen blauwe kleur. Ringenstelsel en 15 manen.
Neptunus: Ontdekt in 1846 door Galle en Louis l’arrest. Atmosfeer: blauw en dynamisch grote donkere vlek, wervelstorm. 2000 km/u windsnelheid. 4e planeet met ringenstelsel. 8 manen: Triton de grootste. Temp. -235 graden.
Pluto: Verst weg. 1930 ontdekt. Een maan Charon. Afstand:4425 miljoen km. -230 graden.
- Oerknal theorie:
Door één explosie is het begin van het heelal ontstaan.
Theorie heeft 2 uitgangspunten:
1) Het heelal is tien a twintig miljard jaar geleden ontstaan en was toen oneindig klein.
2) Vanaf die tijd zette het heelal uit en koelde het af.
De golflengte is zo groot is geworden, het microgolfstraling geworden bewijs van oerknaltheorie.
- Wet van Hubble:Zie wetenschappers
- Maansverduistering: bij een maansverduistering staat de maan achter de aarde zodat de zon de maan niet kan beschijnen dus geen weerkaatsing.
Zonsverduistering: als de maan voor de zon staat en voor de aarde wordt een deel van de aarde niet beschenen door de zon omdat de maan de zonnestralen tegen houd.
H12:
- Definitie Satelliet: elk voorwerp dat om de aarde draait is een satelliet. Dus de maan is ook een satelliet.
Onze zelfgemaakte satellieten zijn nodig voor telefoneren enz.
- Indeling satellieten in klasse: Je hebt 3 soorten satellieten:
1. Communicatie satellieten; telefoongesprekken en tv-programma’s (Geostationair)
2. Satellieten voor plaatsbepaling op aarde; GPS-systeem, bestaat uit 24 satellieten die constant een signaal uitzenden.
3. Satellieten voor remote sensing; satellieten die data over het aardoppervlak of de atmosfeer opvangen.
- Soort baan:
1. Geostationaire banen: satellieten die boven de evenaar staan op 35.800 km hoogte. 24 uur omlooptijd
2. Circumpolaire banen: satellieten die boven de polen staan. Op 700 tot 1000 km boven de aarde en een omlooptijd van 1.5 uur.
- Satellietbanen: Als je iets afschiet komt het een eind verder terecht, als je het harder afschiet nog een eind verder en op een bepaald ogenblik is zijn snelheid zo groot dat de kromming van zijn baan even groot is als die van de aarde dit noem je een satelliet (8km/s). Als hij 11km/s gaat vliegt ‘ie zeg maar uit de bocht, dan ontsnapt het aan de zwaartekracht
- Lichtsnelhied: 300.000 km/sec
- Soorten golven en de indeling naar golflengte (exacte golflengtes hoef je niet te kennen): Zie blz. 234
- Wat kan je waarnemen met weersatellieten: Zie blz 248
Wolken; ziet de wolken bewegen, Temperatuur van het aard opp, Hoeveelheid damp in de atmosfeer
Wetenschappers (belang voor wetenschap + eeuw waarin ze leefden):
- Eratosthenes 2e en 3e v. Chr aarde is bol
- Ptolemeus 2e eeuw de aarde is het middelpunt van het heelal (geocentrisch), Mars draait in epicykels.
- Copernicus 15e en 16e eeuw zon is het middelpint van het heelal (heliocentrisch), boek revolutions orbium coelestium in 1543.
- Brahe 16e en 17e eeuw planeet draaien om de zon heen, en de zon draait dan weer met zijn planeten om de aarde heen.
- Kepler 16e en 17e eeuw grondvorm van de banen van de planeet zijn geen cirkels, maar ellipsen.
- Galilei 16e en 17e eeuw Grote rol gespeeld in de historie van de sterrenkunde:
1. Vond de verrekijker uit
2. Toonde openlijk zijn mening
Extra info:
Galilei publiceerd het boek sidereus nuncius, daarin stonden zijn bevindingen over de sterren. Laatste boek dialogo: dialoog tussen drie mannen. Blz 204
Galilei heeft 3 goede dingen gedaan:
1) hij legde het fundament van de mechanica
2) hij ontdekte de verrekijker 3) hij was in staat met de kerk een gevecht te voeren over de interpretatie van natuurwetenschappelijke waarnemingen + theorieën
- Bacon 16e en 17e eeuw bestudering voorwerp begint met het verzamelen van gegevens hypothese opgesteld testen van de hypothese hypothese juist? wetenschappelijke wet. (Inductie!!!)
- Newton 17e en 18e eeuw In 1684 zijn belangrijkste boek: Principia;over beweging en gravitatie. In 1706 zijn boek: Optica, over de kleuren en licht. 4 regels voor natuurwetenschappen:
1) Bij de bestudering van de natuurverschijnselen ga je alleen uit van ware oorzaken.
2) Je moet dezelfde soort verschijnselen met dezelfde soort oorzaken kunnen verklaren.
3) Eigenschappen van voorwerpen, voor experimententen moet je als universele eigenschappen van al de voorwerpen
beschouwen.
