Boek 1

4 factoren die de betrouwbaarheid van het geheugen kunnen beïnvloeden -angst -mentale schok -gebruik van drugs -de tijd tussen de ondervraging en het misdrijf
werkwijze moordzaak - de plaats van het misdrijf afzetten, fotograferen -de arts onderzoekt de doodsoorzaak -de recherche gaat op zoek naar sporen (voetstappen, vingerafdrukken, bloedsporen etc.) -technieken om vingerafdrukken zichtbaar te maken -laserlicht maakt bepoedering zichtbaar -kleurstoffen -speciale poeders laten de afdruk oplichten in uv-licht -gouddamp hecht zich aan plastic -damp van secondelijm reageert met vocht van de afdruk *verse vingerafdrukken zijn met poeder beter zichtbaar omdat ze dan nog meer uit water bestaan. *omdat de huidige dna-print nog niet zo uniek is als de vingerafdruk, hebben wetenschappers het liever over een dna profiel dan dna-dingerprint. *het bijzondere dna-stukje tref je tussen de genen in het dna-molekuul aan. _______________________________________________________ *de zon en de sterren werden als eerste gebruikt als navigatie punten op aarde *alleen een kompas op zee is niet genoeg, omdat die alleen maar het noorden aangeeft. en niet waar je zit en hoeveel je nog moet. 3 omstandigheden waarbij navigatie op land nodig is. -militaire operaties -gelijke vlaktes zoals: toendra's en de noordpool -het vaststellen van de grenzen van een land
3 nadelen voor de navigatie met de poolster -werkt alleen s'nachts -met mist werkt het niet -werkt alleen op het noordelijk halfrond * bij de zon kan het overdag ook en op het zuidelijk halfrond kan ook positie bepaald worden. *slinger uurwerken waren niet goed op zee omdat dan het uurwerk verstoord werd omdat het schip zelf ook schommelde. je hebt 2 bakens nodig om te kunnen bepalen waar je bent. waar de 2 bakens elkaar kruisen (het snijpunt). daar ben je. de gps-techniek kon gerealiseerd worden door ontwikkeling in de: satellieten, computertechnologie en radiocommunicatie

_______________________________________________________
3 ontwikkelingen voor goede ruimtevaart -raketmotoren -radiocommunicatie -computerbesturing -materialen (tegen de extreme temperatuur en druk verschillen). waarom is bemande ruimtevaart duurder van onbemande, geef 4 redenen -je moet voedsel meenemen en zuurstof en andere spullen, er moet dus veel meer ruimte zijn. Het is zwaarder, dus je moet betere raketmotoren hebben. Het moet veiliger zijn dan een onbemande raket natuurlijk. het kost ook meer geld. de space shuttle kan vaker worden gebruikt dan een gewone raket, enkele voordelen zijn: -het is goedkoper, omdat hij vaker kan worden gebruikt -er hoeft niet elke ruimtereis een nieuwe raket gemaakt te worden -er kan sneller opnieuw een lancering plaats vinden *de onderdelen van satellieten moeten kunnen werken in vacuum en bij zeer hoge en lage temperaturen. *de omlooptijd van een satelliet is in een geostationaire baan is 24 uur en dus gelijk aan de omwentelingstijd van de aarde. langdurig verblijf in de ruimte is ongezond omdat: de spieren verslappen, er kan botontkalking ontstaan, en het evenwichtsorgaan raakt in de war. bij gewichtloosheid in de raket: -kan je overal goed bij, en je kan de wanden van een ruimte gebruiken -je moet alles goed vastmaken, omdat anders alles gaat rondzweven. over robots: -gebruik van robots is veiliger -ze hebben geen voedsel nodig -mensen kunnen moeilijkere dingen doen -bij een onverwachte gebeurtenis kan een mens beter handelen. _______________________________________________________
3 nadelen van het tonnenstelsel -stankoverlast -slechte hygiëne -personeel voor nodig -tonnen moeten eens in de zoveel tijd worden opgehaald *In Drenthe waren minder sterfgevallen dan in Noord- en Zuid-Holland omdat daar minder mensen woonden. Fasen van waterreiniging
fase 1: mechanische fase, grote bestandsdelen worden verwijderd door een zogenaamd grofvuilrooster --> het resterende afval gaat naar de afvalstort. fase 2: biologische fase, bacteriën nemen de resterende organische afvalstoffen op. fase 3: mechanische fase, de bacteriën worden gescheiden van het water, door de zwaartekracht naar de bodem van de nabezinkbak. voordeel van een diepspoeltoilet: *geen stank *je ziet je eigen uitwerpselen niet
_______________________________________________________
een paar aanpasbare gebruiksvoorwerpen -horloge -tasriem -bureaustoel -horlogebandje *het piepje van een magnetron moet een lagere frequentie hebben, zodat ook oudere mensen het kunnen horen. een bed moet voldoen aan: -verstelbaar hoofdstuk -goed voor de rug -fatsoenlijk uiterlijk -voldoende lengte
voordelen van een het "nieuwe soort" computer -tijdswinst -geen commando's uit je hoofd leren -goede herkenbaarheid -taalonafhankelijk (dus ook japanners snappen het) p5 en p95. ik ben groot dus ik ben p95. ofterwijl 95% van de bevolking is kleiner dan mij. ik ben klein dus ik ben p5. ofterwijl 95% van de bevolking is kleiner dan mij. *er word rekening met p5 en p95 gehouden *in bijv. kleding zit het hiertussen *maar in belangrijkere dingen zoals trapspijlen, zal je van p1 moeten uitgaan, omdat kleine kindjes anders te pletter vallen. etc. *bij veel voorwerpen word gekozen voor p5-p95 omdat dat het goedkoopst is. bij het ontwerpen van technische producten worden 5 strategieën gebruikt - laag percentiel strategie (zodat ook kleine mensen bij de brievenbus kunnen) -hoog percentiel strategie (zodat ook lange mensen door deuren kunnen) -gemiddelde als maatstaf (de hoogte van de wc-pot. zodat iedereen hem kan gebruiken) -verstelbare strategie (bijv. fietszadel, zodat iedere gebruiker er plezier van heeft) -varianten strategie (gewone camera en een digitale camera) _______________________________________________________
3 technische uitvindingen waarin een tandwiel gebruikt word: -fiets -auto -klok
5 apparaten met een elektromotor -stofzuiger -kruimeldief -boormachine -mixer -ventilator
5 apparaten met chips -computer -radio -chipknip -afstandsbediening -tv
voordelen van plastic -allerlei vormen -beter design
eisen waar de ontwerper rekening mee moet houden: -functionele eisen (welke taken moet het apparaat kunnen uitvoeren) -ergonomische en milieu eisen (hoe gebruiksvriendelijk is het apparaat) -vormgevingseisen (design) -financiële eisen (wat kost het) *de vorm ondersteunt de functie van het voorwerp
_______________________________________________________

