Hoofdstuk 3

Kerk, geloof en wetenschap hebben tot heftige botsingen geleid in de geschiedenis. Bruno is daar een voorbeeld van. Hij kwam op de brandstapel door zijn ideeën over het heelal, en dat het niet geschapen was door God. Verder ontkende hij dat Jezus een goddelijk figuur was en dat er een Laatste Oordeel zou komen. Vanaf de tweede eeuw hebben kerkelijke leiders vastgelegd wat de inhoud was van de juiste christelijke leer. Mensen die een afwijkende leer verkondigden waren ketters. Ketter komt van Katharen, de bewoners van Zuid-Frankrijk. Ze noemden zich christenen, maar hadden ideeën die van de officiële kerkelijke leer afweken. Zij vonden het Oude Testament geen deel van de Bijbel, eucharistie was geen sacrament en ze geloofden in reïncarnatie. Ze zijn volledig uitgeroeid door Paus Innocentius III.

Het christense wereldbeeld was gebaseerd op het scheppingsverhaal, waarin de aarde centraal stond. Aristoteles en Ptolemaeüs hadden hier een voorstelling van gemaakt.

In het jaar 1532 schreef Copernicus dat niet die zon om de aarde draait, maar dat de aarde en de andere planeten om de zon draaien. Het boek werd pas uitgegeven in zijn sterfjaar. In de inleiding werd geschreven dat de inhoud vooral een wiskundig model was en niet als realiteit moest worden gezien, wat het boek gered heeft. Maar het werd in het jaar van de vervolging van Bruno en Galilei alsnog op de verboden lijst geplaats, de Index.

Galilei was aanhanger van de leer van Copernicus. Hij zag grote waarde in de telescoop die was gemaakt door Lippershey. Hij ontdekte dat de maan niet rond is, maar kraters heeft. Hij ontdekte vlekken op de zon en 4 manen rond Jupiter. Ook zag hij iets vreemds rond Saturnus, wat een ringenstelsel bleek te zijn. Hij publiceerde zijn bevindingen in De Sterrenbode, maar niemand wilde hem geloven en klaagde hem aan. Hij werd vrijgesproken, maar zijn ideeën werden verboden. Galilei zag geen tegenstrijdigheden in zijn werk in vergelijking met de kerkelijke ideeën. Hij schreef een nieuw boek, met toestemming van de paus, over de twee theorieën. Het was een gesprek tussen Simplicio(Aristoteles) en de verdediger van Copernicus ideeën. Simplicio wordt compleet platgewalst door de verdediger. Galilei draaide hiervoor de bak in.

De botsingen worden veroorzaakt door mensen die graag vasthouden aan bestaande overtuigingen. Voor kerk kwam daar ook nog bij dat het heliocentrisch wereldbeeld een aantasting betekende van de juistheid van de geloofsleer en het gezag van de kerk.

Zulke ideeën die alles veranderen worden wisselingen van paradigma genoemd. Dat is een algemeen geaccepteerd model of theorie. Ze roepen in het begin meer weerstand dan medewerking op.

De wetenschap die zich onder meer bezighoudt met de vraag naar het ontstaan van het heelal, is de kosmologie. Kosmologen steunen de oerknaltheorie. Hubble ontdekte dat sterrenstelsels zich met grote snelheden van ons af bewegen. Als je dan terug zou rekenen zou het heelal 14 miljard jaar geleden moeten zijn ontstaan.

Het licht van de dichtstbijzijnde ster, de Alpha Centauri, is 4,3 jaar onderweg(dat van de zin 8 minuten). De Orion-nevel staat op 1625 lichtjaren van ons af. Het licht dat je nu ziet, speelde zich eigenlijk af in de Romeinse tijd. Kosmologen kijken dus in het verleden.

Voor de oerknal was er geen ruimte. Ruimte is gekoppeld aan materie en tijd. De oerexplosie is het begin van tijd, ruimte en materie. Er was dus niks voor de oerknal.

De meest bestreden theorie is de evolutietheorie. Darwin schreef hierover. Vinken zijn veranderd omdat ze geïsoleerd zijn, maar stammen wel af van dezelfde vink. Zo kwam hij op de theorie dat alle levende wezens uit één gemeenschappelijk voorouder waren gekomen. In zijn tweede boek, over de mens, dat mensen uit apen voort waren gekomen. Darwins theorie dat alles wat leeft het product is van evolutie, wordt door velen gezien als het meest geniale idee ooit. Deze theorie was en is veel ingrijpender dan die van het zonnestelsel. Natuurlijke selectie is de oorzaak van het ontstaan van soorten. Mutaties en reproductief succes zorgen voor deze selectie. Kunstmatige selectie is het fokken van dieren. Het heeft ook negatieve kanten, zo worden bacteriën immuun tegen antibiotica. Micro-evolutie is dat er binnen een bepaalde soort genetische varianten kunnen voorkomen. Macro-evolutie is dat genetische variaties over zeer lange tijd kunnen leiden tot het ontstaan van nieuwe soorten. Het creationisme is een levensbeschouwelijke visie op het ontstaan van de wereld en het leven. Het zijn geloofsuitspraken. Vanaf ongeveer 1990 kwam er een nieuwe creationistische opvatting naar voren in Amerika, het Intelligent Design. De natuur is vol met complexe structuren, dat die onmogelijk door natuurlijke selectie voortgebracht kunnen zijn. Dus moet er een ontwerper zijn geweest.

Evolutie is geen geloof. Evolutie houdt niet in dat mensen van apen afstammen, dat is nooit beweerd. Ze hebben een gemeenschappelijke voorouder en evolutie is niet zomaar een theorie. Het is een feit.

Mensen gingen geloven dat de wetenschap zou leiden tot een godloze wereld en tot atheïsme.

Nietzsche had hier ook zijn verhalen over.

Natuurwetenschappers kunnen en willen geen wetenschappelijke uitspraken doen over een goddelijke schepper, omdat dit buiten de grenzen van het onderzoeksgebied ligt. Het geloof in God en de menselijke ervaringen van doel en zin van het leven, vallen buiten de grenzen van de wetenschap.