Aarde

2.1 DE AARDE

Organische verbindingen -> ingewikkelde koolstofbevattende verbindingen (bijvoorbeeld koolhydraten, vetten, eiwitten).
Anorganische verbindingen -> simpele (bijna) koolstofloze verbindingen (bijvoorbeeld water, zouten, carbonaten).

Fotosynthese/koolstofassimilatie -> koolstofdioxide & water wordt in bladgroenkorrels onder invloed van zonlicht omgezet in glucose & zuurstof. Van glucose maakt een plant o.a. koolhydraten, vetten, eiwitten.

Meteoren -> puin uit de ruimte dat geheel verbrandt in de dampkring.
Meteorieten -> puin uit de ruimte dat inslaat op de aarde.

Atmosfeer bestaat uit verschillende lagen:
1. troposfeer -> per kilometer neemt de temperatuur circa 6 °C af.
2. stratosfeer (bevat o.a. ozonlaag)
3. mesosfeer
4. thermosfeer

Samenstelling atmosfeer:
• stikstof (28%)
• zuurstof (21%)
• overig (1%) (bijvoorbeeld 0,04% koolstofdioxide)

Kringlopen:
• water -> molecuul blijft intact.
• koolstof -> atomen in diverse verbindingen (door bijvoorbeeld fotosynthese).
• stikstof -> atomen in diverse verbindingen (bijvoorbeeld in nitraat, ammoniak, DNA).

Bemesting (zorgen voor voldoende nitraat voor planten):
• natuurlijke bemesting
• kunstmest
• groen bemesting (bijvoorbeeld klaver, sojabonen maken van stikstof uit de lucht nitraten)

Wet van behoud van massa -> massa van stoffen voor reactie is gelijk aan massa van stoffen na reactie omdat slechts de moleculen wijzigen.
Wet van behoud van energie (1e hoofdwet) -> voor een proces is er evenveel energie (in een andere vorm) als na het proces.

Energiesoorten (iets bezit energie als het d.m.v. kracht verplaatsing kan veroorzaken):
• chemische energie
• bewegingsenergie
• zwaarte energie
• warmte (bewegingsenergie van moleculen)

Energie gaat altijd over in een lagere kwaliteit (2e hoofdwet) -> materie & energie streven naar de grootst mogelijke chaos. Bij afname van wanorde (leven) neemt de wanorde op een andere plaats toe (omgeving).
Zon -> levert enorm veel energie (o.a. gebruikt voor fotosynthese).

Oerknal -> ontstaan van heelal 10 à 20 miljard jaar geleden. Ontstaan van aarde door condensatie van grote atomen die in sterren zijn aangemaakt door samenpersen van waterstofatomen; eerste levensvormen zo’n 4,5 miljard jaar geleden.

2.2 DE GESCHIEDENIS VAN DE AARDE

Industriële revolutie -> door komst van stoommachine allerlei nieuwe processen mogelijk. De vraag naar energie steeg enorm.
Groene revolutie -> toepassing van selectie & veredeling, pesticiden om insectenplagen te bestrijden, kunstmest, drainage & irrigatie.
IT-revolutie -> computer maakt ingewikkeldheden mogelijk.

2.3 DUURZAME ONTWIKKELING

Niet duurzame energiebronnen:
• fossiele brandstoffen (olie, kolen, gas)
• kernsplitsing -> bij splijten van grote kernen - komen weinig voor - komt veel energie vrij, maar ook radioactief afval.
• kernfusie -> bij fuseren van kleine kernen - komen veel voor - komt veel energie vrij (geen radioactief afval), maar is technisch erg moeilijk.

Duurzame energiebronnen:
• waterkracht
• wind
• zonne-energie
• inwendige hitte van de aarde
• biomassa (organisch materiaal verbranden)
Duurzaam gebruik van energie:
• zuinig omgaan met energie
• hulpbronnen niet uitputten
• recycling
• beperking milieuvervuiling
• oplossen van milieuproblemen

2.4 MILIEUPROBLEMEN

Gat in ozonlaag

Ozonlaag -> absorbeert gevaarlijke UV-straling van zon.
Ozon -> wordt o.i.v. zonlicht in de stratosfeer gevormd uit zuurstof. Deze stof wordt aan de polen weinig gevormd, omdat hier weinig zonlicht is; het gat ontstaat het eerst aan de polen.
CFK’s -> het chloor uit deze gassen breekt ozon af.

Zure neerslag

Zuren (tasten alles aan) -> bij verbranding van bijvoorbeeld fossiele brandstoffen ontstaan o.a. stikstof & zwavel oxiden; deze stoffen reageren met water tot zuren (bijvoorbeeld koolzuur, salpeterzuur, zwavelzuur). Bij bemesting komt ammoniak vrij, dat door chemische reacties ook in zuren wordt omgezet.

Versterk broeikaseffect

Broeikaseffect -> koolstofdioxide in de dampkring zorgt er voor dat de aarde niet te veel afkoelt. Door de vele uitstoot van koolstofdioxide wordt de isolerende laag dikker en zal de aarde opwarmen; de zeespiegel zal stijgen.