4) In de experimentele natuurfilosofie moet men de wetten die door inductie uit verschijnselen gevonden zijn, als exact waar of als bijna waar beschouwen, zolang er geen tegenbewijs is.
- Hubble 20e eeuw Hubble Space telescope Wet van Hubble:uitdijend heelal,
v = H x d
v = snelheid van melkwegstelsel
d = de afstand tot de aarde
H = een constante en wordt de constante van Hubble genoemd.
Alle opgegeven opdrachten (inclusief de diagnostische toetsen)
Belangrijk: Neem een gewone rekenmachine mee, een grafische rekenmachine is NIET toegestaan.
H10:
- Uitrekenen omtrek aarde mbv zonnewijzers (B1): aarde is rond; 360graden.Stukje = 7,5 graden, afstand stukje = 800 km
800/7,5 = 106,7 106,7 x 360=34800km omtrek aarde
- Poolster: In lijn met de as van de aarde Noord
- Wereldbeeld Ptolemeus: Aarde middelpunt van heelal.(Geocentrisch wereldbeeld) Volgens de bijbel ook zo. vs. Wereldbeeld Copernicus: Zon middelpunt van heelal.(Heliocentrisch wereld beeld)
- Lusbeweging (vb Mars):
2. Bij eerste kwart is een deel zichtbaar v/d maan.
3. Bij volle maan is de hele maan zichtbaar
4. Bij laatste kwart is het laatste deel deel zichtbaar
- Bevindingen van Galilei: Zie Wetenschappers
- Boek Dialogo:Dialoog over de twee belangrijkste wereldbeelden, van Ptolemaeus & Copernicus.
- Deductie:Veel data 1conclusie, vs. Inductie:1waarneming algemene conclusie
- Gravitatiewet:Zwaartekracht: Fz = m x g (aarde – voorwerp)
2 voorwerpen:
G = f = constante = 0,00.000.000.067
r = straal = afstand(m) tussen de 2 voorwerpen
m1 = massa voorwerp 1
m2 = massa voorwerp 2
- Boek Principia: bestaat uit 3 boeken. In de eerste twee boeken worden alle wetten v/d mechanica behandeld, de 3 bekende wetten v. newton, 1e 2 van Galilei en laatste zelf: gravitatiewet
- Regels van de natuurwetenschappen volgens Newton:Zie wetenschappers
H11:
- Bouw zonnestelsel: Binnenplaneten: planeten die het dichtst bij de zon staan: Mercurius, Venus , Aarde en Mars. Buitenplaneten: planeten die het verst weg van de zon staan. Daar tussen ligt de planetoïdengordel. Buitenste planeten zijn: Jupiter, Saturnus, Uranus en Pluto.
- Bouw zon:Op gebouwd uit lagen: Kern, Stralingszone, Convectiezone, Fotosfeer, en dan de buitenste laag de Chromosfeer.
- 3 kenmerken per planeet zoals beschreven in B2 (op volgorde):
Mercurius: binnenste planeet, op één na kleinste planeet. Oppervlak: groot aant. Inslagkraters en bergen. Temp. overdag: boven de 400 graden en ’s nachts -180 graden. Er is geen atmosfeer die de warmte kan vasthouden. Genoemd naar de bode van de goden.
Venus: Avondster of morgenster genoemd, lijkt het meest op de aarde, alleen heeft geen oceanen, omgegeven door een zeer dikke atmosfeer voornamelijk uit co2. Druk is 92 keer zo groot als op aarde. Temp. 482 graden, dik wolkendek. Opp. bedekt met bazaltachtig materiaal. Genoemd naar liefdesgod.
Aarde: groot genoeg om atmosfeer vast te houden, water in vloeibare vorm. Zonnestraling, belangrijkste energiebron.
Mars: rode planeet genoemd (rotsen, stof en atmosfeer). Inslagkraters, atmosferische druk is erg laag (0.7%) en bestaat uit co2. Twee kleine manen: Phobos (straal v. 10 km), Deimos (straal v. 6 km).
Komt van de god van de oorlog.
Planetoïden: kleine planeetjes die allen in een baan met dezelfde straal om de zon heen draaien. Grootste is Ceres (diameter 300 km.) Vormen het materiaal dat bij de vorming van het zonnenstelsel is overgebleven.
Jupiter: Planeet is zo groot dat je het met het blote oog kan zien. Ovaal schijfje, met verrekijker zie je de wolkenbanden. Vier grootste manen: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. 1664, Robert Hooke neemt rode vlek waar. Rode vlek: Gigantische wervelstorm die in de atmosfeer v. Jupiter voortraast.
Jupiter is heel dynamisch, geen vast opp. Jupiter bezit ringenstelsel. 16 manen.
Uranus: Eén van de 3 buitenste planeten. Diameter: 52.000 km. Wolkenbanden. Atmosfeer bevat methaan: groen blauwe kleur. Ringenstelsel en 15 manen.
Neptunus: Ontdekt in 1846 door Galle en Louis l’arrest. Atmosfeer: blauw en dynamisch grote donkere vlek, wervelstorm. 2000 km/u windsnelheid. 4e planeet met ringenstelsel. 8 manen: Triton de grootste. Temp. -235 graden.