moeheid: -stress -kanker of een andere ziekte zoals bloedarmoede
ying: het vrouwelijke: olie, suiker, groente, fruit
yang: het mannelijke: vlees, vis etc. welke 2 valkuilen moeten epidemiologen vermijden: - verkeerde conclusies trekken uit een schijnbaar verband tussen: oorzaak-conclusie -de onderzoekscijfers worden niet duidelijk gepresenteerd
_______________________________________________________
Ignaz Semmelweis, de redder van de kraamvrouwenkoorts en meer. ziekteverschijnselen van kraamvrouwenkoorts: -vrouwen krijgen koorts, dorst, zwakke snelle pols -er ontstaan paarsblauwe vlekken op de huid van de vrouw -de organen raken ontstoken -de vrouw sterft
natuurwetenschappelijk onderzoek: probleem -> hypothese -> voorspelling -> experiment -> resultaat -> hypothese bevestigd
als het resultaat niet goed is, gaat het terug naar de eerste hypothese-stap! om kraamvrouwenkoorts tegen te gaan, moet je hygiënisch en steriel handelen, geen lijksporen, steriele handen+kleding
Pasteur en Koch. namen het werk van Semmelweis over, na zijn tragische dood. *onzichtbare micro-organisme zijn de werkelijke oorzaken van besmettelijke ziekten
volgens de mensen bestond besmettelijk niet. want het was er zo maar opeens "generatio spontana" Leuwenhoek had het bijna ook ontdekt, omdat hij Dierkens zag, die rotzooi veroorzaakte. Robert Koch ontdekte dat één bepaald micro-organisme maar één ziekte veroorzaakte, hij ontdekte ook het tuberkelbacil de veroorzaker van tuberculose waarveel mensen in die tijd aan stierven. de postulaten van Koch -op de zieke plek is het organisme in ongewone hoeveelheid aanwezig -het kan bij iedereen voorkomen met deze ziekte -het organisme is uit het zieke gedeelte te isoleren en in zuivere vorm verder te kweken -als je er een proefdier mee besmet, krijgt die het ook
waarom kreeg Koch wel bijval en Semmelweis niet? - in de tijd van Semmelweis geloofden mensen nog heilig in "generatio spontana" - Semmelweis publiceerde pas heel laat en heel weinig, Koch heel veel

Tuberkelbacillen worden tegengehouden door je slijmvlies etc. als ze toch binnendringen houd je afweersysteem het tegen
bacteriën zijn te bestrijden met antibiotica, virussen niet
bacteriën zijn goed en kwaad aardig, virussen altijd kwaadaardig
bacteriën kunnen zichzelf voortplanten, virussen kunnen zich alleen in een gastheer voortplanten. Pasteuriseren = enkele minuten sterk verhitten en daarna luchtdicht afsluiten. 5 maatregelen tegen besmetting van ziektekiemen -chemische ontsmettingsmiddelen -steriliseren van operatie-instrumenten -koken van verband en operatiekleding -wassen patiënt -schoonmaken en ontsmetten van operatietafel -mondmasker, gummihandschoenen door chirurgen. *Vaccins zijn vlug, efficiënt, goedkoop en werken goed. Ook voor AIDS is alle hoop op een vaccin redding gevestigd. Edward Jenner bestreed POKKEN met POKKEN
een 2e inenting werkte als afweerstof
Vaccins worden bereid uit verzwakte of dode ziektekiemen
HET AIDSVIRUS VERNIETIGT HET AFWEERSYSTEEM DAAROM IS ER GEEN OPLOSSING VOOR AIDS. geen vaccin tegen aids omdat: -uiterlijk van het hiv virus veranderd steeds -er is geen proefdier, omdat aids alleen bij mensen voorkomt -aan een vaccin kan minder verdiend worden dan aan medicijnen