Pluto: Verst weg. 1930 ontdekt. Een maan Charon. Afstand:4425 miljoen km. -230 graden.
- Oerknal theorie:
Door één explosie is het begin van het heelal ontstaan.
Theorie heeft 2 uitgangspunten:
1) Het heelal is tien a twintig miljard jaar geleden ontstaan en was toen oneindig klein.
2) Vanaf die tijd zette het heelal uit en koelde het af.
De golflengte is zo groot is geworden, het microgolfstraling geworden bewijs van oerknaltheorie.
- Wet van Hubble:Zie wetenschappers
- Maansverduistering: bij een maansverduistering staat de maan achter de aarde zodat de zon de maan niet kan beschijnen dus geen weerkaatsing.
Zonsverduistering: als de maan voor de zon staat en voor de aarde wordt een deel van de aarde niet beschenen door de zon omdat de maan de zonnestralen tegen houd.
- Definitie Satelliet: elk voorwerp dat om de aarde draait is een satelliet. Dus de maan is ook een satelliet.
Onze zelfgemaakte satellieten zijn nodig voor telefoneren enz.
- Indeling satellieten in klasse: Je hebt 3 soorten satellieten:
1. Communicatie satellieten; telefoongesprekken en tv-programma’s (Geostationair)
2. Satellieten voor plaatsbepaling op aarde; GPS-systeem, bestaat uit 24 satellieten die constant een signaal uitzenden.
3. Satellieten voor remote sensing; satellieten die data over het aardoppervlak of de atmosfeer opvangen.
- Soort baan:
1. Geostationaire banen: satellieten die boven de evenaar staan op 35.800 km hoogte. 24 uur omlooptijd
2. Circumpolaire banen: satellieten die boven de polen staan. Op 700 tot 1000 km boven de aarde en een omlooptijd van 1.5 uur.
- Satellietbanen: Als je iets afschiet komt het een eind verder terecht, als je het harder afschiet nog een eind verder en op een bepaald ogenblik is zijn snelheid zo groot dat de kromming van zijn baan even groot is als die van de aarde dit noem je een satelliet (8km/s). Als hij 11km/s gaat vliegt ‘ie zeg maar uit de bocht, dan ontsnapt het aan de zwaartekracht
- Lichtsnelhied: 300.000 km/sec
- Wat kan je waarnemen met weersatellieten: Zie blz 248
Wolken; ziet de wolken bewegen, Temperatuur van het aard opp, Hoeveelheid damp in de atmosfeer
Wetenschappers (belang voor wetenschap + eeuw waarin ze leefden):
- Eratosthenes 2e en 3e v. Chr aarde is bol
- Ptolemeus 2e eeuw de aarde is het middelpunt van het heelal (geocentrisch), Mars draait in epicykels.
- Copernicus 15e en 16e eeuw zon is het middelpint van het heelal (heliocentrisch), boek revolutions orbium coelestium in 1543.
- Brahe 16e en 17e eeuw planeet draaien om de zon heen, en de zon draait dan weer met zijn planeten om de aarde heen.
- Kepler 16e en 17e eeuw grondvorm van de banen van de planeet zijn geen cirkels, maar ellipsen.
- Galilei 16e en 17e eeuw Grote rol gespeeld in de historie van de sterrenkunde:
1. Vond de verrekijker uit
2. Toonde openlijk zijn mening
Extra info:
Galilei publiceerd het boek sidereus nuncius, daarin stonden zijn bevindingen over de sterren. Laatste boek dialogo: dialoog tussen drie mannen. Blz 204
Galilei heeft 3 goede dingen gedaan:
2) hij ontdekte de verrekijker 3) hij was in staat met de kerk een gevecht te voeren over de interpretatie van natuurwetenschappelijke waarnemingen + theorieën
- Bacon 16e en 17e eeuw bestudering voorwerp begint met het verzamelen van gegevens hypothese opgesteld testen van de hypothese hypothese juist? wetenschappelijke wet. (Inductie!!!)
- Newton 17e en 18e eeuw In 1684 zijn belangrijkste boek: Principia;over beweging en gravitatie. In 1706 zijn boek: Optica, over de kleuren en licht. 4 regels voor natuurwetenschappen:
1) Bij de bestudering van de natuurverschijnselen ga je alleen uit van ware oorzaken.
2) Je moet dezelfde soort verschijnselen met dezelfde soort oorzaken kunnen verklaren.
3) Eigenschappen van voorwerpen, voor experimententen moet je als universele eigenschappen van al de voorwerpen
beschouwen.
4) In de experimentele natuurfilosofie moet men de wetten die door inductie uit verschijnselen gevonden zijn, als exact waar of als bijna waar beschouwen, zolang er geen tegenbewijs is.
- Hubble 20e eeuw Hubble Space telescope Wet van Hubble:uitdijend heelal,
v = H x d
v = snelheid van melkwegstelsel
d = de afstand tot de aarde
H = een constante en wordt de constante van Hubble genoemd.
Alle opgegeven opdrachten (inclusief de diagnostische toetsen)
Belangrijk: Neem een gewone rekenmachine mee, een grafische rekenmachine is NIET toegestaan.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden