Globale perspectieven

Hoorcollege 2 Clemens Six

Global perspectives: Global History and Microhistory

Global history:

No central organising principle suchs as “civilization” for world history.

Global history

• Distinct (onderscheid) subjects of historical research
• Distinct (onderscheid)  perspective

Global history doesn’t talk about civilization, micro history does.

Global history in two ways:

• Subject for their interest and research, and perspective.

In practice;

Global history does with rive to develop different views and perspectives. --> We will discuss later why this is necessary.

• Global history: re-interpreting key concepts of historiography like: Revolutions.

Revolutions were always an interesting subject. Revolutions compressed history, lot happens in short period of time. Historians from the very beginning were already interested in this.

- not only new things

- also revolutions themselves political paradime --> revolution central concept of political thinking of 19th century (age of revolution) --> indicates how important historian think these revolutions are.

Modern revolutions are about:

• Western revolutions as proto-types:
  • US Declaration of Independence 1776 (and birth of the United States 1783)
  • French revolution 1789
• Key ideas:
  • Linear progress in societal development
  • Formal equality of individuals
  • Power holders accountable to citizens

Je ziet dus dat vooral westerse revoluties worden beschouwd als een omwenteling naar moderniteit.

--> Those two events where the prototypes of a modern revolutions, where standards for a modern revolutions. Modern revolutions in general used to be made of. Key ideas about revolutions:

- Linear progress in societal development, notice in society of progress from nothing  towards a modern, society.

- Formal equality of individuals --> revolutions where supposed to bring this.

- Power holders accountable to citizens --> no longer by place where they have born or familie name, but different.

This has been for a very long time the interpretation of revolution. Maar nu hebben ze daar kritiek op: de global historians.   

Osterhammel: Revolution: “a case of collective protest with particular range: a profound political systemic change under active participation of people so far not included in the circle of power-holders” (J. Osterhammel)

--> Historians have too much focused on western and Europe history to have a revolution in only a European perspective. Not a global one.

To understand it global

- structural gevolgen: franse en amerikaanse revolutie niet langer de standaard. If we reshape our focus, interpretation than we see that American Revolution and French are no longer the standard setters. We included some events of global events who were not mentioned before.

- De-link revolution on the one hand and “modernisation” and “progress” on the other;

• Revoluties moeten los worden gezien van modernisatie en vooruitgang!

• This influenced the colonialism: from non-western perspective it had a very big influence. Bv. Macht; kolonisten gingen zelf zitten op macht --> witten nemen het over. These events were truly revolutionary for the inhabitans of kolonist countrys. On the long run kolonialisme had brought administration. --> bettere opleiding --> moderne opleiding --> influence elite.. That became important for times after indepence.

Analyse form of revolution is different. Another aspect of colonialism is the resistance, very famous uprising. India, Jamaica --> it did not succeed but for a short time they attempted a revolution. Powerholding elite.. Colonialism cuold be analysed

Revolution example 2:

Chi ping, rebellion in southern part of China 1851-1864.

From a global perspective this rebellion/revolution was very interesting:

• most of the bloodiest rebellion 20 million people died.
• People against the Kaiser.
•  The Kaiser was replaced by local power structure --> those who rose it --> republic against imperial family.
• Towards mid ‘60 it was crused

Chi Ping was actually a revolution, not a rebellion because the powerhold was changed. Implemented to a certain extenct and was ferly new to a population. Missionaries were there as well. Many ideas were strongly influenced by Christian ideas.

1848 --> bourgeouisie revolutions in Europe. Interesting similarity. But historians said for a long time: there no contact between Europe and china.

--> perspectives on revolutionairy changed on local population. What where the changes in those societies. This is what global history research.

New actors in global history: Internationalisms

- internationalism --> a very sexy term. Very brought spectrum of groups, organisations and so on. They think on international level.  Regulation of warefare, humanrights and so on. These actor groups are called internationalisms. Re-discovery:  actors. We try to refocus on around these actors.

• International state like actors: normally the states themselves, but also U.N. And so on.
• International social actors: Red Cross, international labor right movements etc.

Example 3: Cold War

We have to change our perspectives on the cold war if we look global.

Quote op de powerpoint van Akira Iriye (klassieke kijk)

Classical views on the Cold War:

“Stress the role of the state: governmental agencies, the military, and segments of the society that they co-opt for waging this war. The state, in this view, vastly extended its scope and its power, and there was less and less room for private initiatives apart from the national strategy of winning the Cold War.”

Mostly you focus on SU, US and China and so on. Main focus is on the state to understand what cold war was. It was many other actors that were probably even important as every other thing:  

• NGO's (non-governmental organization) are non-state actions that operate beyond the states. It has developed over time. Hebben grote invloed gehad op de koude oorlog.
  • Emergence of global consciousness (Robert Robertson) in the 1960 --> awareness of people and that people act like this. This is something that already has. This global consciousness was also by NGO's. They brought new issues on the agenda. Became prominent.

Their new agenda points:

- 50 human rights

- 60 poverty, hunger, third world

- 70 conflict resolution, peace making, womens rights environmental pollution etc.

- 80 nuclear arms race.

The growing global consciousness:
“Globality and particularity reinforced each other so that the reformist and protest movements that enveloped many parts of the world, promoting women’s liberation, civil rights, and other causes against the existing norms, were generating a sense of transnational interconnectedness.” (A. Iriye)

Some subjects that are global historians are interested by

1. Globalisation processes --> global history is also a child of globalization area

2. Studying global/regional entanglements, transfers and exchanges. This is what is interesting. They study stuff that are perse global.

3. Issues studied best at a global level (development of human rights, international politics & law etc.)

In how far does global history provide new perspectives?

Global history is fairly new

• Definition is still dispute
• Comparatively small field of research; still dominant “evolutionary nationalist historicism” (C. A. Bayly)

Two controversial forms of heritage in history writing

1. How do they  think about the nation state?

The word itself is not used and not popular to use, they don’t use it in a way that they distinction different states. But we study the nation state more from a national and transnational perspective. We look on how far it has been influenced by other nation states. And we study the nation states more central then before. From those people perspectives are mostly left out... Perspective of minorities.

1. The paradigm of modernization theory

Globalisation

• We replace modernization with globalisation --> decentralising historical perspectives! Away from western perspective and ideas from the globe. Not only the western history defining everything.
• Note: Global history is a Western European perspective --> background history of history writing in the west. Mostly European historiography
• Nevertheless: Effort to undertake profound change in perspective à From “time” to “time/space”

Microhistory

Is about, it comes from a famous book:

• The Great cat massacre and other episodes in French cultural history
• Robert Darnton
• The story: Crazy cats and people.

What is important:

• Not so much the story itself but an aspect the framework for this book.
• The topic of this book; the structures of thinking in France during the 18th century.
  • He wanted to show how men thought, composed their lives, how they acted within the world they perceived as such.
  • Darnton claimed to write structures of thinking, historoire des mentalites. From all different kind of layers. Not just microhistory, not just about telling a nice story.
• Change:  It is also about learning lessons about historical change in general, tiny details are the same in perspective the same as other. You want to learn about change.
  • The story of cats is not only entertaining but also about changing about thinking about time.
    • First we learn for example about relationship about master and worker. Not only daily life of worker is described but also an idea about how the relationship was between worker and master. Pretty though, at that time towards the mid of 18th century, fewer and fewer master were controlling the printing shops --> increase of independent printing shops. We learn that this is increasing and so on.

• Economic perspective: Second lesson is about economical transformations.

  • Darnton compares economic data from Switzerland with French data. Worsening of condition of workers working hours in particular. Some conclusions about changing that are basically labour and working conditions.
• Cultural history:
  •  Cat is not only a nice household it has different meanings in that time. Cat is symbol for religious life; especially during carnival. Torturing cats was usual towards carnival and torturing animals was normal. Cats and witchcraft was also compared to each other (especially black ones). Cats were also feared and respected because they had powers. They were symbols of impacts. Cats were also associated with female private parts.

Draw conclusions of times in which this thing occured.

• Theoretical effort: from the very small (“individual”) to the big (“idiom”, the general)
  • Take a step from the small to the big one; idiom change. His main message is: micro history understands us how changes are working. Look into the small details.
  • Micro historians are in general very skeptical about formulating general conclusions in history. If we make conclusions, it can only be temporary. We can never come to general conclusions to change, this will not happen. Every conclusion we will draw, is always temporally and is tomorrow already a thing of the past. Illusive idea of general idea of historical change.

Microhisotory

They have a world historical background.

• Histoire total (Braudel). --> he collected all different kind of stuff. On global level. But then they took a different direction; we have to look through historical microscope àReduce the scale of observation.

Microhistorians : embrace the singular, the peculiar, the out of series, the anomalous, and engage in close analysis of highly circumscribed phenomena such as a village community, a group of families, or an individual person, event or object. Dal Tomich.

Analytical procedure à  to see better what the world is made of and how historical changes work. To see patterns... How the big is manifested in the tiny details

Many micro historians have a Marxists background. Marxist talked a lot about structures, capitalism and so on. Marxists human beeings are responsible for their thingies, because they can’t define themselves. Only within their structures human being can act. Micro history is some sort of. ..

How they define their actions and so on. Microhistory is a counter movement against Marxism.

Individuals, families, villages. In those villages we can see how they develop their thinking and so on despite of the economic and social changes they are confronted with. Compasity of small groups and villages...

How it is done in practice. (voorbeeld)

Montaillou: The Promised Land of Error (Montaillou, village occitan de 1294 à 1324)

Geschreven door: Emmanuel Le Roy Ladurie in 1975

• Montaillou  was een dorp in het Zuiden van Frankrijk. Dit boek gaat over dat dorp rondom 1294, 1324.
•  In het boek wordt de inquisitive van een bischop omschreven. Le Roy doet hier onderzoek naar. Bishop turning inquistitor finding out the truth
• Uitkomst: Protocols of the inquisition: 98 cases, 114 accused (48 female), 5 death penalties

--> detailed interviewed people... Also 48 women. It is fantastic that they are also part of the story. Only 5 of them were conflicted to death. Hardly any tortures, exceptional for this time.

He tried to learn about village life in this time.

1. Central position of the house of middle age life. Family who lived in the house. House was very important. Preserving household/house was number one priority.

2. Social differences within the villages. Families and houses had higher social status then others. Higher/lower was profaned by cash, life stock, land and so on. Whoever owned several dozen of goats was wealth. (now you can see what is considered wealthy in this village during this time)

3. The sex life of the village. Love affair between a rich dude with a woman which was not supposed to happen. And a priest with his own sister --> what was considered not so cool.

4. Economic system in the village. Peasant economy.

Tweede voorbeeld:

Carlo Ginzburg 1976: The cheese and the worms; the cosmos of a sixteent century miller.

• World of obscure miller Menocchio 1599 Crazy thinking, and so on. Those things which were not considered normal/average. Basically looking at one particular person who does not go along with Catholicism. And this miller dude had another view of God. He was arrested by the inquisition and sent to death in 1599.
• Menocchio was very creative thinker.
• His theory was not only based on the bible, but also on the Koran. He read the Koran. He makes very interesting combination in those two books. More convincing then the outlook was in that time. What he does he

Those two cases shows that microhistory has a very different approach towards history and that they can give some information about the past.

- find out about the normal

- find out about the crazy/extraordinary/ etc.

Example 3: Donald Wright The world and a very small place in Africa. --> failure. It didn’t work.

• He tried to combine microhistory with the world system theory. What he tries to do lala look at Gambia trough a long time of historical period.
• He tried to understand how the world system of capitalism has developed on a global scale.

Long term prespective.. Population of this gambia is rather slow. What he describes then is fiction all kind of stuff.. There has already been a lot of studies.

Generalizing what he is trying to concluded: not really new. Why it is still interesting?

Combination of microhistory and it is a non-western example (and that it doesn’t work :P)

• Niumi region (pop. 200,000) in The Gambia
• Idea: analyse the “global world system“ in an African village
• Problem: linking the micro with the macro
• Non-Western case study (complement the ‘classics’ in French & Italian Microhistory)

Summary

Renewed attetenion on agency and autonomy of the historical actor (incl women and lower classes)

Problem of eneralisation remains, it is a tricky stap to make a step to general thingies

Missing so far world history from the persepective of the individual.

Tonio andrade. People from all over the world were coming there to do some training.. Biographical stuff made by invidivuals who were living in gelandia.. Celandia.. That allows us to write world history and so on from individual perspective.

Microhistory makes historians awere that they cannot take their organizing frameworks for granted but need to adjust their scale of observation to the problem at hand.

• Renewed attention on agency and autonomy of the historical “actor“ (incl. women and lower classes)
• Problem of generalisation
• Missing so far: “world history from the perspective of the individual“ (Michael Zeuske):
• Microhistory makes historians aware that “they cannot take their organizing frameworks for granted but need to adjust their scale of observation to the problem at hand” (D. Bell)

Perspectieven on global history: Non-western history

Introduction:

• The (re-)discovery of “national history“ and “ancient civilisations“ around Independence
• Historiography & archaeology as means of national emancipation: the political context of (non-Western) history
• Dipesh Chakrabarty:
  • European theory is “both indispensable and inadequate“
• Experience of colonialism as central distinction of “non-Western history“

History à national group identity à also political impact à influenced by politics

Non- wester, there are some difficulties with the term.

Non-western - Western

First problem: pretends difference between the west and non-western à Get rid of this!

Non-western forms of writing

Ambivalent à European historians

• Inadequate
• Absolute necessary

Western philosophy can also use for non-western history. For example:

• Capitalism

But also inadequate:

• Stories based on western stuff
• Consequence adapt western priorities to understand non-western history

Non-western history is not completely different. We will watch the colonialism always with colored glasses.

Program of this lecture

1. The “post-colonial“ moment in history writing
2. Speaking about the East in the West: The “Orient” as imagined space
3. Subaltern Studies: Drinking in Gujarat
4. Re-constructing African history: the problem of ethnicity and “tribe“
5. Summary

Post-colonial moment

• Colonialism as a crucial historical experience - so what?
• Colonialism as a “revolutionary“ experience
• Colonialism - What consequences for history writing?
• Post-colonialism: attempt to define what colonial experience means for historical processes (in West & elsewhere)

1. Not a systematic theory à perspectives
2. Alternative/different form modernization à not everybody is going through the same process/changes. Not adequate anymore!
3. Not natural product, result of powerful ideological tools
   1. Criticize 
   2.  Use different
4. Concepts
5. What do they do? Concentrate on patterns of domination from distinct cultural point of view.

Post-colonialism is not a systematic theory, but:

“an insight or a perspective that is extraordinarily fertile simply because it provides a point of view from outside the modernizing perspective of Enlightenment rationality that has fostered so much of our modern historical thinking. In other words, it is a perspective which views many of the rationalizing and modernizing forces in the world not only as trends that develop naturally from our historical conditions of existence, but just as much as a powerful ideology or worldview of dominant Westernizing forces in the world, whether in the West or in the new nation-states of the non-West.” (Prasenjit Duara)

Speaking about the East in the West: The “Orient” as imagined space

E. Said - Orientalism

à Studies non-western societys

Orientalism is a style of thought based upon an ontological and epistemological distinction made between ‘the Orient’ and (most of the time) ‘the Occident’.”

In political terms: “a Western style for dominating, restructuring, and having authority over the Orient.”

• Combination of different
• Orient is an Idea with own history
• Orient is designed by European discourse
• Different           
  • History resources
  • Pictures
  • Literature
• Function: It divines Europe. By pointing out the opposite, the different, the ‘others’, the ‘non-western: the oriental.  In this way the Europeans were giving an idea for western society. They give shape to who are we in the west definition, the west vs orient.

Orient	Western
The orient as a sexual charged region	Victoriaans en preuts
The orient as a mystery to be discovered
The orient as a mystery to be conquered

”(an) idea that has a history and a tradition of thought, imagery and vocabulary that has given it reality and presence for the West”

                Does not mean that the Orient is “essentially an idea, or creation with no corresponding reality” at all

                Said’s interest: the Orient as a “regular constellation of ideas”

                “ideas, cultures and histories cannot seriously be understood without . . . their configurations of power being studied”

What makes this book important/subversive?

• The book dissolves boundaries between colonialism and neocolonialism
• Colonial points of view survived
• Discours over Orient blijft

Subaltern Studies

1982: Ranajit Guha published first volume to

“promote a systematic and informed discussion of subaltern themes in the field of South Asian studies, and thus help to rectify the elitist bias characteristic of much research and academic work in this particular area”

• History of India: perspective from above: Ghandi and so on à flaw perspective
• But Guha focusses on the subalter: history of the lower classes.
  • Peasants
• The concept of the “subaltern“:
  • Antonio Gramsci
  • Michel Foucault
  • Edward Said
  • Gayatri Chakravorty Spivak
• The subaltern are independen from Indian elites.. thinking as an autonomous domain.
• Subaltern studies: Marxists à go away from economics but cultural.
• They write history for political purpose: we help them to explore themselves.

Example: Drinking in Gujarat (opzoeken)

Everyday life:

• Alcohol but not excessive it was part of daily life
• Religious: worship
• Economic: alcohol ipv voedsel
• Protest againgst hard thingie van kolonisten (taxes etc)
• Petities à anti-alcohol marches (from women) en dat sloot zich uiteindelijk aan bij Ghandi met zijn independent movement. Dus de subaltern hebben ook een belangrijke rol gespeeld!

What do we learn from studying alcohol consumption (in Indian colonial times)?

• Drinking was an integral part of everyday life amongst peasants & tribals (Adivasi)
• Drinking was a form of expressing (political & social) solidarity
• Impact of colonial rule: centralisation of production, efficiency of tax collection & political control
• Alcohol triggered political protest & resistance
• Temperance movement: Politicising “subaltern” groups

Reread which has been overlooked à reach out for the marginalized!

4) Re-constructing African history: the problem of “ethnicity” and “tribe”

• “Ethnicity“ and “tribe”: changing categories in historiography on Africa

• Core concepts anthropologians and historians
• Colonial area (british sources) tried to analyse etc à realized it was different
  • Discovered structure of local people: tribes à etnic groups
• There was a mozaïk of different tribes (family trees)
• Two kinds of tribes
  • Countries + organ government
  • Barbarians à no higher form of self-government
• Tribal chiefs: partner colonial ook aan deel in..

Only in the 60s the tribal identities were reinforced; built up again.

In the 70s era of disillusions à rethinking tribe and ethnicity

• Today:

  • “tribe” and “ethnicity” are distinct social categories with a complex history
  • Transformative effects of colonialism and modernisation
  • The simultaneous history of different group identities

• Connection between Western and non-Western historiography
• Relevance of changing contexts for changing perspectives on (African) history

Pierre Bourdieu:

“Historians are extremely irritated by theorization, sometimes even by any kind of theorization, inasmuch as the vocation of historian very often demands an entrance fee of abandoning the ambition to generalize, leaving this to sociologists with a somewhat ambivalent contempt. (…) A certain form of reflection that is traditionally called ‘philosophical’ (and should rather be called epistemological) is a constitutive part of the craft of the historian, the sociologist, and any specialist in the social world, not an optional extra, and it should be taught as an element of specific competence in the historical science. This competence (…) would be an instrument of liberation for historians in relation to the forms of domination that philosophers exert over them; it would also be an element of progress towards the unification of the social sciences and the abolition of the boundary between sociology and history.”

Back to where we started:

• What difference does it make to think theory in different places or through different understandings of space?”
   (Steve Pile)
• Tendency in historiography: From “time” (historism, modernisation theory etc.) to “time/space” (globalisation, global history etc.)

Bourdieu:

1. Physical space
2. Social space
3. Cultural space

Hermeneutische benadering: Hoorcollege 5

Hermeneutiek is afgeleid van de Griekse god Hermes. Hij bemiddelde tussen de mensen en de goden en tussen de goden onderling. Hermeneus: ‘Uitlegger’, ‘Tolk’, ‘Bemiddelaar’. In de Hermeneutiek staat centraal hoe de historicus bronnen interpreteert en hoe hij deze vertolkt naar zijn publiek.

Dit vertolken is beïnvloed op twee manieren:

• Hoe de wetenschapper de bron interpreteert
• En hoe de wetenschapper het vertolkt

Wetenschappelijke basis: sinds Herodotus (geschiedenis dude) is de hermeneutiek de default modus van de geschiedenis. Rond 1750-1800 kreeg deze modes een filosofische en methodologische legitimatie in de vorm van een theorie over interpreteren en vertolken ( theorie van hermeneutisch interpreteren en vertolken):

• Deze hermeneutische geschiedschrijving was tot de 1^e wereldoorlog dominant. Wordt ook wel Historisme genoemd.
• Rond 1900-1980 was het sociaalwetenschappelijke perspectief dominant
• Nu een wirwar van perspectieven:
  •  en een herleving verhalende geschiedschrijving in de vorm van het postmodernisme en het post-postmodernisme
  • Global, microhistory

Historici over hermeneutiek

Hoe gaat de historicus te werk?

• Interpreteren en vertolken

Hoofdkenmerken:

• Ze willen gelezen worden à vertolken!
• Ze hebben een visie ( heeft vaak de de vorm van een passie die het publiek deelgenoot wil maken aan wat zij ontdekt hebben). à interpreteren

Herodotus: Griekse geschiedenis levend houden en zijn grootsheid laten zien

Burckhardt over hermeneutiek:

• Er is geen duidelijke historische methode dus: ‘bisegna saper leggere’: de historicus is professioneel omdat hij goed moet kunnen lezen;
• Burckhardt probeerde zichzelf te begrijpen via de kunst en hij probeerde de kunst via zichzelf te begrijpen. Denk aan zijn overzichtswerk van de renaissance en cicerone (cultuurgeschiedenis).

Dominic Lacapra, een Amerikaans historicus die gespecialiseerd is in de Europese intellectuele geschiedenis, stelt dat er vijf soorten lezen bestaan:

1. Informatief lezen: Willen weten
2. Synoptisch lezen: wat is de kern
3. Deconstructief lezen: zoeken naar wat in je kraam te pas komt lezen (wut..)
4. Verlossend lezen: oplossing willen vinden
5. Dialogisch lezen: wisselwerking creëren tussen jezelf en de tekst, jezelf als instrument gebruiken.> het echte hermeneutische lezen.

De 5^e manier van lezen is de echte hermeneutische benaderingswijze. Hij treedt, door dit te constateren, in het voetspoor van Gadamar.

Peter Gay onderzoekt strategies of persuasion of vertolkings-strategieën.

• Passies zijn slechts een subjectieve vertekening, alleen bruikbaar als methodologisch middel.
•  Hij zegt over een politicus (Theodor Mommsen) dat die gast de politiek in Rome zo goed en objectief kon zien, omdat hij ook meedeed aan de politiek in zijn eigen tijd (?).

Ontwikkeling van de hermeneutiek

• Tot eind 18^e eeuw en begin 19^e eeuw las men vooral teksten.
• Hierna begint men met het lezen van gebeurtenissen, primair.
  • Eind 18^e eeuw: Dit is een metafoor: Tekst wordt werkelijkheid en werkelijkheid wordt tekst (?).
  • Door geschiedenis te schrijven doet de historicus iets in de werkelijkheid en hij schrijft de dingen op die gedaan zijn en het verdienen voort te leven > ‘geschiedenis’ is zowel de gebeurtenissen zelf als de weergave van deze gebeurtenissen in het heden.
    • historisch bewustzijn
    • geschiedenis komt zo in relatie te staan met actualiteit

Geschiedenis schrijven

• Iets doen in de werkelijkheid
• Het opschrijven van dingen die gedaan zijn en het verdienen voort te leven
• Res Gestae: gebeurtenis zelf
• Historia rerum gestarum: de weergave van die gebeurtenissen.

De hermeneutiek in termen van ‘lezen’	De hermeneutiek in termen van ‘schrijven’
Werkelijkheid wordt tekst en tekst wordt werkelijkheid (bestuderen van gebeurtenissen).	Ontstaan van een historisch zelfbewustzijn > mensen gaan ‘geschiedenis maken’
Geschiedenis krijgt een relatie met de actualiteit en vindt niet alleen maar in het verleden plaats

We interpreteren het dagelijks leven vanuit één dimensie: we proberen de werkelijkheid rechtstreeks te begrijpen. De tweede dimensie ontstaat wanneer deze interpretatie van de werkelijkheid (de geschiedenis) doorgeven moet worden (door de historicus). Dan moet er gecommuniceerd worden. De hermeneutiek is er voor om deze woorden juist te interpreteren. Deze interpretaties hebben vaak de vorm van een verhaal, de hermeneutiek gaat dan ook vooral over het vertellen en begrijpen van verhalen.

Socrates: Woorden kunnen niet tot waarheid leiden, maar ook naar een leugen en onwaarheid.

Goed zijn dus in het interpreteren van woorden is doel van hermeneutiek.

!!!! Vertolken en interpretatie zijn twee kanten van de medaille. !!!!

• Twee niveaus van interpreteren (partituur en musicus, musicus en publiek)
• Dat het om twee interpretaties gaat is vanuit het publiek niet goed te zien: publiek hoort alleen wat musicus doet (heeft geen zicht op partituur)

Leopold von Ranke zegt dat het de taak van de historicus is om zo min mogelijk te bestaan. De vertolking van het verhaal moet op het publiek als natuurlijk overkomen > de historicus moet zo objectief mogelijk zijn.

• Dit wordt ook wel dissimulatie(=de historicus doet alsof hij er niet is en of zijn publiek rechtstreeks contact met het verleden heeft) genoemd.

Een verhaal is een taalconstructie dat betekenis geeft aan bepaalde gebeurtenissen. We zijn in ons leven biografische, communicatief en sociaal met verhalen bezig. Het leven als verhaal levert continuïteit op, het ik als verhaal identiteit en de wereld als verhaal levert stabiliteit op.

Belangrijk voor historicus:

• Overtuigingskracht
• Kwaliteit van zijn vertolking

- biografisch: we structureren ons leven voor een groot deel als verhaal (we leven bepaalde plotlijnen ‘uit’) 

- communicatief we zijn voortdurend bezig onszelf en anderen verhalen te vertellen over onszelf en over het leven dat we leiden

- sociaal: we zijn gespitst op de verhalen die om ons heen de ronde doen

Romantiek: hoe kan een verhaal door de vorm heenbreken en ons bereiken?

Friedrick Schleiermacher zegt dat interpreteren veel moeilijker is dan we denken, maar dat we er beter in zijn dan we in eerste in stantie zouden denken. Het is een raadsel dat we de overgeleverde teksten wel begrijpen.

Tot eind 18^e eeuw is het vooral problematisch als een overgeleverde tekst niet begrepen wordt. Volgens Schleiermacher is het een raadsel als we deze teksten juist wél begrijpen. Hij vraagt zich af hoe de mens zo goed in interpreteren kan zijn.

(Hermeneutische cirkel?)

• Een tekst begrijpen kan alleen als:
  •  je het gevoel van de tekst te pakken krijgt (einfuhlung)
  •  je je eigen hermeneutische vooroordelen onderzoekt (zelf-reflectiviteit).

In de Hermeneutiek is sprake van 2 gouden standaarden:

1. Intentionele gouden standaard: de tekst proberen te begrijpen door uit te vinden wat de auteur bedoeld heeft.
2. Dogmatisch gouden standaard: een tekst proberen te begrijpen door hem in overeenstemming te brengen met een dogma (onthulde waarheid).

Schleiermacher laat deze los en baseert de hermeneutiek tussen twee wisselwerkingen: die tussen detail en geheel en tussen interpreteerde en tekst > Dit leidt naar de twee ‘hermeneutische cirkels:

1. In een deel van de tekst te begrijpen moet je het geheel begrijpen; om dit geheel te begrijpen moet je de delen begrijpen. (dus bv. Om hitler te begrijpen moet je de hele duitse geschiedenis begrijpen, maar die kun je niet begrijpen zonder de delen te begrijpen)
2. Om de tekst te begrijpen moet je jezelf begrijpen; om jezelf te begrijpen moet je de tekst begrijpen

Of in zijn woorden: ‘een tekst begrijpen begint met hem net zo goed begrijpen als de auteur, en eindigt met hem beter te begrijpen als de auteur >

• dit wordt in de 19^e eeuw het wapen van de historicus: de historicus begrijpt het verleden beter dan dat het verleden zichzelf begrijpt.
• Taal is niet een product, maar ook productief

Hoofdvraag: Hoe kan het dat wij zo goed zijn in de kunst van het interpreteren?

E.M. Forster: Ik weet pas wat ik denk als ik het

Romantiek: In de romantiek veranderd de hermeneutiek:

1. Hij wordt zelfstandig (is niet meer gekoppeld aan de Bijbelstudies);
2. Hij wordt filosofisch (wat zegt het interpreteren over ons mens-zijn?)

Wilhelm Dilthey (1833-1911) wil de geesteswetenschappen net zo funderen als hoe kant de natuurwetenschappen gefundeerd had. Hij onderzocht hoe ons interpretatiesysteem ons vormt en bepaald > ‘hoe kan een individueel gestructureerd bewustzijn ooit een ander individueel gestructureerd bewustzijn reconstrueren?’. Volgens hem kan de mens zich op 3 manieren uitdrukken, deze uitdrukkingsvormen hebben een verband met de 5 manieren van lezen van Lacapra.

1. Theoretisch: uitdrukken van logische inhoud (zegt niks over degene die zich uitdrukt)

   1. Houdt verband met het informatief lezen > om welke informatie gaat het hier?
2. Praktisch: uitdrukken via daden (ze zeggen iets over het leven, omdat daden een respons zijn op wat het leven vraagt)
   1. Correspondeert met synoptisch lezen > wat is de kern van deze daad
3. Onthullend: uitdrukken van ervaringen. Dit kan ook voor de auteur verrassend ‘onthullend’ zijn.
   1. Correspondeert met dialogisch lezen > wat leert het mij over mijzelf en de wereld.

 Dit vergeleken met de visie van Schleiermacher:

• Schleiermacher: proberen de auteur te begrijpen
• Dilthey: Proberen het leven te begrijpen

Fases van de hermeneutiek:

1. Oudheid
2. Hulpwetenschap voor theologen
3. Epistemologisch in de romantiek: ‘hoe kan ik het andere leren kennen?’ > leidde tot het historisme. Hierin was geschiedschrijving twee dingen tegelijk: een herrineringssysteem en een zingevingssystem (via de zingevende verhalende vorm).
4. Ontologisch vanaf Heidegger

Praktijkvoorbeeld

Sebastian Haffner schreef een boek over Hitler. Begin jaren ’70 was er een Hitler-Welle: Hitler als demon, als monster. Eind jaren ’70 is er een dilemma: de naziperiode was erger dan we dachten (Holocaust dringt door tot bewustzijn); Hitler was misschien gewoner en Duitser dan we dachten >Gevolg: Spanning + spagaat.

1. om een deel van de tekst te begrijpen (Hitlertijd) moet je het geheel (Duitse geschiedenis) begrijpen; om dit geheel te begrijpen moet je de delen begrijpen
2. Om de tekst (de Hitler tijd) te begrijpen moet je jezelf begrijpen; om jezelf te begrijpen moet je de tekst begrijpen > wie zijn wij dat dit kon gebeuren; wie ben ik dat dit kon gebeuren.

In zijn boek bespreekt hij deze dingen. Dit maakt het boek zo sterk: hij schrijft het boek op de gedachte dat we de geschiedenis zelf zijn. De hermeneutische geschiedschrijving is exploratie van onze historiciteit: onderzoeken hoe de geschiedenis ons gemaakt heeft tot wie we zijn.

Perspectieven hoorcollege 2 van Runia

Het hermeneutisch perspectief

Vorige week

Eerste fase: oudheid

Tweede fase: hulpwetenschap voor theologen

Derde fase: Romantiek

Laatste ontologische fase: vanaf heidegger.

Epistomologische fase: Schleiermacher: hoe kan ik het andere leren kennen? At is de kernvraag van hermeneutiek.

Historisme: hoogtijdagen van de geschiedschrijving. Tijd waarin geschiedschrijving voorzag in existentiële behoefte. Hier gaat het vooral over. Doordrengt van hermeneutische benadering, interpreteren en vertolken. Het gaat over het proberen dat allebei te doen door een verhaal te vertellen. Historistische geschiedschrijving.. Daar gaat het vandaag dus over.

Sleiermacher: hij doet iets heel bijzonders; gaat zich afvragen hoe de kunst van het interpreteren hoe dat verloopt en hoe dat in zijn werk gaat à hoe zijn wij zo goed in het interpreteren?

Interpreteren is veel moeilijker en toch zijn we er veel beter in dan we zouden mogen verwachten. Anders dan in de periode daarvoor: het was een probleem als een tekst niet begrepen werd.

De eerste hermeneutische cirkel: om een deel van de tekts te begrijpen moet je het geheel begrijpen, om het geheel te begrijpen moet je de delen begrijpen. Niet kijken naar een overgeleverd dogma; maar op een andere manier er naar kijken. Zijn methode is dus deze hermeneutische cirkel; het is niet een lineair iets, maar volgens schleiermacher is het dus de cirkel à waarin deze met elkaar in verbinding staan.

De tweede hermeneutische cirkel: om de tekst te begrijpen moet je jezelf begrijpen, om jezelf te begrijpen moet je de tekst begrijpen. Daarvoor geld> niet eendimensionaal iets! maar de cirkel op gang te brengen.

Interpreteren en vertolken in eerste instantie op lezen, letterlijk en feitelijke teksten maar in de loop van de tijd wordt het veel breder opgevat. De werkelijkheid moet je ook interpreteren. Tekst is veel breder en algemener dan alleen een verzameling woorden. Je kunt ook de werkelijkheid lezen, de werkelijkheid is een soort tekst.

Schleiermacher: een tekts begrijpen begint met hem net zo goed te begrijpen als de auteur, en eindigt met hem beter te begrijpen dan de auteur. Heel ambitieus, om een stuk geschiedenis beter te begrijpen dan degene die de geschiedenis maakte. Klinkt gek; maar in feite is dat niet zo gek. Mensen die iets maken rotzooien maar wat aan. Niet dat ze er niet vol in gaan en geen gedachtes etc bij hebben/ in investeren, maar ze overzien niet helemaal wat ze aan het doen zijn. Dit geld ook voor historice actoren. Zij kunnen niet volledig het overzicht hebben van wat ze aan het doen zijn; maar is later pas in zien.

Schleiermacher benadrukt deze gedachtengang. Hij is in staat om beter te begrijpen dan wat de mens zelf heeft neergezet.

Interpretatie a la Schleiermacher wordt in de 19e eeuw het geheime wapen van de historicus:

• de historicus begrijpt het verleden beter dan het verleden zichzelf begrijpt. Dat is het onderwerp van het college van vandaag; hermeneutiek als inspiratiebron van 19e eeuwse

Hoe ging de hermeuneutiek toegepast worden op de geschiedenis?  Eerste periode van de geschiedenis dat men zich historicus noemde, de 19e eeuwse vorm van geschiedsvorming is de proffesionele vorm van geschiedschrijving.

Die hermeneutische geschiedschrijving is bekend als historisme. De opkomst van de hermeneutische geschiedschrijving valt samen met de professionalisering van de geschiedschrijving (opmerkelijk).

Meinecke (Die Entstehung de Historimus) : meest gezaghebbende boek over historiscme. De grootste revolutie die ooit in het westerse denken heeft plaatsgevonden. Runia is het met hem eens. Historisme is belangrijk en wezenlijk geweest. De dynamiek van europa in het westen is te danken aan het feit dat historisme zo toonaangevend was. Uitspraak is die waar is.

Er is iets geks aan de hand: nog steeds de basis houding van veel academische historici. Filosofisch wel in diskrediet geraakt. Tweede zin staat historiscme verder van ons af dan bijvoorbeeld de middeleeuwse manier naar geschiedenis kijken. Het is heel vertrouwd, maar uiteindelijk heel vreemd geworden is. Daar hebben 2 wereldoorlogen een rol in gespeeld.

Het ongelooflijke succes van historisme en de dynamiek die europa gaat kenmerken, heeft te maken met de kracht van verhalen. Verhalen op een andere manier gaan functioneren dan ze daarvoor deden.

(verhalen heben zo'n ongeloofeijke kracht dat het bijna niet mogelijk ist te geloven dat een goed verhaal toch niet waar is, of, alleen maar een verhaal. à zie ook hoorcollege 1).

In de 19e eeuw gaat men geloven dat de werkelijkheid zelf een verhaal is, en dat het er om ging dat verhaal ook daadwerkelijk te leven.

Historisme = schleiermacher + herder

+ de noodzaak iets te doen met het gegeven van de Franse revolutie (het traumatische karakter van de franse revolutie)

Leopold van Ranke is de belichaming van 19e eeuwse historisme.

De moderne wetenschappelijke geschiedschrijving wortelt in het idee dat de geschiedenis een perspectivisich vak is. Halverwege 18e eeuw geboren. Essentieel in het begrip perspectief is het besef dat wat je vanaf het ene standpunt ziet verschilt van dat wat je vanaf een anderstandpunt ziet. Dat wordt geboren en wordt toegepast op de maatschappij vanaf 1750 ofzo..

Perspectieven kunnen ontzettend verschillend zijn -> andere interpretaties. In de geschiedenis zie je het fenomeen bestaan door de simpele verschuiving the history.

Allemaal op zichzelf van waarde kunnen zijn. Het idee dat geschiedenis een perspectivisch vak is is een vernieuwing ten opzichte van de visie die daarvoor bestond. Daarvoor een soort kijkdoos; je zag gewoon wat er te zien was en dat weergeven. Een op een verhouding van het verhaal en datgene wat je overbrengt.. Manier van kijken van voor de tweede helft van de 18e eeuw.

Voor tweede helft 18e eeuw: kijkdoos visie op het verleden; onperspectivisch verleden. Een op een verhouding met res gestea (dat wat er in het verleden is voorgevallen) en historium rerum gestarum (dat wat je kunt vertellen over geschiedenis).

Kijkdoos visie op het verleden. Palmer is weliswaar a history maar zoals palmer het doet heel on perspectivisch is: the history; hij zegt steeds " het is zo gegaan". (zie verschil a history and the history)

Kijkdoosvisie berust op het idee dat er een gepriviliseerd standpunt is. (bv. Religie of rede) (archimedisch punt). Bv. Verlichting: rede.

Aan deze kijkdoosvisie komt een einde: 1742:

Johann Martin Chladenius: Einleitung zur richtigen auslegung vernunfiger Reden und Schriften. Essentieel is:

• Er is maar één geschiedenis, maar die geschiedenis wordt op verschillende en uiteenlopende manieren weergegeven. Beter kan de perspectivische kijk niet samenvatten. Dan wordt de perspectivische kijk op het vak geboren.
• De conclusie die hij daaraan verbind:
  • Uit het standpunt concept volgt dat mensen die iets vanuit verschillende standpunten zien, heel andere voorstellingen van zaken hebben. --> perspectivisch.

Haalt twee betekenissen van historici uit elkaar:res gestea en die andere. Eigenlijk een hele interessante beweging. Je kunt zeggen: voor periode van 1750:

• res gestea hoe er over geschreven werd hielden elkaar in toom.
• Met andere woorden: die twee kanten van geschiedenis (res gestae en historia rerum gestarum) waren kanten van dezelfde medaille.

• Zo maak je geschiedenis: conventies bepalen horizon, normen vormden het territorium van de geschiedschrijvers.
• Wet voor laten schrijven: schreven alleen verhalen waarin ze zichzelf konden herkennen.
• Kortom: maken en schrijven van geschiedenis lag dicht bij elkaar!

Logisch een op een houden; was dezelfde groep mensen. Mensen die geschiedenis schreven waren mensen uit dezelfde sfeer/of dezelfde mensen waren die ook politiek actief waren. Midden in politieke bedrijf stonden. Res gestae; ze schreven er over gedeelde conventies.

Verandert dus 1750. Kunst van het oorlogvoeren. Bijvoorbeeld:

Carl vom Clausewitz. In ' Vom kriege'  hoe het kan/kon dat de fransen in revolutie periode zo ongelooflijk succesvol waren à Probeer dat probleem op te lossen.

Volgens hem: Hoe je oorlog voerde was beslist via nationale conventies, gewoontes, normen en waarden: dat moest opzij worden gezet en er moet op zoek gegaan worden naar een nieuwe manier.

Voorbeeld:de kunst van het oorlogvoeren was sterk geritualiseerd. In 18e eeuw geritualiseerd. Soort schaakspel, bevelhebbers schoven met eenheden en als de ander schaakmat gezet werd hadden ze de slag verloren. En zo wordt dat ook geschreven. Bv. Slag bij rossbach. Het ging om manouvres..

Eind 1850: oorlogen/veldslagen wordt in de franse revolutie los gelaten een onconventiele bezigheid. Diagram van slag bij auserlitz. Consequent te gedragen dat hij onvoorspelbaar was; had daar lak aan.

Na 1750 verzelfstandiging van res gestae etc.

In plaats van de 1 op 1 verhouding tussen geschiedenis en geschiedschrijving ontstaat er een symbiose tussen geschiedenis en geschiedschrijving. Niet los kwamen te staan; maar toch bij de gratie van elkaar bestonden. Symbiose is kenmerkend voor de periode na 1750/19e eeuw.

Waar komt het beter in tot uiting dan franse revolutie? Koning berechten; etc. Einde van de conventies.

Uit elkaar halen van res gestea historium shizzle word aanzet gegeven tot historische perspecitefschrijving.

• Je moet als historicus er van uit gaan dat je geschiedenis schrijft vanuit een bepaald perspectief dat je niet een soort waarheid op schrijft; maar juist betekenis moet opschrijven. Betekenis vanuit jou perspectief geven. (sinnreiche geschichte) Chladenius!

Wilhelm von Humboldt: geschiedschrijvers moeten te werk gaan zoals dichters dat doen. Ze moeten hun materiaal in zich openemen en het dan als nieuw uit zichzelf te voorschijn toveren.

Oorspronkelijk: creatief zijn en met een persoonlijke visie op de gebeurtenis voor de dag komen. Voorbeelden waaruit geschiedenis wordt geschreven.

Chladenius:

• Sinnreiche geschichte (je moet als historicus betekenis geven)
• Verjungten bildern (jemoet als historicus oorspronkelijk zijn - aanzet tot vertolkings idee.)

Interpreteren --> vertolken.

Vanaf 1750 zin van historische geberutenissen spreekt niet meer voor zich, zingeving wordt een taak van de historicus de aandacht voor interpretatie. Historicus moet meer moeite gaan doen zijn publiek te raken met wat hij te vertellen had, aandacht voor vertolking. > romantisch ideaal.

Edward Gibbon ala Chladenius geschiedenis schrijven:

• Geschiedenis verschillende perspectieven
• Hij vindt bij toeval een standpunt een sehepunkt, vanuit dat standpunt schrijft hij de decline and fall of the roman epire.
• De hele visie besloten ligt is vastgelegd in een moment. Brabaarse monniken, ruine van de jupiter. Christendom is de oorzaak geweest van teloorgang van het romeinse rijk.
• Persoonlijke stijl kiezen.  Je ziet gibbon zoeken naar een persoonlijke stijl.. Hoe op een eigen manier decline and fall schrijven.
• Boek van gibbon is ook heel persoonlijk; heel eprsoonlijke visie van het romeinse rijk.

Chladenius kenttheoretisch realisme:

- De waarheid is een en ondeelbaar

- De waarheid is kenbaar

Ouderwets.

• Er is maar 1 waarheid en die waarheid is kenbaar; wel verschillende perspectieven, maar de waarheid zelf is er maar 1 van.

Leibniz: de kegelsneden mogen dan een kwestie van perspectief zijn, de kegel zelf is dat niet. --> dus waarheid bestaat wel wat chladenius ook zegt.

Chladenius; vinden van die ene theologische door god geven waarheid. Wat chladenius en liebnitz stelt: de axioma van de onveranderlijkheid; de wereld is zoals hij is mensen zijn zoals ze altijd al waren, er verandert eigenlijk niks.

Johan gottfried Von Herder: Geheel iets nieuws. Vader van Romantiek.
 

Gekenmerkt wordt door een geloof in onverandelijkheid.. 

• Raar, autistisch, iedereen hield zich met hem bezig, geen belangrijke plek in de geschiedenis.
• Taalfilosofie, taal, antropologie..
• à Toch is hij van belang gewest omdat hij een nieuw paradigma geintroduceerd heeft.

Paradigma van de veranderlijkheid. Heel onsystematisch, maar wel heel inspirerend. Wat herder doet:

• Een cultuur is een organisme, zoals een plant een organisme is. Biologische idee van een plant of levendwezen wordt getransporteerd naar cultuur. Organisme idee houdt in dat er van fundamentele verandering sprake is, zoals een pop kan verandere in een vlinder; een metamorfose.
• Hume maar ook kant:universele principes: aufklarung en onveranderlijkheid
• Herder: Alles aan cultuur en natuur is permanent aan verandering onderhevig. Verandering is fundamenteel; veel meer dan onveranderlijkheid. Dus zou je kunnen zeggen het idee van hume en kant universele principes wordt vervangen door herder verandert in diversiteit. Diachrone en synchrone diversiteit.

Nu kijken we wat anders tegen Herder aan. Cultuur heeft een ontwikkeling doorgemaakt. Volkeren hebben elk hun eigen identiteit. Rede dat Herder is weggezet als proto fascist. Kun je niet zeggen want herder zegt duidelijk es gibt kein favorite volk. Er zijn grote verschillen, fundamentele verschillen, dat is gewoon zo, maar geen volk beter dan het andere.

Goed diversiteit dus.. Verandering.. Vier kenmerken van geschiedopvatting van Herder

1. Principe van het radicale verschil/het radicaal andere

2. Volk als organisme --> als er verandering is dan moet er ook iets veranderen en dat is bij herder het volk. Wat ook in alle tijd van verschil zorgt.

3. Organisme-idee is combinatie van radicale eigenheit (identiteit) en radicale verandering (metamorfose). Toch wel steeds hetzelfde ding; er zit een eigenheit in. Kenmerkend voor herder en romantiek is een strategie om die twee dingen met elkaar te verenigen; eigenheit en verandering. Door zo te kijken, die twee strijdige dingen toch met elkaar verenigen.

4. Zoals organismen naar zelfverwezenlijking streven, sterven volken naar Humanitat.

 zaadje streeft er naar om uit te groeien tot een boom. Streven naar zelfverwerkelijking. Wat er in zit moet er uit komen.

• Soort gelijks in culturen. Volkeren streven naar humanitat. Soort energie zit in een volk. Streeft naar ontwikkeling, verandering. Invloedrijke gedachte geweest; tot de verlichting gaat men er van uit. De zonden van de mensheid (streven naar macht, rijkdom) en vooruitgang veroorzaakt.. Kant: geschiedenis wordt aangedreven door zonden van mensen; ambitie en habzucht. Nee, zegt Herder: de motor van geschiedenis is de drang tot zelfontplooiing, humanitat uit de verf komen. Niet langer iets negatiefs, maar ontwikkeling groei is een noodzakkelijk gevolg van jezelf in de wereld willen zetten. Drang tot zelfontpolooiing; niet persé beter dan de ander maar meer als metamorfoses.

Twee ontdekkingen

1. Ontdekking van het perspectief: Chladenius

2. De ontdekking van de verandering: Herder

Chladenius krijgt betekenis in tweede ontdekking van herder. Maakt het wat uit of je vanuit één perspectief iets bekijkt/ziet of dat het perspectief ook zelf voortdurend veranderd? Conclusie:

•  Er is niet een archimedisch punt/niet één vast perspectief.
• Alles is aan veradnering onderhevig. Inclusief de perspectieven waaruit je kijkt, dus ook de sehenpunkten van chladenius.

Gibbon dat zijn boek alleen mogenlijk was in kleine tijdsperiode; perspectief was al wel gemeengoed; maar wel perspectief. On historischtisch dat niet met herder was ingevoerd. Hij was ouderwets toen zijn boek af was.

Idee van verandering wat herder zo krachtig in de wereld zette had tot gevolg dat het niet meer mogenlijk was om vanuit een vast criterium greep te krijgen op het verleden. Proberen zicht te krijgen op hoe iets zich verhoud tot hoe het aan iets vooraf ging etc. à Geen absolute criterium; hoe verhoudt het zich tot het aan verandering onderhevig is.

Zoiets als decilne and fall zou je daarna niet meer tegenkomen; is niet een kwestie van decline and fall; een kwestie van groei en metamorfose, datgene wat doorgaat.

Chladenius doel was geweest; tot een ondeelbare kenbare waarheid door te dringen. Dat verandert met Herder; er is niet zoiets als een altijd geldig duidelijk kenbare waarheid. Het enige wat je kunt doen alshistoricus/geestenwetenschappen, verandering te doorgronden. Verandering proberen te zien. En deze verandering in de lijn te passen. --> dus betekenis geven.

Schleiermacher; tot eind 18e eeuw vooral problematisch als een overgeleverde tekst niet begrepen

werd. Eerder een raadsel dat we het wel begrepen..

Herder het complement van wat schleiermacher zegt; poneert het principe van het radicale verschil, slcheilermacher laat zien hoe we eht oandere het vreemde..

Hermeneutische geschiedschrijving ala schleiermacher: fundamenteel vreemd toch beter begrijpen toch beter begrijpen dan het verleden zichzelf begrepen heeft.

Dat idee; dat je het verleden beter kunt begrijpen zie je terug in Leopold Ranke. Historist aan den top.

1820/30 zie je dat hij bezig is om een soort geschiedenis a la herder op touw te zetten.

1. Principe van het radicaal andere (het verleden nemen zoals het was)

2. Volk als organisme (ranke: natie)

3. Combinatie van eigenheit (identiteit) en verandering, metamorfoses (ranke: ontwikkeling)

4. Streven naar zelfverwezenlijking (bij Ranke; optimisme alsmede geloof dat naties zich moesten behaupten.)

Geschiedenis begint pas in 1494 toen staten ontstonden; anders geen geschiedenis. Volk als organismen die zich ontwikkelen door de tijd. Typisch herder in de praktijk.

Probeert ontwikkeling te laten zien, een volk wat aan zichzelf gelijk blijft maar toch fundamenteel verandert van fase tot fase.

4e element: zelfverwezenlijking

Ranke: in het teken van het lot van duitsland. Toont zich optimistisch.. Optimistische denkern over hoe duitse staatjes tot duitse natie zouden komen. Werd later invloedrijk..

Hermeneutische geschiedschrijving ala herder die je daar dus ziet. Hoe doet Ranke dat dan?

Hij maakt gebruik van hermeneutische cirkel

Om een deel van de geschiedenis te begrijpen moet je de context te begrijpen, om de context te begrijpen moet je het deel begrijpen. (ranke). Textualiseren, dan weer terug, en dan weer terug zie je bij ranke weer terug. Niks anders dan schleiermacher

Tweede hermeneutische cirkel

Om de geschiedenis te begrjpen moet je jezelf (je eigen tijd) begrijpen en om jezelf ( je eigen tijd) te begrijpen moet je de geschiedenis begrijpen.

Ranke verdoezelt het feit dat hij een standpunt heeft; dat is hij aan het verdoezelen. Um zu wirken, mus vor allen dingen wissenschaft sein, den n unmoglich kann man seinen standpunkt in dem leben nehmen und diesen.. Zie powerpoint

Het historisme is gebasserd op het wegsmokkelen van de tweede hermeneutische cirkel. Vind wel plaats, maar wordt weggesmokkeld.. Gedissumeleerd.

Ranke: geschiedshcrijvers kunnen alleen invloed op het heden hebben voorzover ze er geen invloed op willen hebben.

Franse revolutie: trauma. Historisme kan worden gedefineerd van schleiermacher + herder + gegeven franse revolutie. Franse revolutie was in die tijd een ontzettend trauma; hoe ongelooflijk dat er in hakte door wat er aan gruwelijkheden gebeurde; doden, vernietiging. Meer door het feit dat het een fundamentele discontinuiteit was. Voor mensen volkomen ondenkbaar dat zoiets kon gebeuren en toch gebeurd was. Ancien regime, heel ver weg was. Een verloren tijd na franse revolutie. Een tijd waarnaar je nooit meer kon terug keren.

De franse revolutie maakte het verleden 'vreemd'. Dingen in het verleden waren anders zag je belichaamt in de franse revolutie. Een essentiele breuk met het verleden.

Maakt gebruik van tweede hermeneutische cirkel; wie zijn wij. . Wat zegt het over onsd at dit heeft kunnen plaatsvinden. Landen die er verschillend op kijken

Wie zijn wij dat revolutie, koningsmoord, terreur napoleon heebben kunnen gebeuren? (Tweede hermeneutische cirkel) >  Victor Hugo, klokkenluider van notredam is niks anders dan een hele geslaagde poging om te laten zien dat de middeleeuwen net zo'n revolutionaire opstandige tijdw as als een periode die net zo aan de habnd was. Continuiteit creeëren. Tweede hermeneutische cirkel.

Dl wie zijn wij dat wij ons van de kaart hebben kunnen vegen

Eng wie zijn wij dat een dergelijke explosie ons bespaard is gebleven.

Revolutie wordt meer concreet in de vorm van verhalen. Verhalen over de revolutie zelf; maar ook veel grotere verhalen; het spinnen van een verhaal waarin de franse revolutie een plaats krijgt. Verwerken van een trauma.. Om dat een plaats te laten innemen in een veel langere ontwikkeling.

Interpretaties zijn verhalend; zij zien verhalen in de geschiedenis. --> vertolkingen.. Ook historici die ze zien in de interpretaties.

Ze gaan doen alsof de geschiedenis zelf een verhalende vorm is, niet slechts wat zij bedenken maar ze gaan doen alsof de geschiedenis zelf een verhalende vorm is. Dat blijkt ontzettend behulpzaam te zijn in het verwerken van een traumatische gebeurtenis.

Het verhaal idee afkomstig uit het domein van de represnetaties wordt doord e historisten toegepast op het domein van de daden: zij vertellen niet slechts verhalen, zij suggereren, ja geloven dat de geschiedenis zelf een verhalende vorm is.

Jules Michelet> je n’étais pas auteur. 

• Als mijn onderwerp mij al niet - op een manier die geen tegenstribbelen duldde, bij de hand nam, dan werd ik er wel door mijn hart naartoe geduwd. Ik geeft het door aan mijn publiek. 
• Zijn onderwerp nam hem bij de hand; niet iets wat hij zelf verzind; hij geeft het verhaal door wat hij aangeraakt krijgt. Het verhaal wordt hem aangereikt; door wat is niet duidelijk, hij is niet zelf auteur... Dat geloofde hij werkelijk.
• Michelets intuitie: de meest krachtige,meest werkzame vorm van betekenisgeving is:
  •  het geloof dat de geschiedenis zelf een verhaal is.
  • Verhalen zijn niet alleen weergaves; maar de werkelijkheid bestaat uit verhalen. Deze geschiedsopvatting lijkt in feite op wat de orakels in delphi deden. Michelets hogeprietser van de geschiedenis... Essentie die hij vertolkt in verhalen, letterlijk een medium.. Zo ziet hij zijn eigen taak. Beter krachtiger kun je je rol niet krijgen...

Benedetto Croce:  la vita e la realta e storia e nient altro che sotira’>

• Het leven en de realiteit zijn verhalen en niets anders dan verhalen. De werkelijkheid is zelf een verhaal.

Bleek effectief te zijn; een hele goede manier door lezers grondig verslonden om iets met de franse revolutie te doen. Ook een merkwaardige consequentie. Als dat zo is als de geschiedenis een plot heeft, hoe moet je je dan in het heden opstellen om dat plot te realiseren? Hoe moet dat verder lopen?

Geschiedenis maken MOET. Een soort drang gecreeerd, we zitten opgenomen in een verhaal en alles wat we doen moet bijdragen aan het voorstromen van het verhaal. Wemoeten het plot vooruit helpen in het handelen hier en nu.

Herder: drang tot zelfontplooiging die organismen hebben zit ook in mensen. Zichzelf tot uitdrukkignn willen brengen. Dingen te gaan doen. We moeten geschiedenis gaan maken.

Hoe kom je er nu achter wat later historich van belang moet zijn?

Symbiose tussen geschiedenis en geschiedschrijving joeg mensen op geschiedenis te gaan maken. Zelfs conservatieven timmerden aan de weg.

• Thorbecke precies de belichaming; we moeten iets doen grondwet hervormen.. Dat past bij de stroom 'het verhaal '  waar we inzitten. Dit is het meest kenmerkende van de historistische geschiedenis cultuur. Geschiedenis krijgt daarin de vorm van het verhaal en het effect daarvan is om mensen een plot te geven; tot handelen iets te doen.

Ideologieen huldigt bepaalde het geloof.

De 19e eeuwse symbiose tussen geschiedenis (res gestae) en geschiedschrijving (historia rerum gestarum): geschiedenis wordt de taal van de politiek. Politiek wordt de taal van de geschiedenis.

Historisme:

    vanouds twee kenmerken:

    1. de individualiteitsgedachte (Ranke: ‘jede Epoche ist unmittelbar zu Gott’)

    2. de ontwikkelingsgedachte (vgl Thorbe >Geschiedeniscultuur die doordrengt is van hermeneutische kijk op de geschiedenis.

• Meest essentiele element; het geloof de overtuiging. Dat geschiedenis zelf een verhalende vorm heeft; niet wat je zelf aan brengt, maar dat het verelden zelf een verhalende vorm heeft.
• Hermeneutiek zo'n perfecte methode levert om daar mee om te gaan. Methode van interpreteren/vertolken van verhalen sluit de hermeneutische geschiedsdingest aan op hermeneutiek..
• Historisme = scheiermacher + herder + de noodzaak iets te doen met het gegeven van de franse revolutie..

Herder: Culturen volkeren en individueën zijn  organismen + verandering.

Schleiermacher levert een methode om het andere te begrijpen. Wat een cultuur is en daarmee om te gaan.

De combo Schleiermacher en Herder is geschikt om iets te doen met de Franse revolutie:

• Was uitermate traumatisch; verleden anders en vreemd geworden. Franse revolutie maakt waar wat Herder kort daarvoor gezegd had.
• Verleden als iets vreemds.
• Historisme als respons op het traumatische karakter vd franse revolutie
  • Het historisme probeert een band met het verleden te herstellen en zo verleden minder vreemd te maken. Het vertellen van verhalen
  • Wat historisten doen, door verhalen te ontwerpen waar de franse revolutie een organisch geheel van uit maakt. De discontinuiteit daar organisch in is opgenomen.

Michelet:  mooi voorbeeld van iemand die dat probeert te doen door te geloven met de stelling te komen dat de geshiedenis zelf een verhaal is. Geschiedenis komt tot hem.. spreekt en een hogepriester is.. Geschiedenis zelf een verhaal zie je dus bij michelet.

Leopold van Ranke op een andere nuchtere manier zie je dat ook bij hem terug. Historicus is een soort medium  moet zichzelf uitwissen en zo de machtige krachten laten verschijnen. 

Historisch realisme - leopold van ranke.

• Eigenlijk heel gek; de geschiedopvatting waarin historicus medium is maar zich wel kan verkopen als historisch realisme.

Het geloof van de historisten dat de geschiedenis zelf een verhalende vorm heeft opmerklijke consquentie; zo gedragen dat de geschiedenis een plot heeft. Geschiedenis maken moet, je moet als historisch actor moet je plot van de geschiedenis voortzetten. Dat is een van de drijvende krachten van de negentiende eeuwse dynamiek.

Typisch 19e eeuws: de historische geschiedeniscultuur waarin de geschiedenis zelf een verhalende vorm kreeg toegedicht - gebood mensen een plot uit te leven. Geschiedenis wordt taal vd politiek. Ontdekkingen historici in welk verhaal we verwikkeld zijn bepaald in welke richting we moeten gaan. Politiek wordt taal van de geschiedenis. Historici politieke geschiedenis gaan schrijven. Wat is er nou door historische actoren feitelijk gedaan. Niet geinteresseerd incultuurgeschiedenis, het gaat over politiek handelen en de consequenties die dat voor een staat/natie hebben gehad.

Leopold von RANKE HET IS DE TAAK VAN DE GESCHIEDSCHRIJVING OM UIT WAT WE VAN HET VERLEDEN WETEN DE ESSENTIE VAN DE VERSCHILLENDE naties te destilleren.

Het is de taak van de politiek om op basis van deze kennis die essentie verder te ontwikkelen en te vervolmaken. Plot van de geschiedenis richting toekomst voortzetten. Zit in de uitspraken van von Ranke.

Symbiose zorgde ervoor dat ze allebei een enorm succes hadden (maar bij de gratie van elkaar).

De geschiedenismakers voeren er wel ij; de geschiedenis flusiterde hen in wat zij moesten doen.

De historici voeren er wel bij: zij waren de geprivilegeeerde hogepriester die toegang hadden tot het verhaal vd geschiedenis.

Het historimse presenteerde zichzelf als de geschiedopvatting die zichzelf ten doel stelt het verleden geheel op zijn eigen merites te beoordelen.  Belangenloos.. Maar het is ideologie.. Er gaat iets achter schuil achter deze gedachte. Misleidende vorm van zaken. Ze hebben weliswaar de pretentie dat ze niet bezig zijn het verleden te kleuren met ideologische opvattingen die ze huldigen, maar ze zijn zich nauwelijk bewust van het feit wat ze doen dvan een veel omvattender project wat in dienst staat van toekomst gericht handelen (een plot uitleven). Je kunt zeggen dat het verleden niet gekleurd word door het verleden, maar op de toekomst. Socialisten andere zicht op toekomst dan liberalen bv. Maar alledrie dat ze een plot hebben richting toekomst moesten uitleven.

Ashish nandy; het historisme was a theory of the future masquareding as a theory of the past.

Deze week:  ontwikkeling hermeneutiek naar modernisme, postmodernisme en post-post modernisme.

De dominantie van de historische hermeneutische geschiedschrijving verdwijnt in twee etappes.

- rond 1900 loopt het historistische zingevingsmachine loopt vast en loopt stuk: modernisme

 - na de holocaust belandde de hele hermeneutiek in een diepe crisis: postmodernisme.

Van ouds heeft het historisme twee hoofdkenmerken. Deze twee vind je terug in Meinecke

- individualiteitsgedachte- elke periode op eigen merites. Jede epoche is sum mittelbar zu Gott.. Elke periode op zijn eigen merites behoorde, niet meer of minder waard. Historistisch streven.

- ontwikkelingsgedachte; organische groei sprake is. Organisme/zaadje ontwikkeld zich tot een kiem plantje. Als het het goede zaadje is tot een boom. Metamorfoses/organismen.

Maar vanuit het perspectief is er nog een derde kenmerk:

- zingevingsfunctie; verhalende vorm wordt bij uitsek een zingevingsfunctie. De franse revolutie werd zo verwerkt.. Historisme heeft ook een zingevingsfunctie dus.. Heel belangrijk ingredient.

Kan het zo zijn: geschiedenis heeft een zinsgeving (er is een bepaald plot waar naartoe gewerkt wordt) en als we dat plot vinden dan weten we de zinsgeving? Verhalen = zinsgeving?

Brandstof het geloof dat de geschiedenis een verhalende vorm heeft.

20e eeuw gebeurd er iets opmerkelijks; historisme als zingevingsmechanisme gaat happeren. Afnemend geloof in verhalen/geschiedsverhalen. Een andere kijk op hoe je aan zinsgeving zou moeten doen.

• Subplots, perspectivisch, er is niet zoiets als een overkoepelend groot zingevend verhaal.
• Virginia Woolf ' in or around December 1910 human caracter changed.
  • Aparte uitspraak.
  • Change was not sudden.. Je moet willekeurig zijn. --> Kadinsky deed ook raar. Abstracte schilderijen maken. Einde van de representatie. Schilderij een poging om de werkelijkheid af te beelden. Een facet van de werkelijkheid.. Opmerklijk gebeuren voor het eerst een childerij gepresenteerd wordt om niet iets af te beelden van de werkelijkheid.

Kandinsky wilde niet verhalend zijn.

• Tot eind 19e eeuw:elk verhaal, elke representatie, elke afbeelding is in essentie en gelijkenis )een is als constructie, metafoor). Wat afgebeeld wordt is als dat wat afgebeeld wordt. Idee van metafoor.. Een is als vorm.
  • Hij vecht als een leeuw
  • Loopt als een gazelle --> is als sructuur. Hele westerse kunst heeft zo'n is als vorm.

Impressionisme:  indrukkelijke intentie van het effect van zijn/haar netvlies. Hoi sietske. Kun je het zien?

Cezanne: zijn allemaal nog aan het afbeelden.

Met Kandinsky komt daar een einde aan. Hij beeld niet meer iets af; wat lijkt op de werkelijkheid. Hoe wij de wereld zien. Het is niet een is als constructie. Kandinsky geet een som waarbij het een element ontbreekt. Iets is als iets anders maar wat wordt afgebeeld is een raadsel. Als toeschouwer moet je daar mee afvragen. Dit heet dus modernisme; het ophouden met de werkelijkheid af te beelden als een verhaal.

Voorbeelden van modernisten:

Kadinsky - schilderkunst

James Jouce - houdt op met vertellen van verhaal maar representeert een heel andere tekst. Zie je op allerlei fronten, die braken met verhalende traditie. Experimenteren met een nieuwe manier van werkelijkheids; teksten kwamen ze voor de dag.

Ze vertellen niet een verhaal.

Eind 19^de, begin 20^ste eeuw: het verhaal is niet langer de dominante/vanzelfsprekende betekenisverlener

• Experimenten met andere vormen van betekenisverlening (‘modernisme’) of zelfs met  demonstratieve betekenisloosheid

Nietzsche: Hele idee wat is de functie van verhalen --> Nietzsche heeft zijn filosofische carriere verzet tegen het verhaal. Een verhaal uitleven; onzin.

• Historische ziekte. Zijn filosofie is om zich te ontworstelen aan die ziekte. Een verhaal moeten leven is ontzettend benauwend; dat beperkt ons; belediging voor ons mens zijn, beneemd onze vrijheid. Dat moeten we niet willen. Een verhaal uitleven is ontzettend benauwend.
• Invleodrijk van Nietzsche. Hele manier van deken waarin verhalen discutabel werden komt door WO1. --> modernisme is een gevolg van WO1. Het geloof in verhalen ging teloor door WO1. Misschien net andersom? Niet uitleven van een verhaal maar een sprong in het duister, wo1.
• We springen uit de band, we doen niet iets wat in een choreografie is vastgelegd. We doen iets nieuws/volkomen ongeevenaards.

Clausewitz: WO 1 niet het uitleven van een verhaal (voortzetting politiek met andere middelen), maar een sprong in het duister.

Thomas Mann; de eerste wereldoorlog is een heilige zuivering een verlossing en een enorme hoop. Breuk met het benauwende leven van een plot moeten uitleven.

Ernst barlach: de manier waarop ik deze hele tijd ervaar kan ik alleen met een groot liefdesavontuur vergelijken: het grijpt me net zo aan en het laat me zelf net zo vergeten. Het is een groot geluksgevoel, dit van mezelf lsokomen dit van mezelf bevrijd zijn. En de grootheid ervan is iets waarachtigs, niet aleen maar een idee. 

--> wo 1 opvatten als een wanhoopssprong om te ontsnappen aan het opgesloten zitten in een verhaal met een doel.

Crisis

Wilhelm Dilthey. Texte zur kritik der historische Vernunft (a la Kant). Degene die historistische hermeneutische cultuur nog een keer op zijn ' hoogtepunt' in zijn hele omvang probeert te vatten. In een aantal boeken weergeven. Was zich bewust van de crisis en spreekt daarin met bloemrijke taal

• Grootste crisis sinds teloorgang.. Eind 19e begin 20e eeuw. Gevoel van malaise, er is iets loos iets mis, heel diep en algemeen waren.
• Wat hij doet op de valreep,dat hij bijna het loodje gaat leggen probeert hij een allesomvattend systeem van te maken. Analogen aan de kant deed. Natuurwetenschappen filosofisch te funderen. Ambitieuze en geslaagde poging omdat te doen. Dilthey hermeneutiek is de basis voor alle geesteswetenschappen. Moest gebasseerd worden op de hermeneutiek. Allesomvattende theorie. Begrijpen, verbeelden en vertolken.

Boek wat hij erover schrijft; hermeneutische knoopt sterk aan bij schleiermacher. Einleitung in der Geisteswissenschaften. Versuch einer Grundlegung fur das Studium der Gesellschaft und der Geschichte

• Net als schleiermacher gaat hij van het principe uit dat het een wonder is dat je andere levensvormen kunt begrijpen. Dat je in principe niet kunt doordringen zijn we er toch toe in staat. Begrijpen van andere mensen en culturen.
  • Hoe kunnen we de wereld leren kennen uit signalen die tot ons komen.
  • Hoe kan een individueel gestructureerd bewwustzijn ooit een ander individueel gestructureerd bewustzijn reconstrueren? Ladiela hoi sietske.
  • Hoe kunnen we de vreemde geworden geschiedenis kennen? Hoe kunnen we eerdere levensvormen ooit toe door dringen. Hoe kunnen we ze ooit verstehene.

Dilthey had een aantal levensaußerungen

Theoretisch: deze manier van uitdrukken heeft een puur logsiche inhoud (onafhankelijk van context zegt niets over degene die zich uitdrukt)

- praktisch

- onthullend

Dilthey is niet relativistisch --> hij geloofde dat het werkelijk omgenlijk was om tot andere culturen/tijden/mensen door te dringen. We kunnen het toch begrijpen/verstehen is mogenlijk. Omdat we met die culturen verbonden zijn door ons zelf; we zijn ook mensen. We begrijpen de wereld door middel van vormen en begrippen die onlosmakelijk verbonden zijn met onszelf --> tweede hermeneutische cirkel (yay).  iemand begrijpen door een ander te begirjpen, onzelf begrijpen door de ander te begrijpen.

We zijn onlosmakelijk met de geschiedenis verweven, zoals wij zijn is ook de geschiedenis.

Om geschiedenis begrijpen, jezelf begrijpen, om geschiedenis begrijpen, jezelf begrijpen.

Het geloof van de 2e hermeneutische cirkel verdwijnt in 1900. We kunnen anderen niet ebgrijpen door onzelf te begrijpen.

Dilthey stelde dat mensen zich op 3 manieren uitdrukken (Lebensaüßerungen):

- ‘theoretisch’: deze manier van uitdrukken heeft een puur logische inhoud (onafhankelijk van context, zegt niets over degene die zich uitdrukt)

- ‘praktisch’: mensen drukken zich ook uit via daden: (daden hebben niet de intentie tot communicatie, maar omdat ze een respons zijn op wat het leven ‘vraagt’, zeggen ze toch iets over het leven)

- ‘onthullend’: het uitdrukken van ervaringen (in bv dagboek of kunstwerk). De manier waarop ervaring wordt uitgedrukt kan ook voor de ’auteur’ een verrassing zijn (‘onthullend’ zijn).

Fases in de hermeneutiek

- eerste fase: oudheid

- twede teheologsiche fase: hulpwetenschap voor theologen

- Derde epistemologische fase: van schleiermacher tot dilthey ' hoe kan ik het andere leren kennen'

Van slcheiermacher tot dilthey: het andere, het vreemde, ligt buiten onszelf. Het andere ligt buitenonszelf, dat is moeilijk om daar toe door te dringen maar het kan wel. Het ligt iniedergeval buiten ons.

Rond 1900 niet alleen het andere is vreemd, maar ook het eigene. Misschien kennen we ons zelf niet. We hebben niet door wie we zijn. Rond 1900 in volle omgang doordringt. Het vreemde ligt niet langer meer uitsluitend of in de eerstplaats buiten onszelf,  maar in onszelf.

The school of suspicion Karl marx, nietzche, freud --> we kennen onszelf we kunnen ons zelf liefnemen in

Aan de oppervlakte van het heden, gaan dingen schuild die het daglicht niet kunnen verdragen, dingen die op fundamenteel gespannen voet staanmet onze ideologie

Marx, we denken dat we een vrij leven lijden, maar we zijn gedrengt in ideologie.. Bepaalde klasse zonder dat we dat realiseren.

Nietzsche:onze moraal niet een waarde vrij iets, maar onze moraal een bepaald doel heeft om anderen klein te houden en Freud die zich gaat realiseren in onze psyche afspelen waar we helemaal geen zicht op hebben. Varianten van hetzelfde. Dat we onszelf oor leif nemen; maar nauwkeuriger kijken zijn er allemaal vragen. En dat we onszelf een raadsel zijn; we zijn veremd voor onszelf.

Heidegger: doorzag filosofische consequenties daarvan. Doet dit meest verbeeldende. Heidegger afgezien van zijn fascistische periode, toch belangrijke dingen gezegd heeft die nog de moeite waard zijn om te overdenken; heidegger die het fenomeen van seinsvergessenheit introduceerde: wij zijn onszelf net zo vreemd als de wereld.

• Gaat uit van een fenomenologische gegeven dat mensen niet  enerzijds zichzelf ervaren en anderzijds de wereld om hen heen, maar dat het slechts een ervaring is, en dat in die ene ervaring de zelfervaring en de ervaring van de wereld onlosmakelijk mete lkaar verbonden zijn.
• Subject object is een constructie is wij tot leidt tot vergeten dat we een soort ongedeeld bewustzijn hebben. Aantonen dat de scheiding tussen subject en object een vervalsing is. Dat is niet hoe wij in de wereld leven/ hoe wij zijn. Probeert hij aan te tonen.
• Zelfde geld in zijn geschiedenis. Onze geschieenis is niet een koffer die we met ons meezeulen, nee wij zijn de geschiedenis zelf --> waar we naar kunnen kijken object (geschiedenis) nee! Zegt Heidegger; we zijn zelf de geschiedenis. Het is onmogenlijk om onszelf los te maken van geschiedenis; als je dat wel doet is het een vervalsing.
• Wij bezitten niet de geschiedenis, wij maken deel uit van de geschiedenis. Als je daaruit deelmaakt, bezit de geschiedenis jou. --> ontologsiche wending. Eigenlijk betekend dat heidegger iets anders probeert te doen dan schleiermacher (wereld leren kennen alsof het iets anders was)

Heidegger (het zijn te ontdekken, ontologie. Is zijn doel). Vanaf heidegger de vierde en laatste periode in gaan van hermeneutiek.

• Tekst lezen (eerste twee periodes)
• Werkelijkheid kennen (epistemologische fase) schleier
• Het bestaan peilen (na Heidegger, ontologische fase)

Heideger maakt geen onderscheid tussen kennende subject enzo. Het gaat over darsein, maar bestaan. Niet om dat wat bestaat, maar bestaan.

Begrijpen is bij heidegger niet vatten, maar dingen te doorgronden te peilen. Heideger is bezig met andere dingen...

Constante:het gaat nog steeds over het radicaal andere.

Het opmerkelijke van het idee het veemde dat het gedachte gechreven is voordat de holocaust etc bedacht is.

• Eichmannproces dat de holocaust niet en ondermeing was van brute barbare mensen, maar dat het gewone mensen waren. Eichmann als het voorbeeld als een gewone man, zo zat hij ook in het proces in Tel Aviv.. We hadden het zelf kunnen zijn. Een krachtige illustratie van wat heidegger voor de oorlog gezegd had.

Franse revolutie lost Herder in, Holocaust lost Heidegger in; wordt inderdaad vreemd. Veel werkelijker dan je in je stouste vermoedens kon denken.

Ideeën van Heidegger worden opgepakt door Gadamer. Verbetering? Wel invloedrijk.

Heidegger heeft het over een algemeen in de wereld te zijn, wij zijn inde wereld dat zouden we moeten pijlen. Gadamer is beperkter en zegt waar wij in de taal zijn.

• Taal is onze tweede natuur, is zelfs nog wel meer dan onze natuur. Taal maakt wie wij zijnn. Door taal kennen wij de wereld en kunnnen wij daar functioneren. Kunnen wij onzelf zijn. Wij kunnen ons daar nooit van losmaken. Taalsysteem is onze horizon verder kunnen wij niet kijken.
• Dat wij opgenomen zijn in het taalsysteemkunnen wij begrijpen.. We begrijpen de wereld en onzelf via de taal.

Wahrheit und Methode is zijn boek. Gadamer dus.

Gadamer -- taal is DNA. Onze geschiedenis is opgesloten in taal. Dor taal kunnen we het ontrafelen. In zekere zin pakt hij jacque jeanne nogwat.

Taal bestaat uit oneindig veel lagen en heeft historische diepte. Met die nadruk op taal is Gadamer

à linguistic turn.

Rortry, language goes all the way down. Is feitelijk onze horizon wij kunnen er nooit buiten. Je komt nooit uit je taalsysteem. Idee van taal, de fascinatie voor taal is ook heel kenmerkend voor de stroming waarin de hermeneutiek knetterend ten onder ging.

Namelijk, het postmodernisme. Iemand als Gadamer nog geloofd dat we via taal contact maken met werkelijkheid. Postmodernisme stopt hiermee. Uberhaupt mogenlijk om als de werkelijkheid iets zinnigs te zeggen. Of uberhaupt iets te zeggen.

• Het is een ilusie om waarheidsgetrouwe uitspraken te doen over de werkelijkheid. Taalsysteem is een spiegelpaleis, we komen altijd weer onszelf tegen. We zitten altijd opgesloten in het spiegel paleis van de taal.

Modernisme:  de band tussen dat wat afgebeeld (gepresenteerd) wordt en de werkelijkheid wordt doorgesneden.

Postmodernisme gaat verder: heeft geen boodschap meer aan de werkelijkheid, en zegt alleen nog maar iets over de manier waarop we dingen afbeelden.

Postmodernisme, vorm en functie staan volledig los van elkaar.

Modernisme: vorm verwijst naar functie. (in architectuur).

Post Modernistische voorkeur om alleen nog maar dingen te zeggen over ons afbeeldignssysteem en niet meer over de werkelijkheid zelf. Andy Warhol : alleen nog maar geven op commentaar op onze gewoontes om dingen af te beelden-dingen te zien.

Jeff Koons. Onze manier van afbeelden.

Kadinsky zegt nog iets over de werkelijkheid (niet duidelijk wat dat precies is). Misschien een soort spirituele werkelijkheid, maar dat is nog wel een ambitie.

Bij post modernisten is dat volkomen verdwenen en zeggen allen nog iets over onze manier van zeggen.

In de filosofie wordt het postmodernisme het best belichaamt door Jacques Derrida. Il n y pas dehors texte.

•  Fascinatie voor taal en dat je daar nooit uit kunt ontsnappen, heeft hij kernachtig verwoord. Niet iets buiten de tekst, je kunt niet tot de werkelijkheid doordringen.

Officiele definitie: all meanings systems are open ended system of signs referring to signs referring to signs. no consept can therefor have an ultimate, unequivocal meaning.

Je blijft altijd opgsloten in talen.

Belang voor de geschiedenis.

Historicus die bemiddeld tussen verleden en publiek. Zie schema. Als je het omvormt tot postmodernisme

Volkomen onduidelijke relatie werkelijkheid en taalsysteem, en vertolker yegt alleen maar wat over het taalsysteem. Werkelijkheid ook altijd buiten bereik.

Wat heeft dit allemaal gedaan voor de geschiedenis?

Essentieel element voor historisme was zingevingsidee. Was een machine door geloof in verhalende vorm. Eind 19e eeuw-20e eeuw conserveringsfunctie-zingevingsfuncite beginnen uiteen te vallen. Historici vanaf dat moment gaan zich toeleggen op de conserveringsfunctie:

•  Niet meer als een taak om aan zingeving te doen. Door methode te gebruiken kwam dat erbij maar nu verandert dat dus.
• Pogingen tot zinggeving verdwijning. Toynbee, laatste dude die een poging deed tot zinggeving van geschiedenis. Wordt volkomen geschiedwetenschap.

In jaren 60 en 70: de hermeneutische geschiedschrijving gaat zich op zichzelf richten: is niet meer georienteerd op de historische werkelijkheid (res egstae) maar op de activiteiten van geschiedschrijvers (historia rerum gestarum).

• Nagedacht over wat historici doen dus. Dat interpreteren en vertolken gaat niet meer over historice werkelijkheid maar gaan andere historici intpreteren en vertolken.
• Dat is een manifistatie van linguistic turn binnen de geschiedswetenschap. In overeenstemming met het postmodernistische geloof. Geen boodschap meer hebben aan de werkelijkheid, alleen nog maar iets willen zeggen over de manier waarop we dingen afbeelden. Dus naar afbeeldingsmethodes kijken. Afbeeldingsprincipes. Dat is waar de linguistic turn over gaat.

Het narrativisme werd geboren op het moment dat narratieve geschiedschrijving zijn bestaansrecht verloor.

Metaperspectief: in plaats van dat historici betekenis geven, gaan ze dus betekenis geven aan historici.

Invalshoek, de linguistic turn, of het leven-de geschiedenis de vorm van een verhaal.

Louis Mink: no one and nothing lives a story. Narrative qualities are transferred from art to life. -- verhalen niet de werkelijkheid

David carr: narartive form is not a dress which covers somehting else but the structure inherent ein human experience and action--verhaal is vertelend over hoe we leven..

Een hele fundamentele discussie.

De linguistic turn wordt het meest spectaculair belichaamt door Hayden White.

• Kijkt niet meer wat er in de 19e eeuw precies gebeurde aan historici, maar hoe geschiedenis geschreven werd. Naar wat historici doen.
• Hayden white: historici creeeren hun eigen object. Wat ze opschrijven is een poetische daad. De ordeningsprincipes zijn vindingen, creatieve uitingen van wat een historicus doet.
• geschiedschrijving is verbeelding, vormt zich een beeld van wat zich heeft afgebeeld. Een beeld is geprefigureerd. Wat de historicus in zijn hoofd heeft, wordt bepaald door de taalstructuren waar hij-zij deel van uitmaakt.

Prefiguratie, historici niet een geschikte vorm zoeken voor hun boodschap )of voor de betekenis die ze ontdekt hebben)

Nee de vorm waarvan zij zich bedienen bepaalt nu boodschap wat zij aan het zeggen zijn. Vorm is niet neutraal vs inhoud, de vorm heeft op zichzelf ook an inhoud. The content of the form.

White; prefiguration is het einde geweest van historisch realisme. Paradigmaverandering. Niet een principieel verschil wat je als lezer te zien krijgt en wat je ziet gebeuren. Er komt een einde aan met het beroemde werk van white. De hogepriester staat in zijn hemd! Hogepriester is de historicus. Van transparantie is helemaal geen sprake, er zijn dingen in zijn hoofd wat uiteindelijk wel terug komt in zijn werk.

White wordt gehaat door veel historici -- veel weerstand. Historici vondden het vervelend hoe ze eigenlijk te werk gingen, dat dat niet juist was. Wat al dan juist is.

Een van de kwesties, wordt de historice werkelijkheid nog gevonden of wordt hij nog uitgevonden.

Is het een klaarliggend verhaal wat door de historici worden opgeschreven of is het het verhaal van een historicus een soort constructie. Bedacht over het bewust-onbewust door de historicus.

Waar blijft de historische werkelijkheid_ kunnen we daar nooit bij? Wat valt er dan over te zeggen is er zoiets als waarheid in de geschiedschrijving?

Historicus is dat problematisch, hoe dat te doen? Bij de waarheid komen.

Postmoderne geschiedschrijving - uitwegen hoe je zinvolle geschiedenis kunt schrijven.

The footnote, op een verassende manier vanuit een perspectief waaruit nooit iemand opgekomen was, hoe is in het werk van historici de voetnoot zo belangrijk is geworden. Wie wat waar hoe? Postmodernistische fascinatie voor tekst.

Niet geinteresseerd in werkelijkheden maar in teksten kijken.

Simon Schama experimenteert met post moderne geschiedschrijving - twee sterfgevallen met elkaar in verband brengt op een fictieve manier. Spelen met teksten..

Frank westerman - dier bovendier. Invalshoeken verzinnen over hoe er naar het verleden wordt gekeken. Poging om het post modernisme op geschiedenis toe te passen.

In hoeverre ziet het tegenwoordige geschiedfilosofische denken de geschiedschrijving het

Google - het einde van de hermeneutiek. Allessandro barrico - de barbaren. Waar in hij probeert google aan te tonen dat het einde van de hermeneutiek is. Het einde van wat we kennen als de traditionele manier van kennen en vertolken.

Wat hij doet is een soort van laten zien dat het een revolutionaire vernieuwing was.

Google: een site is des te betrouwbaarder en nuttiger naarmate hij vaker door andere sites wordt aangehaald. Larrz page en sergej brin.  Algoritmes ipv interpretaties. Altevista : hoe belangrijk is dit -- verdwijnt met google

Hermeneutiek blootleggen houdt zich bezig met de diepte. Te graven iets bloot te leggen. En daar iets mee te doen.

Post hermeneutiek surfen over de oppervlakte.

Van diepgang tot oppervlakigheid.

Periode waar wij nu in zitten. Het post post modernisme daar de consequenties aan te verbinden. Het idee van oppervlakte, het heden is een oppervlakte. Het heden dat je zodanig kunt kijken dat je sporen van het verleden kunta antreffen. Van dat idee. Wordt wel gesproken van een

Spatial turn. Niet meer zoiets duidelijk als een tijdsbeleving. Fukuyama the end of history an dthe last man.

Stuck in the moment.. We zitten opgesloten in het nu.

Francois Hartog die het over presentisme heeft, dat we sinds 1989 zitten we gevangen in een soort heden. Betekenis hebben.. Geen visie meer hebben op de toekomst.

Geen gekke gedachte, dat verleden in het heden zoeken. Bv. Monumenten. De fascinatie voor memory studies, hoos in herdenkingen. Ook yoiets als de lieu de memoire. Dat zou een manifistatie kunnen zijn... Lieu de memoire dingen uite en ver verleden overgeleverd zijn in het functioneren van het hier en nu. De spatial turn, de energie die daar zit komt tot uiting in onze obsessie met herdenken. Drang is om te herdenken.

Enorme drive om dingen te herdenken. Poging om het verleden in het heden te houden.

Never forget..

Het oppervlak van het heden is niet een neutraal ongedeffentieerd stabiel speelveld, maar een geladen oppervlak. Overal kunnen de meest afschuwelijke dingen gebeur zijn.

Het verleden in het oppervlakte van het heden.

Spatial turn ein vergangenheit die nicht vergehen will. -- het verleden blijft plakken aan ons ooppervlakte. Dat zou je duso ok kunnen onderzoeken.

Moved by te past. Laten zien hoe we in het ehden beweogen kunnen worden om dingen te doen. Ontroering, nostalgie, raakt overvalt. Maar ook in ons handelen ons dingen kan laten doen die we niet echt van plan waren. Een aktuelle macht in het hede aanwezig is. Dat is postpostmodernistisch, waarin niet alleen naar taalsystemen, maar hoe de werkelijkheid van verleden nog steeds werkzaam is in het heden.

Perspectieven op de geschiedenis. Blok III --> sociaal wetenschappelijke benaderingen

Wat is het niet?

• Dit is geen economische en sociale geschiedenis. Is niet uitsluitend economisch of sociale geschiedenis.
• Niet per definitie kwantitief! Het gaat dus niet over kwantitieve geschiedschrijving; dat kan, maar hoef niet. Veel meer op een manier van kijken naar de geschiedenis
• Niet alleen zaligmakend en dat het allemaal niet ter zaken is.. In tegendeel is dat wel degelijk ter zaken.. Manier om geschiedenis te schrijven wordt beinvloed door de perspectieven.

Bij sociale wetenschappen zit daar een

• Lange termijn. Ze hebben de neiging om voral te kijken naar lange termijn processen. Ontwikkelingen die zich uitstreken over 10-50 en 1000 jaar. Lange termijnen en veranderingen die daar in optreden.
• Geschiedenis en identiteit van groepen mensen. Het gaat altijd over mensen.
• Omdat het lange termijn perspectief van het gedrag van die mensen kijken we naar patronen (continuiteit en stabiliteit).

Nog belangrijke noties vooraf:

• Geschiedschrijving is nooit waarde vrij - er bestaat niet een geschiedenis geen absolute waarheid
• Geen goddelijke perspectief; persoonlijke perspectieven gevormd door geschiedenis.
• Geen absolute objectiviteit. schrijven tegen de achtergrond dat er weliswaar geen absoluut waargeschiedsbeeld geschapen wordt maar wel geschiedbeelden creeeren die nauwkeuriger zijn dan andere beelden.

Wat je wel kunt doen:

• Streven naar objectiviering aan de hand van wetenschapsinterne noties/regels. Internwetenschappelijke noties.... Er zijn regels. Regels voor het zo objectiefmogenlijk schrijven van een verhaal. Of regels die voorschrijven hoe een historicus/sociaal wetenschapper zichzelf moet verwerken.

Groot verschil met hermeneutische opvatting!

•  onderscheid van meer en minder houdbare verhalen dus noodzakelijk --> emperisch bewijs -> bronnen en hun mogelijkheden. Dit is heel belangrijk.
• De neiging bestaat ook om een van die wetenschapelijke noties dat je in het onderzoek niet gebruik maakt van een enkele bron/of een paar, maar van zoveel mogenlijk. Op grond van zoveel
• mogenlijkbronnen een conclusie kunt trekken dat je altijd nog opzoek gaat naar bronnen die dat kunnen
• onderbouwen/omverwerpen.

Daar zit een grondgedachte achter; emperisch bewijs, maar ook dat het gedrag van mensen een bepaalde mate van constitentie vertoond. Niet dat de geschiedenis voortdurend op dezelfde manier gedragen, maar wel verschuivende patronen. En deze patronen hebben iets te maken met patronen die je terug ziet in politieke/economische wereld. De mens heeft iets van een eenheid/geheel. Wat we in 1 domein doen doen we ook in het andere domein. Bronnen aanvullen met bronnen die niet zo relevant zijn. Als ze een ander gedrag laten zien is het een weerleggen.

Er is systematiek in het gedrag van mensen. Belangrijke notie in sociaal wetenschappelijke benadering.

Bronnen en geschiedschrijving

• geschiedschrijving = het combineren van bronnen tot nieuwe visies/inzichten aan de hand van vragen.
•  Geschiedenis welt niet op uit bronnen. Je moet goede vraag stellen en ordenen.
  • geschiedenis komt niet zomaar tot ons, in soc wetenschappelijke benadering komt het beeld pas naar boven als je een ordening hebt aangebracht; betekenis aanbrengen, en betekenis ferivieren. Wat een bron betekend is afhankelijk van de vraag die je er aan stelt. Emperisch dingest wordt alleen verkregen aan een goede vraagstelling.

• Selectie combinatie en interpratatie : toekennen van betekenis. In soc wetensch benadering; wij kunnen vragen nooit los formuleren van een emperisch bewijsmateriaal dat dat voorhanden is.

--> teksten van oudere auteurs (behalve Julia Adams..) .. Waarom dit lezen? Aandacht wordt gevestigd op het onderzoek; het gaat over onderzoeksopzet en welke resultaten je bereikt enzovoort.

Vraagstelling

• Onderzoek is gebaseerd op empirische benadering. Emperisch bewijs verzamelen voor stelling.
  • vragen bantwoorden op basis van gevonden gegevens.

Interpretatie alleen mogelijk indien

• de juiste vragen gesteld zijn (is iets wat onderdeel is van soc wete benadering). Vragen die gaan over analyser, over wat gebeurde er (beschrijvende vraag) zijn niet interessant, niet de kern van wetenschappelijke doelstelling.

  • De vragen zijn gericht op analyse ipv beschrijving. Verwijzend naar theorie en anderzijds vooruitlopend op bewijsvoering.

Relaties tussen sociale wetenschappen en geschiedenis

Relatie is niet causaaul, er is een verband.

Vier aspecten komen aan de orde

- menselijk gedrag

- gemeenschappelijke wortels

- breedte van de geschiedenis (aantal onderwerpen/benaderingen binnn geschiedenis en verschuivingen etc.)

- historisch gebruik van concepten.

A menselijk gedrag

Onderwerp in de geschiedenis en in sociale wetenschappen: keuzes en keuzevrijheid van groepen/samenlevingen. Geschiedenis gaat ook op zijn minst voor het overgrote deel over mensen in het verleden. Gedrag, etc. Tussen sociale wetenschappen en geschiedenis zit er geen fundamenteel verschil in onderwerp. Geschiedenis miss nog wat niet gerelateerde zaken aan mensen; bv. Klimaatveranderingen. Sociale wetenschappen houden zich daar iets minder mee bezig.  

!! Er is wel een verschil

• Verstehen versus verklaren.

Sociale wetenschappen: verstehen, inleven in, bemiddelen tussen. Is een aan de lezer/schrijver gekoppelde vorm van overdragen van inzicht/i.d.

Wetenschappelijke benadering gaat het vooral over verklaren; laatste eeuw ontstaan. Maar nadrukkelijkke accenten liggen bij verklaren dan verstehen. Een logisch argument voor het gedrag dat je waargenomen hebt. Voor verstehen hoeft dat niet.

- Tijdsaspect vormt geen fundamenteel onderscheid. Historische dimensie speelt ook een rol bij de sociale wetenschappen.

B. Gemeenschappelijke wortels

• Adam Smith (uit economie)
• Max Weber (eerste socioloog)
• Emile Durkheim (ook socioloog)

Adam Smith vanwege het feit dat hij een boek geschreven heeft

 An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations.

• De titel is onthullend; er wordt gespreken over aard en oorzaken. Wat is het en waardoor is het ontstaan? Vraag die hij stelde, je voelt al een historische dimensie zitten.
• Zijn conclusie is dat de kerk van welvaarsontwikkeling zit in specialisatie (invisible hand.. Er is iets een kracht'  die ervoor zorgt dat als mensen in staat zijn om hun capaciteiten te ontplooien is dat het beste voor samenleving als geheel) en evenwicht.
• Smith heeft zich veel beziggehouden met evenwicht in economie. Hij wordt gezien als een van de grondleggers van de kapitalistische theorie, kapitalisme bestaat dan al lang. In de theorie zit een verklaring en voorwaarde.

Voorwaarde: persoonlijke vrijheid, voorwaarde voor werking van invisible hand.

• waar komt zijn wijsheid vandaan?
• Uit: geschiedenis  van de Republiek en Engeland. De vraag die hij stelt/verkapt. Hoe is het gekomen dat zij (republiek) zo veel welvaarender zijn dan engeland. De conclusie wordt getrokken over wat de basis is van welvaart; metname welvaartstoename.
  • De manier waarop hij dat vind omdat hij kijkt naar het proces. Hij ziet verschillen en overeenkomsten in het proces. De verschillen hanteert hij tot hij komt tot het idee van specialisatie. Als je verschillen wilt zien moet je vergelijken. Comperatieve aspect zit er in. Comperatieve benadering.

- introduction: wat het onderzoek, hoe hij dat wil aanpakken en hoe hij denkt dat te weten wil komen

- Boek III: vergelijken van ontwikkeling van welvaart van verschillende gebieden. Hij zet dat daar uiteen; hij maakt onderscheid tussen de national progress of opulence (constant) en de discouragement of argriculture in the ancient state of eurpe after the fall of the roman empire (laat zien welke verschillen belangrijk zijn en invloed hebben op het ontwikkelen van welvaart. Anders dan de national progress of opulence.)

--> probleem in landbouw --> wegvallen argrarische producten en de consequenties daarvan. Landbouw die zelfvoorzienend moet worden en geplaatst wordt op gronden die daar niet geschikt voor zijn --> lagere productiviteit.

Malthus

Malthus zie je hetzelfde gebeuren. Wel anders en impliciter verwoord, maar daarin zit wel een duidelijke overeenkomst. Ook daarin wordt gezegd wat, waarom en hoe hij dat wilt weten. En welke theorie hij gebruikt.

Tussenconclusie

• sociale wetenschappen gaat niet over handelde bestuurders maar min of meer over anonieme processen (smith, malthus, julia)
• dat wil niet zegen dat er geen actoren zijn dat mensen niet handelend optreden. Mensen treden wel degelijk op. Niet het vesrchil in hoe 1 persoon anders handeld, maar gaat juist over grotere groepen in de samenleving en hoe die handelen.
• In sociale wetenschappen kijken we niet naar de unieke zaken, maar we kijken naar lange termijn proccessen en waarin verschil zit.

Hiernaast:

• Wetmatigheden te vinden in het gedrag van mensen (patronen, zaken die terug keren)Hierbij lopen geschiedenis en sociale wetenschappen niet uit elkaar.

Max Weber

• Socioloog? Beter kunnen zeggen: een onderzoeker met historische belangstelling die achteraf geclaimd is als de grondleggers van sociologie.
• Die protestantische ethik und der geist des kapitalismus --> waarom wel welvaartsgroei in het westen en niet in het oosten. Hij probeert deze vraag te beantwoorden. Waarom vind dat niet plaats in China? Wel in het Westen?

Een van de verklaringen te vinden in het kapitalisme

• Hij ontwikkeld de weber these> Er is een verband tussen de geest van het calvinisme (sober leven, hardwerken) en de ontwikkeling van kapitalisme.

  • Het een of het ander verklaard of veroorzaakt elkaar niet. Alleen dat er een samenwerking/verband is tussen het gedrag van mensen in hard werken en in het gedrag van kapitalistische vuilheids ideeen.

Hoe bewijzen we dat> weber kijkt naar groepen en plaatsen en probeert vast te stellen welke kooplieden het beter doen, katho's of protestanten.

• Dit gaat brontechnisch fout, maar de manier waarop hij dat doet doen de proti's het beter. Voor veel mensen is de weber these bevestigd. We horen nog vaak> onze samenleving is welvarend want wij werken hard.
• Het is meer verstehen dan verklaren wat hier gebeurd.

Max Weber en Verstehen

- onderzoek op basis van emperisch materiaal, maar wel op een manier van verstehen, we kunnen ons inleven in. Dus: het is begrijpelijk dat. We begrijpen waarom het kapitalisme belangrijk wordt maar feitelijk heeft hij het niet verklaard.

• Het verstehen moet in perspectief van weber gebasseerd zijn op zeer uitgebreid onderzoek. Uitgebreid onderzoek van je onderwerp (je moet je er volledig in ingeleefd hebben)
• je moet iets weten van veel bredere historische context.

Causaliteit> oorzaak en gevolg.

• In Webers social wetnschappelijke benadering is er geen sprake van een enkele oorzaak, maar het samengaan van meerder oorzaken.
• Je kunt niet zeggen: door deze oorzaken is altijd dit het gevolg, dat kan niet. Dus: waarschijnlijkeheden.

• Covering law model (iets anders dan weber)> gedrag is uitkomst optelsom van individuele gedragingen. Verzameling vormt een patroon.
• Dat betekend dat in die weberiaanse benaderingen dat er gekeken wordt naar gedrag van mensen; gedrag van groepen wat is daarin het meest voorkomende het dominerende gedrag het typerende gedrag. Dat typerene gedrag is de basis voor covering law model. Begin is voor de verklaring. De stap die hier gezet wordt in de weg van alleen maar verstehen

Weber behandeld het verstehen anders dan wat het in de hermeneutiek betekende.

• Meerdere ideeën
• Het idee van vergelijken en comperatieve: mensen (grenzen zijn niet interessant in geschiedenis btw wel): comparatief perspectief
  • Ontwikkelde een soort instrument> ideaaltypen.
• Ideaaltype, er ligt een gedachte aan ten grondslag, een concept. Concept staat ergens voor.
  • Ideaaltype is niet jan modaal, maar meest typerende gedrag van een groep.
• Streeft naar waardevrijheid

Over concepten

• Vindi vergelijkt athense democratie met westerse democratie, maar zijn eerste bewering is dat deze zaken onvergelijkbaar zijn,maar wat ze gemeen hebben is het woord, maar niet meer dan dat. Betekend dat het begrip concept democratie naar tijd en plaats een andere invulling kan krijgen.
• Democratie voor vers groepen een vers ebtekenis kan hebben. Concepten zo nauwkeurig mogenlijk omschrijven, percies opschrijven wat je ermee bedoeld. Wat is specifiek? Is een instrument om te kunnen vergelijken. -- heeft iets te maken met het vinden van een objectiviteit.. Werkelijkheid. Je streeft er naar. Stelt eisen aan de onderzoeker. Concepten duidelijk maken.
• Een van de discussies die voortdurend terugkeerd is gebasseerd op concepten, veel historici zien dit niet. Trek concepten uit elkaar. Niet een warig geheel.
  • Discussies in nl gehad over vlakken of we te maken hebben met een klasse of standenmaatschappij, rede: niet gebruik wordt gemaakt van 1 omschrijving van wat een klasse is en wat een standenmaatschappij is. Dan kom je tot herhaling van zetten ipv vooruitgang. Komen tot een grotere mate van waarschijnlijkheid dat je verhaal klopt. Dat verwijst ook naar onderliggende gedachte.

Max Weberspositie

• Geschiedenis bestaat uit het geheel van anonieme menselijke gedragingen
• Verstehen heeft betrekking op de uitkomst van het gedrag van velen-groepen.
• Explixiteren van assumpties keuzes en interpretatie: onderzoeker moet zichtbaar blijven in onderzoek.
  •  Voorwaarde: In Hermeneutiek lange tijd: historicus niet zichtbaar zijn. Nu moet dat juist wel hij moet zichzelf verantwoorden waarom hij dingen onderzoekt.

Emile Durkheim

• Geintersseerd in samenlevingen en mensen. Hoe, wat enzovoort.
•  Le suicide etude de sociologie. Zelfmoord, een sociologische studie.
• Volgens Durkheim is zelfmoord niet een eigen keuze.
  • Kijkt naar groter geheel: zelfmoord eigenschap van een groep mensen. Alle groepen in de samenleving, alle samenlevingen in alle tijden overal ter wereld kennen zelfmoord. Dat maakt zelfmoord een eigenschap van een groep, meer dan een individuele keuze.
    •  Iedereen is potentieel zelfmoordenaar maar wie het gaat doen weten we niet.

Factor 1: mate van regulering. (de mate waarin een samenleving het gedrag van individueen voorschrijft en afdwingt. Hoe strenger de regels zijn hoe groter het aantal fatalistische zelfmoord zullen plegen. Dus als sociale druk hoog is-- hogere zelfmoorden. )

• Fatalistische zelfmoorden, anomische zelfmoorden

Tweede factor: mate van sociale cohesie, naarmate men zich minder een onderdeel voelen van het grotere geheel gaat het zelfmoord cijfer ook omhoog. Hoe meer mensen sociale verbanden hebben en significant hoe kleiner, hoe lager het zelfmoordcijfer.

• Daarmee creeren we een begin van verklaring. Je kunt kijken naar mate van sociale cohesie en normen en waarden etc. En we kunnen dat relateren aan cijfers van zelfmoord.

• Hier wordt iets ongrijpbaars iets onzichtbaars een eigenschap van de samenleving gerelateerd aan het gedrag van mensen binnen de samenleving. Sociale feiten-structuren hebben een eigen bestaan.
  • Wel veranderlijk: Regulering is afgenomen bv. In het westen. Sociale cohesie is ook minder geworden in het westen. Verandering over tijd.
    • Enkel waar te nemen in een gemeenschap, niet een enkel persoon!

Sociale feiten: leggen van buitenaf beperkingen op, of beter: bestaan los van hun manifestatie bij individuen, leiden dus een ‘eigen bestaan’.

• sociale structuren zijn dingen, realiteiten
• deze ‘realiteiten’ hebben verklarende waarde

Durkheim en verklaren

Stap naar verklaren is een eind opgeschoten.

Weber: verstehen van gedrag als uiting van totaal individuele keuzese-individueelgedrag.

Durkheim: anonieme krachten beperken/bepalen deels gedrag van mensen.

• Er zit iets in de mens van het kiezen dat ze de vrije keuze hebben gehad wat ze hebben gekozen. Je hebt geen vrije keuze. Het gaat om anoniemen krachten, zaken die wij niet kunnen veranderen. Groepen die een ander ge drag wensen te vertonen zie je vaak uit een samenleving vertrekken.
• Durkheim zoekt naar begrip en verklaring. Aan de ene kant begrijpend en andere kant verklarend. We kunnen best begrijpen waarom sociale druk leidt tot zelfmoord maar ook verklarend element. Regulering sociale cohesie en de maat daarvan verklaard het niveau van zelfmoordcijfers. Verschillen en overeenkomsten kunnen we verklaren.  

Een eerste tussenstand

• Lang niet iedereen heeft geschiedenis opgevat als een hermeneutisch en beschrijvende bezigheid
• Vrijwel elke vorm van geschiedschrijivng, elke historicus gebruikt maakt van het principe van concepten.
  • Ergens op de achtergrond in het werk van veel historici dat het gedrag van mensen patronen bezorgt.

Een eerste tussenstand en Julia Adams.

• verstehen en verklaren complementair
• covering law model: waarschijnlijkheden
• ideaaltypen: abstracties dominante eigenschappen – GEEN gemiddelde!
• comparatief: constanten en uniciteiten
• sociale, culturele e.a. ‘structuren’: verklarend zonder invloed individueel handelen

Malthus --> vraag naar vooruitgangsgeloof/bewijsbare onderzoeksbare verwijzingen naar dat vooruitgangsgeloof.

• Ik hoor om mij heen dat mensen praten over ' bezig en op weg naar voortdurend beter samenleving'  niet gebasserd op industrialisatie; maar meer in zijn algemeenheid; ontwikkeling en technologie. Is dat vooruitgangsgeloof eregns op gebasseerd? --> centrale vraag

Malthus II uitgangspunten

Hij stelt dat hij veilig twee vooronderstellingen kan maken, beide verwijzen naar wat hij denkt een soort wetmatigheid is.

• Voedsel voortbestaan mens noodzakelijk à gaat dood mensheid houdt op teb estaan.
• ‘Passion between sexes' ;  voortplantingsdrift>

Deze punten vindt hij zo voor de hand liggend dat hij ze niet gaat bewijzen.

• deze twee veronderstellingen verwijzend naar voedsel en seks (voortplantingsdrift) moet een evenwicht tussen zijn.
•  Dat is de vertaling van dat vooruitgangsgeloof. Als het zo is dat vooruitgang te boeken valt door technologie en in staat zijn dat proces aan de gang zijn te houden dan moet het minimaal in evenwicht worden gehouden door bevolkingsgroei. Is de bevolkingsgroei kleiner dan de groei vd economie. (stap verder)

• Heel algemeen debat vertaald wordt in twee te onderzoeken (relatief gemakkelijk) elementen. Als dat waarheid bevat zijn dit de twee zaken waar het om draait.

De volgende stap: hij gebruikt gegevens die bewezen moeten worden.

• Feiten bestaan uit bevolkingsgroei en voedselproductie. Dat materiaal komt uit 14e - 18e eeuw. Daarin ziet hij patronen en ontwikkeling van bevolkingsgroei en voedselproductie.
• Objectiviteit: ‘love of thruth’à motivatie voor wetenschappelijk onderzoek
• Verder moet de lezer accepteren van dat bevolkingsgroei en voedselproductie.
• probleem dat wordt vertaald in zaken die je kunt onderzoeken (dat is niet noodzakelijk kwantitatief, kwalitatief kan dus ook) in het licht van de vraag die je gesteld hebt. Als ik dit vind wat gebeurd er dan met mijn centrale probleem?

Relatie sociale wetenschappen en Geschiedenis

4 aspecten

- menselijk gedrag

- gemeenschappelijke wortels

- breedte van de geschiedenis

- historisch gebruik van sociaal wetenschappelijke concepten

Historisch werkveld veranderd

• Politieke staatsgeschiedenis neemt af.  20 eeuw à Verschuiving in de geschiedschrijving. Tot jaren 80 van de vorige eeuw was  politieke staatsgeschiedenis dominant:
  • modernisering als thema (weber) en de maatschappij als onderwerp. 
    • Aandacht verschuift dus van beschrijven van gebeurtenissen à  naar analyseren en begrijpen van processen.
    • à De maatschappij komt veel meer als geheel centraal te staan. Geen politieke elite; nee maatschappelijke groepen (maatschappij als geheel) aandacht gaat verschuiven naar zoiets als sociale lagen. (hoe komen stijgingen, mensen op en af de sociale lader), maar ook over demografische transitie; waarom is dat toch verandert?
    • Mentaliteit --> hoe komt het dat opvattingen over dat wat de maatschappij zou meoten bieden verdandert is? Hoe komt het dat groepen anders zijn gaan denken?

Veel meer over het dagelijkse leven.

Ook: niet westerse geschienis, regio studies

Molthes à waarom komen we zo laat met het probleem? (zijpad)

• Hij zegt iets over samenhang voedselproductie en bevolkingsgroei --> bevlg. Binnen de perken blijven. Bevlg totale samenleving --> conclusie waarom dat gene wat hij makkelijk boven tafel gehaald heeft, waarom dat nooit opgemerkt is.
• Exponontieel groeit ipv lineair --> Eerst vooral gericht op Elite, elite bepaald hoe de geschiedenis verloopt. Er zijn juist andere groepen waar het feitelijke proces van geschiedenis zich afspeelt
• Mothes --> dominee, passion of sexes. Niet raar. Anglicaanse kerk. Voor hem is dat een onderdeel van nog steeds zijn religie.. Hij heeft het niet over contrast tussen religie en wetenschap maar dingen die hij vanuit zijn geloof kan vinden wat er in de samenleving gebeurd. Hier is dat nog niet te zien. Bij marx zie je dat wel...

Een van de dingen in de historische wereld binnen gelsopen zijn; zijn concepten.

D. Historisch gebruik van concepten

Concepten zijn begrippen die een specifieke betekenis hebben dat het in de sociale wetenschappen die dor alle historici gebruikt kunnen worden. Je zult zien dat een heleboel historisch vaak gebruikte dingen vaak terug gaan op een concept.

• Cultuur is ook een concept; politieke onderwinkeling, representieve democratie--> concepten met specifieke betekenis.
• Deze betekenis varrieërd naar tijd en plaats. Heeft over representatieve democratie, zul je zien dat concept naar tijde n plaats anders ingevuld moet worden. Passen we aan aan histrische context. Neem het concept: klasse

Voorbeeld Karl Marx:

- Gebruikt concepten als Klassensamenelving: Los van het feit dat het een marxistische oorsprong heeft verwijst naar relatie tussen groepen en productie middelen en nergens anders naar. Onderste klassen zijn mensen die alleen hun eigen arbeid kunnen gebruiken om te overleven; beschikken niet over productiemiddelen. Kapitalisten ebschikken wel over productiemiddelen (marx nog derde klasse, tussnegroep administratieve functies, hangen daar wat tussen in; loyaal aan kapitalisten, zelf ok geen productie middelen dus ook onderklasse) precieze begrip klasse. Vervolgens zie je dat allerlei mensen een stand is of op een andere manier gaan omschrijven.

- wanneer kan ik zeggen dat er geen klasses meer zijn? Wanneer zijn die ontstaan?

Wanneer je de concepten juist hebt kun je pas wat zeggen over ontwikkelingsprocessen. Concept is dus belangrijk!

Dwarsverbanden (samenhang in gedrang)

• Weber: menselijk gedrag te begrijpen vanuit een veelheid van perspectieven.
• Molthus:  gebruikt concepten: biologie (voortplantingshizzle) en economie. Koppelt dus voortplanting aan economie.
• Marx: gebruikt concepten: filosofie, sociale orde, cultuur en economie.
  • Filosofie: nadenken over samenleving
  •  combineert hij sociale orde in economie en trekt conclusies in cultuur.
  • Belangrijk er nog bij: dit kan omdat de mens niet bestaat uit gescheiden compartimenten, maar in elkaar overlopende levensdomeinen; heeft met elkaar te maken. Enige mate van consistentie van mensen op verschilende levensterreinen; in praktijk ook aanwezig.
• Arez: gebruikt concepten: jeugdpsycohlogie, mentaliteit en sociaal gedrag
  • opvoeding van britten daar op allerlei terreinen niet alleen psychologisch denkbeelden van mensen over hoe mensen moeten functioneren moeten worden gecombineerd. Prins; hoe krijgen we dat gedrag/mentaliteit erin - speciale manier van opvoeden - gaat terug naar psychologie.

Concepten hebben onderling met elkaar te maken dus! Wel wat oppassen: Negentiende eeuws klasse concept combineren met vroeg 21e levensstijl; dat gaat moeilijk. Andere omstandigheden dan het ander. Maar je kunt wel klasse combineren met ontwikkeling van sociale gelaagheid 19e eeuw etc. Naar tijd en plaats zijn veel van de concepten onderling gerelateerd --> bied mogenlijkheden.

Big data - social physics

Voorbeeld: Sociaal media gedrag; wordt geregistreerd. Van miljarden wordt geregistreerd wat ze doen, wat ze liken etc., wordt bijgehouden. Opgeslagen in grote data bestanden --> bestanden kunnen woren gecombineerd --> verzameling van terabites daaruit kun je conclusies trekken; niet conclusies die je willen trekken --> laat wat zien.

Nieuwe patronen, covering laws, wetmatigheden ontdekken.

Gigantische gegevens is dus Big data (systeem): idee als je genoeg stuf verzameld kun je sociale wetmatigheden vinden wat gelijk is zoals de natuur vertoont.

Mensen zijn ook een stukje natuur - gelden ook natuurwetten. Zouden wij geldige wetten ( dus niet langer covering laws) kunnen verkrijgen omdat we Big Data’s hebben?

Punt aangrijpen om iets aan de orde te stellen--> statistiek

Sociale wetenschappen en de statistiek

Statistiek een manier van denken; sluit aan bij  socialewetenschappen

Waarom eigenlijk?

• uitspraken die we doen; historici doen hel veel uitspraken die kwantitatief van aard zijn; we weten het nooit zeker:
  • vaak, veel etc. Het is en blijft een kwantitatieve utispraak.
• Getallen zijn makkelijker dan lettertjes. Taal is moeilijker dan rekenen. Getallen zijn qua betekenis volstrekt eenduidig. Woorden niet. Woorden kunnen meerder betekenissen hebben; context waarin ze worden gebruikt bv. Verbanden makkelijk te zien.

--> hoe sterk is dat verband. Statistiek kan zeggen verband is zo en zo sterk. Winst ten opzichte van een verbale mededeling. Er blijft altijd een bepaalde mate van onduidelijkheid van de kracht vh verband. Dat getal begrijp ik etc.

• veel uitspraken zijn inherent kwantitatief van aard
• ontdekken patronen
• vergemakkelijken van vergelijkingen
• nieuwe feiten of situaties
• toetsen van verbanden, e.d.

Statestiek

• Statistiek is de wetenschap, de methodiek en de techniek van het verzamelen, presenteren, bewerken en interpreteren van gegevens
• Historische gegevens: bronnen
• Doelgericht scheppen van orde ten einde de bewijsvoering zo overtuigend mogelijk te maken!

Presenteren data

• Tabellen en grafieken --> veel materiaal voordat het gemaakt kon worden. Export per regio geordend naar regio's. Daardoor kun je vergelijken.
• Betekenis komt uit concepten, noties etc. In het plaatje zit een concept; export is een concept. Er zit ook iets in van een regionale verdeling; manier o naar de wereld te kijken. Geen covering law in; er zit een notie in. Namelijk dat export iets kan vertellen over economische shizzle. Kan ook worden gedaan met politieke zaken - gebeurd weinig.
• Vorm en inhoud = betekenis toekennen. Tabel was in procenten, niet over absolute aantallen, het ging om het vergelijken, vorm en inhoud van die manier van weergeve dat men daarin zag dat relatieve positie van regio's aan het verschuiven was; absolute belang van europa ook nar 73 blijft groeien is niet van belang; minder dan andere regio's wat je laat zien met vorm en inhoud is ook datgene wat je werkelijk wilt beargumenteren.
• Ook: patronen ontwaren

Probleem voorbeeld I

Samenstellingen van huishoudens. Geschiedenis van de samenleving sinds eind vd middeleeuwen.

• Gezinnen van extended families. Tot aan eind v middeleeuwen; tot vroegmoderne tijd en daarna modern. En extended familie opgebroken we hebben veel liever een kern gezin.
• Modern verworvenheidmaar dit klopt niet.

Kern gezin  is dat moderniteit?: gewoon gegevens verzamelen en frequentie tellen.  

• Er zit enorme varieteit in huishoudens, niet één enkele vorm van huishouden
• Kerngezinnen waren er al vroeg, ook op het platteland
• Huishoudens ondergaan cyclische veranderingen
• Neemt niet weg dat het kerngezin in grote delen van europa, noord west europa, het kern gezin eigenlijk al dominant is en het meeste voorkomt.
  • Het meest betekende niet meer dan 50 procent, in die zin is het dominant. Aardige constantering; of aan het eind vd 15e eeuw veel moderner dan we nu dachten of dat het kerngezin geen teken is van modernisering. --> modernisering verval dan ook.
• Kerngezin is een vorm van overleven
  • De vraag is of die cyclische veranderingen een betekenis hebben. Het antwoord is ; ja! Vanuit een ander perspectief kun je naar huishoudens kijken als een strategie van mensen om te overleven. Huishoudens worden niet gevormd door het ontwikkelen van kapitalistische of liberale samenleving, veel meer strategie om te overleven. Strategie kerngezin maar ook standdingest family. Wat doen mensen om te overleven; komt hier vandaan. Geen linear ontwikkelingsproces. Alles op basis van tellen.

Voorbeeld II

Hoe kon het zo fout gaan? Extended familiy - was al lang onderzocht. Knnen we kort over zijn

- Onvolledige en verkeerde bronnen. Gekeken naar bv dagboeken, literatuur, waarin een beeld geschapen werd van een gezin/huishouden. Niet gekeken naa registratie van huishoudens.

- Statische benadering – niet gekeken naar ontwikkeling van gezinnen. Bepaald moment. Telkens op een bepaald moment geen ontwikkelingen binnen familie. Familie - kern- extended-kern-extended bv. Alleen moment opname.

- Self fullfilling profecy; zien wat je wilt zien. Vaak constanteren ze dit aan de hand van ‘het ligt voor de hand’, maar dit moet je natuurlijk nog wel beargumenteren.

Geurt Collenteurski zijn advies: ga lekker emperisch bezig zijn met cijfers.

Tijdsreeks en analyse (patronen)

Probeer het te anlayseren hoe een proces zich voltrokken heeft.

Braudel- duidelijk model van hoe de geschiedenis in elkaar zit. Van lagen waarin de geschiedenis zich afspeelt;

à lagen van menselijke leefwereld in drie dimensies in de tijd.

1. Sociale feiten in de zin van Durkheim (structuren, er zit in het leven op elk moment in de tijd en plaats in de wereld zit er een structureel element.) Niets anders dan een bepaalde configuratie van omstandigheden die in een langere periode constant is. Politieke en economische structuren etc. Cultuur is ook een structuur. Politieke structuren; waarin een constante zit. We kennen nu een representatieve democratie. Structuur van representatieve structur aanwezig is; essentie blijft hetzelfde, het volk vertegenwoordigt zijn waar de beslissingen vallen. Grondgeavllen.

2. Conjunctuur - de mate waarin representatieve democratie werkelijk representatief is varieert. Stemrecht gebasserd op inkomen; censuskiesrecht; groep is uitgebreid en zo in de loop der tijden een conjuncturele ontwikkeling. Ook in economie.. Golfgewegingen van ups en downs. Korter stijdsbestek dan structuur. 10-15 jaar dan hebben we het wel gehad. Wel bepalend.

3. Toevalligheden van het dagelijks leven - weinig relevant voor lange termijn ontwikkeling in de geschiedeis. Dagelijkse zaken. Potlieke ontwikkelingen, gebeurtenissen op korte termijn. Niet relevant voor lange termijn, maar kan wel impact hebben op individuele levens.

Lange - middellange - korte tijdslange. Tijdsreeksanalyse kan daar onderscheid in maken. In de tijdsreeksanalyse onderscheid maken dit is een structurele, conjucnturele en dit zijn evenementen

(toevallige gebeurtenissen van dagelijksleven) --> gaat het beste als het gaat om cijfermateriaal. Het kan erbuiten ook toegepast worden en dat gebeurd soms ook wel. Hoe ziet dat er uit?

Zie het voorbeeld op de powerpoint...

Tijdsreeks en analyse voorbeeld:

A priori idee van de betekenis van de lagen --> wat historici vooral zien is de rode lijn; zwarte lijn construeren, omdat we dat niet weten hoe het eruit ziet. Langetermijn processen afscheiden van korte termijnproces --> nauwkeurige analyseren waaruit lange termijn processen uit bestaan.

Conclusie; structurele daling in economische groei en afnemende

• a priori idee van de betekenis van de lagen (sociale wetenschappen)
• zicht op afzonderlijke lagen (sociale wetenschappen)
• vergelijken en nadere analyse (methode)
• Conclusie:
  • structurele daling economische groei
  • afnemende conjunctuurgolven

Tussenstand     

Wat leert de statistiek ons?

• Schept orde in de chaos: methode manier van denken; schept orde in chaos niet alleen chronologisch, onderscheid maken tussen wat structureel is etc. Het soort onderscheid manier waarop je het maakt stuurt de manier waarop je je materiaal ordent bewerkt..
• Technieken om covering laws te toetsen: Er komen wel patronen uit voort; zijn covering laws.
• Kwantificatie heeft wetenschappelijke zin
• Exacte uitspraken zijn vrijwel onmogenlijk; mens en geesteswetenschappen ook voor de ret vd geschiedenis. Nooit beschikken over alle bronmateriaal. Iest zit in dat
• Wel beter onderbouwde en controleerbare uitspraken (dus beter bewijs!)

Je geeft geen precies nauwkeurig antwoord om die omstandigheden met die kwalificaties is het geldig -> stap verder dan historici doen. Geven antwoord, kunnen neit zeggen onder die en die omstandigheden

Statestiek bewijsvoert waar niet nauwkeuriger exacter maar de essentie. Controleerbaar voor andere. Die en die benaderingen --> die en die conlcusie. Ha die ha.

Materiaal aan een ander geven en dieg aat er mee aan de slag en komt tot dezelfde conclusie. Probeer eens

De vries en van der Woude

• conclusie en discussie
  • conclusie: Republiek was uitzonderlijk, want ‘modern’;
  • ‘modern’ vooral in economisch opzicht: kapitaal benut om produktiekosten te verlagen en zo concurrentie voorsprong te verkrijgen: kapitalisme
• Discussie: hetzelfde materiaal gebruiken om te laten zien dat hun interpretatie beter past bij het bewijs.

Demografie

Thomas Robert Malthus (1766 –1834): An Essay on the Principle of Population (1805)

• bevolkingsgroei sneller dan economische groei
• pest epidemie 14^e eeuw;
• Frankrijk 17^e – 18^e eeuw;
• ontwikkelingslanden.

Methode

• werkwijze deel sociale wetenschappen:
  • deductief: vertrekkend vanuit theorie komen tot vragen en antwoorden. De theorie voorspelt …
• theorie gebruik geeft richting aan onderzoek en interpretatie resultaten.

Demografie

• kwantitatieve aspecten bevolking:
  • bevolkingsgroei (tempo)
  • samenstelling:
    • leeftijd
    • geslacht
    • beroep – verbinding met sociologie / economie
• bevolkingsgroei = geschiedenis, maar
• samenstelling is deel verklaring
• leeftijdsopbouw als historische verklaring:
• jong = dynamisch (vgl. 19^e eeuw)
• afhankelijkheidsratio (groen-grijze druk)
• lage levensverwachting = weinig maatschappelijke ervaring (vgl. verdwijnen stammen)
• leeftijdsopbouw ontwikkelingslanden en de gevolgen

Hoorcollege Collenteur 3

Politicologie :  moeilijk te omschrijven; het is een wetenschap, sociale wetenschap en in de traditie vd soc wetenschappelijke benaderingen wat verhelderen; is dus lastig. Ze zien het als een samenvoeging van allerlei wetenschappen. Politicologen van verschillende invalshoeken; wat strengere eco, maar ook hermeneutische gebied op manier waarop historici daar in zitten.

Wel een interessante onderwerp; het gaat over politieke structuur op verschillende niveaus.

• Vergelijkende politcologie: landen, politieke structuren.
• Leer der internationale betrekkinge: patronen die zich voor doen bij internationale samenwerking/conflicten politicologie zegt dat dit bestaat.

Politiek systeem eigen staat

• Vergelijking van politieke systemen, veel belangrijker. (Finley).
• Internationale betrekkingen. In het verlengde daarvan zie je dat politicologen zich ook specialiseren (oorlog rede, ontwikkelingsvraagstukken, economische betrekkingen) in dat proces komen er een hele hoop zaken aan de orde; niet alleen betrekking tot politiek. Politiek structuur/ordening. Veel minder belangrijk onderdeel.
• Conflict oplossing, macht e.d. -->hoe lossen wij problemen op? Kunnen we daar iets uit destileren, iets van leren, of al weten hoe we het moeten oplossen.. Dat varieerd maar hoe gebruiken wij macht, inzicht kennis etc. Om een probleem op te lossen. Een oplossing dient natuurlijk efficient te zijn.
• Eclectisch theorie gebruik --> het gebruik van theorie uit allerlei disciplines (en politicologie zelf) samenvoegen --> niet één theorie. Het gaat om theorie gebruik op het niveau van individuele/losse vraagstukken. Daardoor soms theorie met specifieke invalshoek.

Stromingen

In de politicologie is het toch wel handig om wat hoofd elementen te onderscheiden;

• pluralisme vs elitisme.
  • -->volk stuurt elite of elite stuurt volk? Oftewel elite is uitvoerend deel vd wens van de bevolking (pluritalisme) elitisme is het de elite die het volk stuurt. Dat is het verschil. Dat is ook het verschil wat Finley aantoont. Beschrijving van hoe het systeem eruit ziet en andere systemen.

Finley: is onze democratie wel echt democratisch? (lees tekst voor antwoord)

• Rationele keuzetheorie/ Spelttheorie: Binnen de stromingen gaat het om de manier waarop problemen tot oplossing komen.

  • Gaat over een heel simpele gedachte; als er 2 partijen zijn die keuzes moeten maken kunnen die partijen bedenken wat de consequenties zijn van de keuzes.
    • Als ik a doen dan zal de ander ook a of b doen. B --> ook b of a.
    •  Het aantal keuzes/opties/mogenlijkheden van besluitsvorming proces beperkt is. Wat zijn de meest optimale keuzes.
  • De rationale keuze theorie is een instrument, om te begrijpen hoe keuzes tot stand komen. In die zin is het relevant. (middel om politiek gedrag te voorspellen).

• Realisme vs idealisme. Waarom werken mesnen samen? Eigen belang (realisme), idealisme of internationale samenwerking? (twee dus)

Wat doen landen met deze kennis? Proberen ze het braafste jongetje van de klas te zijn? Politicologie de hoofdideeen die een rol spelen.

Moses Finley onderzoekt ze allemaal

• Thema: de werking van de atheense democratie. Atheense democratie. Wat dat is vertaald hij in de opmerking vd rol van leiders. Belangrijk, maar niet wat ze doen... Een kant van zijn verhaal. Alleen maar over demagogen, de andere kant is de vergelijking.

  • Vergelijkt directe democratie en representatieve democratie in westerse wereld.
  • Een methode in onderzoek; inductief (uitgaan van theorie en daarvan uit kijken naar realitie) ander is emperisch (kijk wat er gebeurd en ga daaruit een theorie vormen). Dat is het laatste wat Finley doet; beschrijft het en probeert het analytisch benaderen, van deze werkelijkheid komt hij tot conclusie. Alleen geldig voor atheense democratie; algemeen geldende uitkomsten. Bij FInley zelf niet heel duidelijk; maar anders wel belangrijk van begrip voor politieke structuren e.d.

Mozes Finley over Atheense democratie

• Vergelijkt direct democratie vs representatieve democratie

  • Directe democratie gaat discussie aan met wie er mogen stemmen (vrouwen enzo niet). Groep die is opgenomen; substantiele groep. Discussie voor en met het volk.
  • Representatieve democratie: zoals wij het kennen. Iemand representatief voor het volk à democratisch? Opweg naar Referendum democratie?
• Pluralisme of elitisme? In dat beschrijvingsproces constanteert hij een paar opmerkelijke zaken; politieke conflicten worden opgelost met een politieke consensus, niet via stemmen, maar bereiken van overeenstemming. Daarnaast constanteert hij dat in het politieke proces, geen hele duidelijke dominantie is te vinden. Geen oligarchie; geen dominante ideologie, geen absoluut politiek machtscentrum te zien.

Conclusie.

1.- politieke strijd met consideratie voor de opponent (debat)

- niet ‘winners takes all’ maar ‘ieder het zijne’

 Consensus bereiken betekend dat je een spel speelt van geven en nemen. Dat je probeert te overtuigen op basis van argumenten, probeert mensen te overtuigen met argumenten; wil dat niet of onvoldoende om consensus bereiken; heb je een tweede strategie: niet stemmen, maar kijken naar: kunnen we met ons mee gaan als we dit jullie geven. Not winner takes it al, maar ieder het zijne.

--> relatie met tweede conclusie

2. Succes Atheense democratie lag dus NIET in kwaliteit leiders maar in politieke structuur en cultuur.

- veel meer afhankelijk van discussie onder een brede laag vd bevolking

-

 Ieder het zijne is een uitdrukking van het feit dat demagogen (politici in athene) goed of slecht kunnen zijn. Altijd dat systeem en het functioneert heel lang, blijft functioneren omdat het een gelukkige politieke structuur is. Het is niet de kwalitiet van politici, maar het is het systeem zelf. Ook niet het gebrek aan kwaliteit. Die het systeem onderuithalen.. Prettig of functioneel systeem is. Beslissingproces kent een bepaalde structuur, vaste gang van zaken, geen dominantie te onderkennen en ook geen bepalende rol voor atheense demagogen. Proces veel meel afhankelijk is van discussie onder een brede laag vd bevolking.

Psychologie

• Psychologie = Het gaat om de wetenschap van het innerlijk leven (kennen voelen en streven) en het gedrag van mensen.
• Kennis van gedrag van mensen onder normale en andere wetenschappen, in andere wetenschappen komt dat niet voor.
• Wel de voorwaarde dat we ons beperken tot het gedrag dat we kunnen waarnemen: behaviorisme. Datgene wat we kunnenw aarnemen. Waarom kiezen wij voor behaviorism? Waarneembaar gedrag is emperisch bewijs. Is datgene wat je in de werkelijkheid kunt waarnemen.

Psychologie II

• Beschrijven en begrijpen betekent voorspellen: zullen de meeste mensen, niet echt iets vaststellen.
  • Waarneembar gedrag is emperische. Als je het beschrijft en kunt analyseren dat je voorspellingen kunt doen van het gedrag van mensen. Gedragingen en voorspellingen die niet zeggen van iedereen doet dit als dat gebeurd, maar onder die omstandigheden zal het gedrag van een grote groep er zo en zo uitzien. Covering law benadering.

Sociale psychologie - gericht op groepen mensen

• Graag weten van psychologen wat ze kunnen vertellen waarneembaar en verklaring van groepen in samenleving.
• Er is een soort model b = f (p,e). Dat model is dat behavior een functie is van (p is persoon, en e staat voor enviorment, de omgeving) oftewel het gedrag van sociale groepen kunnen begrijpen als de uitkomst van een interactie tussen persoonlijkheidskenmerken en de omgeving. Wat ze doen kunnen we krijgen uit waar ze vandaan komen en persoonlijkheidskenmerken.
• Dit levert iets interssants op het betekend namelijk in de sociale psychologie experimenten kunnen doen. Mensen plaatsen in een enviorment; experimentele omgeveing en dan gaan we kijken wat ze doen. Handig. Dus.
• op grond van experimenten vrij specifieke inzichten (theorie?)
• probleem: omstandigheden variëren naar tijd en plaats
• historisch onderzoek: vormende factoren

Milgram gehoorzaamheids experiment

Onderzoek naar hoe ver mensen gaan met gehoorzamen

• Mensen gaan ver in het gehoorzamen.
• Mensen neigen tot gehoorzaamheid
  • Vraag is niet waarom duitsers in zo'n grote mate achter hitler aanliepen, de vraag is waarom duitsers meer dan gebruikelijk hitler accepteerde als autoritiet. Meer gesteld dan de geschidenis zelf.

Tweede experiment

Conformiteitsexperiment van Asch

• Mensen geven een oordeel terwijl ze weten dat het niet waar is, vanuit gezaghebbend persoon.
  • Gezagshebbend persoon wijst iets aan, is iets fouts, maar heel veel mensen volgen nog wel --> conformeren --> dat is een vraag na aanleiding na WO2 is gaan spelen. Eerder in wetenschappelijke antwoorden dan in de geschiedenis.
• Gehoorzaamheids experiment zijn uitgevoerd onder studenten --> conclusie grootste deel van studenten niet in staat zijn om zelfstandig te opereren. Staat los van opleiding en intelligent. Gaat om menselijke eigenschap.

Een bijzondere tak in psychologie is de ontwikkelingspsychologie

Gaat over  vormende factoren dus historisch.

•  in ontwikkelingspyschologie een ontwikkeling van een mens begint in 1 vd twee situaties:
  •  of je beschouwt de mens tabula rasa (een onbeschreven blad) vanaf dat ze geboren zijn ga jij schrijven als autoriteit opd at blad en dan doen ze wat je wil. JOHN LOCKE
  • Kind wordt geboren met bepaalde talenten. Natuurlijke talenten. Twee exptremen standpunten. ROUSSEAU

Discussie gaat over hoe vormen we mensen

• Philipe Aries geschiedenis van het kind' 

  • Gaat over: opvoedingspatronen in het verleden.
• Het opvoeden van mensen verteld iets over hoe wij de samenleving zien wat wij belangrijk vinden en wat wij minder belangrijk vinden. Dat vertaald zich in opvoedingsstrategieeen.

Aries heeft onderzoek gedaan naar hoe daar ze met opvoeding in verschillende lagen van de bevolking omgingen en hoe kinderen werden gevormd en wat ze moesten worden (omgeving plus familie).

• In het verleden: kinderen werden niet gezien als kinderen in de huidige betekenis, maar kinderen gezien als (jong) volwassenen --> tonen ze dat niet, je moet zeggen klap voor de kop doen wat ik zeg. Idee van jongvolwassenen is lang belangrijk geweest. Bv. Koningen die op 12/13 jarige leeftijd koning worden en er ook nog iets van bakken. Begin af aan wordt aangeleerd hoe ze moeten gedragen als volwassenen.  (Tabula Rasa)

Misschien een oorzaak: Levensverwachting lag tussen 25-30 jaar dat jongens en meisjes op jong mogenlijke leeftijd zo volwassen moeten gedragen; demografisch economisch doen ze nog wat.

 In loop der tijd is deze opvatting  gaan verschuiven > kind wordt geboren met bepaalde talenten die ze moet kunnen ontwikkelen.

• Vrijheid en ontdekken> kinderen krijgen periode om zichzelf te kunnen ontdekken
  • Dan vertellen we wat wel en niet hoort
• Kind gaat makkelijker verbanden trekken à correctieve fase zal makkelijker verlopen
• Socialisatieproces komt laat en begint in het eerste jaar.

Historisch belang van ontwikkeling psychologie

• Ontwikkelings psychologie laat zien dat de samenleving is veranderd
  • Fases van ontwikkeling is uitgebreid
    • 1. socialisatie fase begint jong en naarmate wij denken dat kids meer verantwoordelijkheden kunnen dragen (basisschool, middelbare stuff)
    • 2. Adolescentiefase/woestformatieve periode: in staat bent om verantwoord de wereld te gaan ontdekken (adolescentie fase) komt eerder aan het eind. Dat kind gaat vrij plotseling over van kind nach volwassene.
• Geschiedenis
  • onderzoek: adolescentieperiode langer
  • nieuw: de jeugd heeft niet alleen de toekomst, maar kan die ook beïnvloeden! (innoveren; zie opmerking bij demografie)

Sociologie

Sociologie = de leer van de menselijke samenleving en haar verschijnselen. Daarbij staan vooral de inrichting en veranderingen centraal. De bestudering van het dagelijkse leven van mensen en het functioneren van mensen in hun omgeving, sociale verbanden, gezinsstructuren, religieuze verbanden, wetten, normen en waarden, rolpatronen en culturele verbanden.

--> Heeft betrekking op ons dagelijks leven. Dagelijksleven onderwerp wat afgelopen 30,40,50 jaar centraler is komen te staan (invloed van sociologie). Dit wordt ook voor de historicus belangrijker.

Twee belangrijke stromingen

• structureel functionalisme --> maatschappelijke ordening bepaald door functionele structeren (sociale realitiet; durkheim) als arbeidsmarkt en politiek systeem. Theoretische inzichten.
• historische sociologie --> je kunt het zien als brug structureel functionalisme en geschiedenis. Historische sociologie vertaald theoretische inzichten.

Structureel functionalisme

• structuren hebben een functie èn bepalen individueel handelen
• sociale werkelijkheid is zelfstandige realiteit
• consensus basis stabiliteit en orde
• elk onderdeel draagt bij aan geheel
• vragen: verandering? dysfunctie?
• Twee ontwikkelingen

Structureel functionalisme: structuren

• empirische basis om functie (stabilisatie) van sociale fenomenen te bepalen;
• dysfuncties bestaan (werkloosheid)
• manifeste functies (bedoelde gevolgen)
• latente functies (onbedoelde gevolgen)

Structureel functionalisme: mensen

• open systemen die binnen grenzen hun doelen kunnen bepalen (niet volledig anoniem)
• integratie binnen sociale en politieke systemen vereisen sociale en politieke vaardigheden (individuele variatie)
• goed functionerend systeem veronderstelt gedeeld centraal waardensysteem

2. Historische sociologie

Als we willen weten wat de functie van eens tructuur is gaan we kijken wat de structuur in de emperie bereikt. Met andere woorden, we vragen ons af wat een sturctuur doet.

• Wat regelt het? Wat ordent het? Wat betekend het? Wat creeert het?

Er bestaat een functie strutcuut werklozen --> dysfuncties bestaan dus.

• Dysfucnties gelden niet voor alle groepen van de samenleving dezelfde functie vervullen.  Het hangt dus wel degelijk van andere functies af.

Ze komen tot de conclusie: met manifesten functies : doel van de functie maar tegelijkertijd creerern ze ook onbedoelde gevolgen.

Sociaal vangnet; doel van de gevolgen in leven wordt ehouden. Onbedoelde gevolg; een belangrijk deel van onze arbeidsleven of niet arbeid of door het zelfde syteem toeslagen krijgt of inkomen. Nooit de bedoeling geweest. Mensen die niet zelf konden redden helpen en niet om mensen te facalisteren.. Voor sommige groepen is nog steeds een manifeste functie van belang (zij zouden het niet redden) er zijn ook groepen die het zelf zouden redden --> latente functie.

Structuree functionalisme en mensen

Anonieme entiteit war ik zelf niks van zie; warodt ik gestuurd door dingen die ik niet zie? Antwoord: nee hoor je doet het voor een deel ook zelf. Systeme functies die beinvloed worden door groepsgedrag en door individueel gedrag. Individueel gedrag toegevoegd typisch amerikaans. Functies niet geheel anonoiem. Wij weten wie in bepaalde structuren zitten en welke regelen --> politieke structuur, daar kennen we namen van. Allerlei andere structuren --? Profvoetballers, met namen. Mensen minder anononiem zijn; mensen op aan spreken. Waar je moet wezen er is dus iets/persoon die de structuur vertegenwoordigt; zo onaanvaadbaar ook weer nie. Als je die mensen kunt benaderenuw gedrag relevant wrodt; niet verschuilen achter anonoime funcites; ze zijn ook mens.

Mensen moeten als het ware hun plaats vinden binnen structureel functionalistische geheel. Mensen moeten intergreren; snappen, begrijpen en accepteren (ontwikkelingspsychologie om dit soort dingen te leren. )  tegelijkertijd leren mensenook dat ze de functionele structuren kunnen gebruiken voor eigen doeleinden. Of ze kunnen carriere maken; manifesteren in structuren op basis van hun capaciteiten. En dat betekend dat ook op die wijze structuren niet anoniem zijn. Wel een voorwaarde

--> dat je een waarde systeem tilt. We moeten het erover eens zijn dat die structuren een nuttige waardevolle functie hebben in de samenleving; niet allemaal maar dem eest centrale. Bedoeld gevolg van het systeem. Latente gevolgen...

Historische sociologie

- structureel functionalisme. .

Historische sociologie gaat om dynamische structuralisme --> kijken hiernaar. Valt op, historici hebben

het ook wel eens beschreven, dat in termen van structuren, sociale feiten, al of neit functioneel (m of l) soort wel contiuniteit. Structren benoemen die voortdurend zelfde manifeste fucnties hebben gehad. Manifeste functies teveel overschouduwd door latente en dysfunctionele zaken. Organisatie v structuur gaat weg, maar functie blijft. Veel grotere mate van continuiteit dan historici geneigd zijn om aan te nemen/rekening mee te houden.

Des on danks gaat het wl om de menselijk gedrag onder variabele condities. Niet experimentieel, wel tijd en plaats veranderen naar hetzelfde fenomeen bekijken. Sociale psychologie; trekken we conclusies uit, ook waarneembaar gedrag door mensen te vergelijken mensen op verschillende momenten op en zelfde soort thema. Daar leer je veel van.

Historisch gedrag. Historische sociologie heeft een eigen ebstaansrecht; los van stuff. Gaat vooral ooko m het begrijpen van structuren. Strucutreel functionalisme; structie van strucutur statisch is, gegeven is vanwege de theorie is vanuit historisch sociologisch spectrum is een structuren sociaal eit ook te controleren aanneembaar gedrag; m.a.w. Inductief, we nemeng edrag waar en proberen dat te begrijpen en constanteren dat er een structuur is mete en specifieke functie.

Julia Adams - socioloog

Kijkt naar samenleving en kijkt naar republiek in 16e/17e/18e eeuw --> periode waar heel veel sociaal wetenschappelijke mensjes in geinterseerd zijn. Bijzonder; vind zij ook. Stelt vraag kijkt naar veel sterke en zwakke pdingen patrimoniale netwerken, veel voorkomend in de pre-industriële periode. Komt iets merkwaardigs uit.

- Niet individuen staat centraal, maar familie, niet kerngezin, maar familie in de zin van een groep mensen met bloedbanden.

-  In dat kader zijn vrouwen belangrijk, die smeden families samen tot een netwerk.

• Republiek veel betere positie voor vrouwen dan daar buiten. Hele essentiele rol; ze koppelen netwerken aan elkaar -->rol en positie in samenleving van familie. Alles wordt ingezet om positie van de famile te garanderen. Het netwerk wordt een structuur --> wat doen de patrionale netwerken bij statatsprocessen? Hoe creeren ze cohesie? Hoe creeert het patrionale netwerk toch nog iets wat lijkt op een staat? Republiek is geen staat; steden en estreepjes. Hoe komt daar eenheid in?

• Biedt verklaring voor ontbreken sterke staat. Een bureaucratie omdat dat met netwerk die staat verhindert te ontstaan. Netwerk is dominant gaat om het netwerk en is dominant.
• Tot 19e eeuw geen koninkrlijkhuis; idem royalty. Historische termen is dat achteruitgang; veel moderner dan koninkrijk nederlanden, regressie, voorafgaande staat van ontwetendheid.
• Verklaart oligarchische ontwikkeling in de 18e eeuw.
• Verklaart ook waarom republiek in 18e eeuw het neit meer zo goed doet, sterke staat wordt niet gecreeerd er is helemaal nits dat daadwerkelijk de staat tot een natie creeert. Nationale identiteit, slechts beperkte nationale identiteit.
• Namen gezien; individuen treden op als illustratie en niet als de essentie van het betoog van julia adams.

Economie

- in 19e eeuw intellectuele wereld sociale wetenschap niet had gehoeven. Daarmee is de indruk ontstaan dat sociale wetenschap een recent 19e eeuws idee is.. Maar dat idee is veel ouder.

Aristoteles; manier van kijken is niet een negetiende/achttieende eeuwse vernieuweing maar wat we allang doen. Om te begrijpen wat goed gaat en smoe niet. Waarom uiteindelijk veranderingen optreden.

-->verklaren belangrijkder dan verstehen weber. Aangeven wat ik belangrijk vindt.

Antoon de Baets hoorcollege 1 - het ethisch perspectief op de geschiedis als tijdperk en als vak

- het ethisch perspectief op de doden als onderwerp van de doden

Ethiek; moraal en ethiek is de sluitsteen --> perspectief op een kijk op de handelwijze van de historici. Niet op zinswijze maar handelswijzen, ethiek en moraal draaien om goed en kwaad.

Drie colleges;

- de doden de historie --> over de studie onderwerpen van historici. Contemportaristen - eigentijdse geschiedenis (vooral levenden) beide ook wel de doden. Dit gaat vooral over de doden.

- morele oordeel - oordeel die wij vellen over die studieonderwerpen

- misbruik van de geschiedenis - over historici.

Het plan

1. Temporele asymmetrie - verleden heden en toekomst worden door de mensen niet op een symmetrische manier ervaren.

2. Doden wie of wat zijn doden?

3. Hebben de doden rechten?

4. Hebben de levenden plichten jegens de doden?

>Bewijs voor postume waardigheid

6. Welke plichten hebben levenden jegens de doden?

7. Implicaties voor historici

8. Postuum herstel van historisch onrecht

9. Moreel en of juridisch onrecht jegens de doden

Assymmetrie - we kijken niet op dezelfde manier naar geschiedenis aan de hand van een vaststelling. Er is een verschil tussen moraal en ethiek.

Ethiek is de studie van hoe jezelf een goed leven moet leiden - dit slaat op jezelf. Moraal is de studie van hoe we anderen moeten behandelen. Als het gaat om anderen hebben we het over moraal. Over jezelf dus ethiek. In praktijk worden ethiek en moraal door elkaar gebruit (ten onrecht) maar niet te zwaar aan tellen.

1. Temporele assymmetrie

Vasstelling 1

Er bestaat een universele verklaring voor de rechten van de mens --> VN met dertig rechten die gelden voor alle mensen.

Er bestaat ook een verklaring inzake de plichten van de huidige jegens toekomstige generaties --> unesco 1997 als we het hebben over de levenden hebben we het over hun rechten, als we het hebben over de toekomstige generaties, hebben we het niet over de rechten maar van de plichten vd levenden ten opzichte van niet levende. Er is dus een assymettrie. En dat interesseert antoon de baets.

Vaststelling twee

- er bestaat geen universele verklaring voor de rechten van de doden.

Er bestaat ook geen verklaring inzake de plichten van de huidige jegens voorbije generaties

Vanwaar deze asymmetrie tussen enerzijds heden en toekomst en anderzijds verleden?

Redenen - antoon de baets is op zoek gegaan naar redenen. Een van de redenen die de assymettrie kan verklaren is

1. De onomkeerbaarheid van het verleden --> in het heden handelen we, voor de toekomst maken we plannen. Maar het verleden is voorbij en kan zelf niet beinvloed worden. Wel beinvloeden hoe we kijken naar het verleden. -> daarom zijn we minder bezorgd over het verleden dan over het heden/toekomst. Soort hindsight bias.

2. Parfet; de toekomstfixatie van de mens (iedereen heeft een fixatie op de toekomst ' bias towards the future). Oud verscheinsel Epicurus en Lucretius wezen al op onze verschillen. Epicurus -> niemand bang is voor de gapende 10000 jaren vor onze geboorte.. Anderzijds wel iedereen bang voor de toekomst; na de dood.

Ons voorbije prenatale niet bestaan bekijken we met grootmoedigheid (zijn we niet bang van), maar ons toekomstige niet bestaan na de dood, vervuld vele van existentiele angst. Een doodsangst. Epicurus vond dit niet leuk; de mens beter af zijn als we niet de toekomst fixatie hadden; niet bezig waren met wat na onze dood kwam; als het wat evenwichtiger was. Waar wij zijn is de dood niet en waar de dood is zijn wij niet. Toekomstfixatie - temporele assymmetrie- verklaart waarom mensen verschillende houdingen aannemen tegen verleden en toekomst.

Parfit heeft dit onderzocht aan de hand van gedachte experimenten -> fixatie gaat alleen op als we het hebben over persoonlijke ervaring; geld niet voor buitengewoonlijke ervaringen maar dagelijkse gebeurtenissen --> die trots of schaamte opwekken. Bias towards the future geld niet. Als we een trauma hebben over een bepaalde periode uit ons verleden/triomf dat we dan voor die ervaring een bias towards the past hebben. Over het algemeen hebben we wel de fixatie op de toekomst

Gevolg; we onderschatten het verleden en zijn verleden ten opzichte van het heden en zijn problemen van nu. Ondanks de grote aantallen doden.

Hoeveel doden zijn er? Kunnen we dat berekenen? Carl Haub zei:

Het totale aantal mensen dat ooit geboren is sinds het ontstaan van de menselijke soort is ruwweg 106 miljard. Nu meer mensen leven dan dat er ooit mensen geleefd hebben; is een mythe.. (hij schatte dit in 2002) 100 miljard doden en zes zeven miljard die leven. Dat is de verhouding; levende en de doden is ongelijk; doden zijn ruim in de meerderheid.

Hoe moeten we de levende en de doden samen; een historische gemeenschap, verbonden door het lot dat we eenmaal geleefd hebben en ooit dood zullen gaan; vroeg of laat worden we sterker....

2. Wie of wat zijn doden?

Kunnen we hiervan een definitie maken? Rijk van de dingen of het rijk der wezens? Is de dode een wie of een wat?

1. Zijn de doden stoffelijke overschotten? Ja. Iemand die dood gaat --> stoffelijk overschot. Maar een stoffelijk overschot is geen ding zoals andere dingen, verschilt kwalitatief van andere dingen --> geen eigendom, je kunt het niet bezitten, het heeft geen prijs kan en macht niet verkocht worden of gecommercialiseerd (verboden bij wet.). Betekend dat een stoffelijk overschot, een lijk, geen ding is zoals andere dingen.

Wie zijn de doden is dus een betere vraag dan wat zijn de doden?

Een dode lijkt meer te zijn dan stoffelijk overschot dus daarom een tweede vraag

Zijn de doden personen? Neen

Filosoof John Locke: personen zijn mensen met bewustzijn, rationeel, vrij, morele mensen --> in staat om het goede te dus wegens anderen. Dus in die zin zijn de doden geen personen. Doden en personeen een contradicit in terminis. Vaak gebruiken we personen niet echt in die betekenis als in bewust, rationeel, vrij, morele mensen dus personen is vaakeen synoniem van mensen dus derde vraag:

3. Zijn de doden mensen? Nee mensen namelijk hebben belangen, aanspraak, behoeften, plichten en keuzen, rechten en de doden hebben dat niet.

Maar: zonder uitzondering zijn de doden allen mensen geweest. Het antwoord is

De doden zijn voormalige mensen of voormalige personen. Wel een belangrijk gevolg --> geen rechten.

3. Hebben de doden rechten?

Aangezien de doden geen mensen zijn, bezitten zij geen mensenrechten. Ook ongeborenen hebben geen rechten. 

Waarom? Eenmaal gestorven verliezen ze de potentiele autonomie en capaciteiten van mensen en daarmee het vermogen rechten en plichten te hebben.

Gevolg: een universele verklaring voor de rechten van de doden is een contradicti in terminis --> kan niet

4. Hebben de levenden plichten jegens de doden?

Halve verhaal betekend nog niet dat levenden geen plichten hebben jegens de doden. Dat de doden rechten noch plichten hebben, betekent niet dat de levenden geen plihcten hebben jegens de doden. De doden zijn een voorbeeld, dieren en voorwerpen. Verplichten heb je daar wel voor.

Alan White; " Morele en religieuze codes zoals de Tien geboden leggen over het algemeen plichten vast zonder overeenkomstige rechten te verstrekken. Je kan plichten hebben zonder dat het object vd plichten recht of plichten heeft.  Plichten jegens iedereen en alles.

Redenen voor plichten jegens de doden

--> waarom hebben de levenden plichten jegens betreffende de doden. Dus beter zeggen betreffen ipv jegens want er is geen sprake van wederzijdse shizzle.

- Omdat de doden respect verdienen, ze verdienen respect odat ze waardigheid verdienen. Dat gaat antoon de baets nu bewijzen.

Omdat de doden respect verdienen en dat respect verdienen ze omdat ze waardigheid bezitten.

Maar ze bezitten geen waardigheid want het zijn geen mensen, zehebben geen menselijke waardigheid. Menselijke waardigheid is het fundament van de menselijkheid. Waardigheid komt van Kant. Fundeert de mensen.. De doden zijn geen mensen dus geen mensenrechten en ook geen menselijke waardigheid --> als ze waardigheid hebben is dat van een ander soort. Dus antoon de baets heeft dat postume waardigheid genoemd. De plichten van de levenden jegens de doden.

5. Bewijs voor postume waardigheid

Zjin bewijs bestaat uit twee delen, fieten en aannemens.

Feiten

- antropologie:overal ter wereld eerbiedigen de levenden de doden en geloven yij dat de doden waardigheid beyitten met afscheidsritueel. Universal; fenomeen dat overal voorkomt.

- archeologie: sporen van begrafenisrituelen in een bepaald gebied worden beschouwd als sterk bewijs voor de aanwezigheid van menselijke activiteiten daar. Altijd al met zekere waardigheid omringt. Zelfs neandertalers hadden begravenisrituelen. Hunnebedden, begraafplekken en sporen van begrafenis stuff. Ook in de tijd. Argeologisch gesproken in de tijd.

--> latijn voor menseheid humanitas afgeleid van humando (begravend)

3. Biologie: sommige dieren rouwen maar alleen mensen ontwikkelden een rituele relatie met hun doden.

4. Recht: conventies van Geneve shcrijven voor dat menselijke resten gerespecteerd horen te worden, deze conventies zijn invierseel geratificeerd.

• Rode kruis is daarvan de hoeder met een prachtige website;w aarin de conventies van geneve staan. Als je ziet als ze het over de doden hebben dat ze de zorg om de doden met allerlei voorschriften omringen.
• Menselijke resten moeten gerespecteerd worden.
• Alle landen ter wereld hebben de conventies geratificeerd. Opmerkelijk feit dat ze de conventies van geneve over het behandelen van krijgsgevangen en gewonden en vermisten in oorlogstijd hebben geratificeerd.

- alle landen hebben regelingen voor begrafenissen en begraafplaatsen om de decente behandeling van menselijke resten te waarborgen.

- het postuum herstel van de waardigheid van gestorven slachtoffesr van ernstige mensenrechtenschendingen was een motief achter de oprichting van het internationaal strafhof (2002)

A contrario - hetzelfde bewijzen dat postume wijzen bestaat maar via een omweg:

- zij die lijken onteren en graven schenden, beschouwen stoffelijke overschotten kennelijk vaak als meer dan dingen. Hoe ongehoord kwetsend, gaan er toch van uit dat ze de doden op de een of andere manier/nabestaande kunnen straffen. Dus stoffelijke overschotten ebschouwen als iets meer, ze moeten geloven dat ze een straf uitdelen.

- we voelens ons geschokt door en ontwijding van lijk of graf wat aangeeft dat menselijke resten waarde bezitten.

--> overal onomstotelijk feiten die wijzen opo datgene wat waarde op postume waardigheid.

Aannames -> hypothesen

- stoffelijke overschotten zijn geen dingen, hebben een speciale status tussen mensen en dingen.

• Omgeven zijn door een aantal verboden, je kan ze je niet toeeigenen, verkopen, commercialiseren, niet bezitten.
• Ze hebben een speciale status tussen mesnen en dingen
•  Wat joer finework heeft gezegd: als je naar een doder kijkt zeker de neon mort (pasoveledenen) zie je nog symbolisch de menselijkheid op het stoffelijk menselijk, is getekend door menselijkheid herinnert aan de mens die hij/zij was. Zelfs stoffelijk overschotten of mensen van lang geleden hebben dat à Ze behouden dus symbolische sporen van hun menselijkheid nadat ze gestorven zijn. Bv. Utsi --> een naam gegeven bestaat in diverse culturen. Ook dat betekend iets. Er is een soort symboliek in sotfeflijk overschot die je doet denken aan mensen.

• wij zouden niet zoveel moeite doen om de doden te eren, plaatsen bloemenn, herdenken ze met missen of in gebeden jaren na de dood, maar we doen dat ook niet alleen omdat we de doden waarderen maar ook omdat we verwachten na onze dood hetzelfde voor ons zullen doen; ons stoffelijk overschot zullen waarderne.
• Ook maken we testamenten op. Testamenten worden zo strikt mogenlijk uitgevoerd worden; er zijn wettelijke beperkingen maar toch wordt het hoog op prijs gesteld op een zo strikt mogenlijk uitvoeren van de laatste wil. Is nooit mogenlijk niet verwachten als ze eenmaal dood zijn dat ook het testament flutski is.
• doden jaren en deccenia lang voort leven in herinneringen van familie en vrienden en tilt de relatie met hen over de dood. Stopt niet bij de dood; de relatie stoopt dus niet iets gaat er door. Hulpmiddelen als foto's, video's etc. Die gooi je niet weg.
• De levenden en de doden vormen een historische gemeenschap
•  Levenden en de doden vormen een morele gemeenschap met rechten en plichten voord e levenden en bescherming voord e doden. Omdat de doden respect verdienen; morele term. De morele relatie is er een van postume waardigheid en respect, plichten en respect betuigen v doden. Alles samen sterken Antoon dat die heel sterk is.

6. Welke plichten hebben de levenden jegens de doden?

Universele waarde van de plichten van de mensen - acht plichten die de levenden hebben ten opzichte van de doden

Bron van de plichten:  de doden bezitten postume waardigheid en verdienen daarom respect en bescherming

Klasse 1. Lichaams en eigendoms gerelateerde plichten

1. Lichaam. De plicht om de fysieke integriteit van de doden te beschermen. Lijk/urn of as, resten, skelet.

2. Rite. De plicht om de doden te eren met een laatste rite --> groep dichters

3. Graf. Plicht om de doden met fatsoen te begraven of te cremeren en hun rust niet te verstoren.

4. Testament. De plicht om het testament van de doden inzake hun lichaam ene igendom te respecteren. Tamelijk probleemloos. Doodsbedwens. Niet altijd mogelijk.

Klasse 2. Persoonlijkheids gerelateerde plichten.

5. Identiteit. Plichto m doe doden op te sporen en te identificeren, en hun dood en doodsoorzaak, hun naam, geboorte en steftedag en (indien toepasselijk) hun nationaliteit te registreren.

6. Beeld. De plicht om de pricvacy en reputatie van de doden af te wegen tegen het algemene belang als ze worden afgebeeld. Rechtzaken over gevoerd --> artiesten kunstenaars hebben grote vrijheid, wetenschap en jorunalistiek hebben een grote vrijheid. Maar je moet een afweging maken, schaad ik de reputatie van de dode? Dat is een vraag, maar de doden kunnen niet geschaad worden want ze voelen niks meer --> hoe moeilijk het is om te praten over de doden.

7. Woord. De plicht om de privacy en reputatie van de doden af te wegen tegen het algemene belang als er feiten over hen worden onthuld. Het antwoord is weer; je moet het afwegen. Als je extra nieuws geen algemeen belang dient is het mogenlijk dat de historicus/ca tot de conclusie komt om iets niet te vermelden omdat privacy en reputatie vd doden te garanderen. Te respecteren en garanderen privacy.

Klasse3: algemene plichten

8. Erfgoed - de plicht om het ergoed van de doden te identificerene n te beschermen

Afgeleide rechten

Het rect op herinnering

Het recht om te rouwen, te begraven en cremeren ent e herdenken. Hier worden ook weer rechtzaken over gevoerd. Publieke herdenkingen, pelgrimages verboden, schending van recht op herinnering. Veel rechtbanken hebben het recht tot rouwen toegekend.

10. Het recht op geschiedenis. Het recht om de waarheid te kennen over voorbije mensenrechtenschendingen. Right to the truth.

7. Implicaties voor historici

Als een dode heeft gespecificeerd om papieren te vernietigen bv. Kafka's stuff is niet verbrand. Maar hier zit een probleem voor ons..

Art 4. Wat als een testemant voorschrijft dat persoonlijke papieren bronnen vernietigd moeten worden?

Art. 6. Het openbaar belang kan zwaarder wegen dan het privbelang om foto's van stoffelijke overschotten te tonen (bv in historische werken oorlogsreportages of artistieke projecten). Ene historicus doet een andere afweging dan de ander  --> niet exact

Ook niet mondood laten maken, ook niet laten intimideren die de  mooiste biografie willen, maar is niet de meest waarheidsgetrouw. Is een probleem van afweging. Het kan zijn dat historici bepaalde info weglaten.

Art 7. Er is een spanning tussen privacy en reputatie van de doden enerzijds en de toegang tot gevoelige persoonsarchieven, het doen van kritisch onderzoek en het publiceren van kritisch werk over de doden anderzijds. Bij de afweging kunnen de historici som belissen om privacy of reputatiegevoelige informatie weg te laten.

Er zijn vele belangenbehartigers van de doden. Historici bekleden een speciale plaats hieronder omdat zij zich als enigen in principe systematisch bezighouden met alle doden uit de geschiedenis - de nabijen en die van lang geleden, de bekenden en de anoniemen (armen etc. Studieonderwerp, enige groep samen met archeologen en archivaren - historici in breden zin die zich bezig houden met alle doden niet alleen de beroemde doden van lang geleden.

8. Postuum herstel van historich onrecht

Sommige mensen sterven als resultaat van onrecht (vermoord, genocide, ...) kan je proberen dat onrecht te herstellen door het helemaal te herstellen:

- restauratie (geheel), compensatie (gedeeltelijk), rehabilitatie (onrecht weg doen), waarborgen voor niet herhaling.

Onrecht kan nooit helemaal worden hersteld; je kunt niet de doden niet tot leven wekken.

Nooit mogenlijk om het onrecht helemaal ongedaan temaken. Altijd maar zeer gedeeltelijk.

Wat is er dan nog mogenlijk ?

Statisfactie (genoegdoening, symbolische reparatie)

Je an iets doen voor de doden van langgeleden door ze

- plechtig te herbegraven.

- officiele verontschuldigingen van regeringen die mensenrechtenschendene regimes opvolgen.

- gezamenlijke minuut stilte voor de doden

- het oprichten van gedenktekens (standbeelden, straatnnamen, musea, gebed poezie)

- postuum eerherstel (titel weer teruggeven

- voorheen gecensureerde namen van de doden opnieuw in het openbaar vermelden

- werken van in ongenade gevallenen weer publiceren

- biografieen over hen publiceren

- het herschrijven van geschiedenisleerboeken

9. Moreel en of juridisch onrecht jegens de doden

De vraag is wanneer blijven de plicheh van de levenden jegens de doden onvervuld? Dus wanneer worden ze onrecht gedaan:

 inbreuken op de privacy en reputatie van de doden

1. Willekeurige of onwettige openbaarmaking van privacygevoelige informatie

2. Smaad aan de doden (opzettelijk in een vals licht plaatsen bv). Heel zware aantasting van historicus

3. archiefzuivering --> ontwettelijke vernietiging, verwijdering, verbergen, niet - openbaarmaking en excessieve geheimhouding obstructtie van toegang tot archieven

4. archieven intimidatie en eliminatie van verstrekkers, eigenaars en bewaarders van archieven

5. ongeorloofde weglating van belangrijke feiten over de doden

6. ontkenning van meermaals gestaafde feiten over de doden

7. opzettelijk vervorming (leugens, haatzaaien, vervalsing, manipulatie van feiten en meningen over de doden --> misbruik vd geschiedenis.

 goed de plichten weten. Twee rechten nodig hebt; recht op herinnering en geschiedenis. Maar ook hoe moeilijk het is om het onrecht te herstellen. Is maar ten delen mogenlijk --> statisfactie. Ten slotte heeft antoon de baets ook een aantal vormen van postuumo nrecht aan de doden geindentificeerd. Panorama van de grote groep die wij al te vaak bestuderen.

Plan

1. Over morele oordelen

2. Zijn morele oordelen onvermijdelijk?

3. Zijn expliciete morele oordelen wenselijk?

4. Met welke criteria moet men oordelen?

5. Morele lessen

6. Toewijzen van schuld en verantwoordelijkheid

1. OVER MORELE OORDELEN

1) Wat zijn morele oordelen over de geschiedenis?

Oordelen over goed en kwaad bij historische subjecten.

2) Moreel oordelen waarover?

* Het subject als persoon?

* Het gedrag (daden / omissies) van het subject?

 * De motieven / intenties van het gedrag?

* De gevolgen van het gedrag?

Antwoord: gedrag van personen wordt moreel beoordeeld. Om dat te kunnen moet men:

1. het gedrag en (2) de motieven, intenties en gevolgen van dat gedrag bestuderen. 

Morele oordelen dringen zich vooral op bij episodes van trots (heldendom) en schaamte (misdrijven).

Probleem van levenslengte: hoe het gedrag van iemand die stierf op 40 jaar te vergelijken met het gedrag van iemand die stierf op 80 jaar?

3) Historische subjecten en morele verantwoordelijkheid: Alleen als het historisch subject een zekere handelingsvrijheid heeft, heeft het morele verantwoordelijkheid → moraal bestaat niet bij volledig determinisme.

2. ZIJN MORELE OORDELEN ONVERMIJDELIJK?

* Onderscheid tussen:

• oordelen en morele oordelen → soorten oordelen:
  •  morele oordelen (goed/slecht)
  • kennisoordelen (waar/onwaar)
  • esthetische oordelen (mooi/lelijk), ...
•  impliciete en expliciete morele oordelen
  • impliciete morele oordelen zijn deels onvermijdelijk,
  •  expliciete morele oordelen zijn niet onvermijdelijk.

* Impliciete morele oordelen zitten potentieel ingebakken in:

• de onderzoekers:
  •  hun levensvisie
  •  hun geloof in de wetenschap met waarden als waarheid en objectiviteit.
• (b) hun werk, want overal speelt waarde toekennen een rol:
  • selecteren: wat bewaren, wat weglaten (wat is belangrijk, wat is onbelangrijk).
  • beschrijven: taal, inclusief theoretische concepten (bijvoorbeeld de term “genocide”)
  • begrijpen: studie van historische subjecten met hun motieven en intenties vergt minimale empathie en dus gevoel voor hun waarden.
  • verklaren: wie bij een causale analyse van een genocide daders aanwijst, velt haast onvermijdelijk een moreel oordeel.

Isaiah Berlin: “In describing what occurred I can say that so many million men were brutally done to death; or alternatively, that they perished; laid down their lives; were massacred; or simply, that the population…was reduced, or that its average age was lowered; or that many men lost their lives. None of these descriptions of what took place is wholly neutral: all carry moral implications…The use of neutral language (‘Himmler caused many persons to be asphyxiated’) conveys its own ethical tone.”

3. ZIJN EXPLICIETE MORELE OORDELEN WENSELIJK?

Nee, begrijpen niet oordelen!	Ja! Oordelen is wenselijk en verplicht
Immanuel Kant, Leopold von Ranke, Max Weber, Marc Bloch, Lucien Febvre, Benedetto Croce, Pieter Geyl, Henri Steele Commager, Herbert Butterfield, Edward Carr, Geoffrey Barraclough, Jean Stengers, Henry Rousso, Hans Blom, Richard Evans, en de postmodernisten. Want expliciet moreel oordelen  is niet wetenschappelijk	· Historia magistra vitae [geschiedenis is de lerares des levens] was de dominante overtuiging in de geschiedschrijving tot begin 19de eeuw. · Georg W. Hegel, Heinrich von Sybel, Heinrich von Treitschke, Friedrich Nietzsche, de marxisten, Lord Acton, Thomas Macaulay, Ahmed Kasravi, Golo Mann, Richard Tawney, Isaiah Berlin, François Bédarida, D.H. Fischer, Jörn Rüsen, Ulrich Wehler, Jürgen Kocka, Lou De Jong, François Bédarida, en de emancipatiehistorici Is wel wetenschappelijk, mits goed onderbouwd en open voor kritiek
Wekt schijn van partijdigheid	*onpartijdigheid door niet oordelen is schijn: niet oordelen is zelf ook een oordeel (je laat dan immers de oordelen van anderen onweersproken). * begrijpen kan leiden tot “rechtvaardigen” en “vergeven” (“tout comprendre, c’est tout pardonner”) en tot kritiekloos overnemen van het oordeel van de tijdgenoot.
Komt te laat	*beter laat dan nooit.  *als er geen gerechtelijk oordeel over daders was, is er tóch nog een historisch oordeel: dit doet recht aan slachtoffers en hun nabestaanden.
* is tijdgebonden en veranderlijk (en zegt vaak meer over beoordelaar dan de beoordeelde)	*geloof in moreel relativisme (de opvatting dat de moraal tijd- en cultuurgebonden is) sluit ons op in de eigen tijd en cultuur
* moet vermeden worden om het verleden te kunnen afsluiten.	* er wordt om gevraagd door het publiek; als de historici niet zelf oordelen of niet duidelijk foute oordelen corrigeren, doen minder bevoegden of charlatans het in hun plaats.
Is feilbaar	* is een integraal onderdeel van de historische professie en haar ethiek; het maakt de historiografie humaner; niet oordelen is plichtsverzaking.
is het meeste nodig in kwesties die nu net het meest complex zijn (genocide etc.): impotentia judicandi	* het is onmogelijk moreel neutraal te blijven bij historische traumas zoals genocide, slavernij, kolonialisme, oorlog. * bevorderen de vraag hoe men zelf in vergelijkbare omstandigheden zou hebben gehandeld (een mentale operatie die de humaniteit bevordert).

Een visie vanuit de mensenrechten: de middenpositie (tussen begrijpen en oordelen)

Universele verklaring v.d. rechten van de mens, art. 19:

* We hebben een recht op vrijheid van mening en meningsuiting.

* Dit recht omvat ook zijn tegendeel, de vrijheid geen mening te uiten. Human Rights Committee van de VN: “Any form of effort to coerce the holding or not holding of any opinion is prohibited. Freedom to express one’s opinion necessarily includes freedom not to express one’s opinion.”

Waarom? Het recht op vrije meningsuiting wordt ernstig ondermijnd door de eis om meningen te uiten die niet in alle eerlijkheid door een individu worden gekoesterd, en, in het geval van wetenschappers, ook door de eis om meningen te uiten die prematuur zijn en niet gebaseerd op voldoende onderzoek.

Conclusie Het vellen van morele oordelen is een recht en geen plicht. Beide zijden in het debat hebben gelijk in de mate dat ze over geen enkele dwingende reden beschikken om andere zijde te dwingen hun positie in te nemen. Hoewel historici niet verplicht zijn om uitspraken te doen over de verantwoordelijkheid en de schuld van historische actoren of om morele lessen uit het verleden te trekken, zullen ze toch proberen, in het geval van grove misdrijven, naar beste vermogen het gamma van gefundeerde morele oordelen aan te wijzen.

4. MET WELKE CRITERIA MOET MEN OORDELEN?

1. Oordelen met criteria van de tijdgenoten (de mensen die leefden in de historische periode die beoordeeld wordt)?	Nee want: * het zelf hanteren van de criteria van tijdgenoten is onmogelijk of moeilijk; we kunnen wél rapporteren hoe tijdgenoten hun criteria toepasten. * het veroordelen van volgens de criteria van hun tijd goed handelende tijdgenoten is onmogelijk → doorgeschoten relativisme.	Ja want: het is mogelijk te oordelen met criteria van tijdgenoten, mits 3 problemen worden opgelost: * selectieprobleem 1: de criteria van wélke tijdgenoot / welke groep tijdgenoten (slachtoffers; daders; etc.)? * selectieprobleem 2: oordeelt iedereen van die groep hetzelfde? wat te doen met tegenstrijdige criteria en tegenstrijdige oordelen? * kenprobleem bij brongebrek: slachtoffers (bv. slaven) lieten vaak geen bronnen na.
Oordelen met hedendaagse cirteria?	Nee want: * het is anachronistisch: ethiek is relatief (tijd- en cultuurgebonden): veel dingen die men nu verwerpt, zijn vroeger door velen als moreel juist of als natuurlijk aangemoedigd, aanvaard of gedoogd: slavernij, horigheid, mensenoffers, rassenscheiding, verbod van vrijheid van geloof of politieke overtuiging, erfelijke kastenstelsels.  * het is niet fair: die criteria waren destijds onbekend. * het is oordelen met wijsheid achteraf	Ja want: * we kunnen onze eigen criteria toch niet of met heel veel moeite afschudden
3. Oordelen met mensenrechtencriteria?	Nee want: * zijn niet tijdloos (zoals ze zich presenteren) maar veranderen. * het zijn in feite hedendaagse criteria: zie aldaar.	Ja want: * ethiek is universeel. * wereldwijd zijn deze criteria de meest aanvaarde. * de uitspraak dat ethiek relatief is, is zélf relatief, dus tijd- en cultuurgebonden.

5. MORELE LESSEN

Gevolgen van het vellen van morele oordelen

1) het stuk verleden (het gedrag van personen in die periode) dat moreel wordt beoordeeld blijft langer onderdeel van de herinnering en remt de historisering.

2) het moreel beoordeelde verleden wordt soms een moreel ijkpunt (een punt waaraan we andere situaties afwegen).

3) de geschiedenis wordt een belangrijke manier om aan moraal te doen (historisering van de moraal).

4) de historicus wordt ethicus, zingever, soms rechter

5) het publiek gaat de geschiedenis mogelijk zien als een rechtbank.

• Kan “de geschiedenis” ons morele lessen leren?

Kritiek

* De geschiedenis bevat alles (een enorme variëteit aan situaties en mogelijkheden) en geeft dus van alles voorbeelden en tegenvoorbeelden, lessen en “tegenlessen.”

 * Als lessen niet bestaan, kunnen ze verzonnen worden (gevaar van misbruik van historische parallellen).

* Als lessen wél bestaan, kunnen ze onduidelijk zijn.

* Als lessen wél bestaan en duidelijk zijn, kunnen ze toch niet of nét niet op de hedendaagse situatie worden betrokken.

* De meeste historici geloven niet in morele lessen, maar: of ze nu wel of niet bestaan, er zijn mensen die erin geloven (en er soms troost of waarschuwing aan ontlenen) en daarom zijn de (beweerde) lessen belangrijk voor historici.

6. TOEWIJZEN VAN VERANTWOORDELIJKHEID EN SCHULD

1) De vier vormen van schuld volgens de Duitse filosoof Karl Jaspers, The Question of German Guilt, (a) criminele verantwoordelijkheid → daders van misdrijven

• problemen van (1) bevelstructuur, (2) gehoorzaamheid.
•  criminele verantwoordelijkheid = schuld
•  criminele verantwoordelijkheid (schuld) is altijd individueel, nooit collectief of erfelijk.
• bij de schuldvraag hoort de strafvraag.

(b) politieke verantwoordelijkheid → politieke leiders (individueel of als regime)

 (c) morele verantwoordelijkheid → allen

• eigen handelingen in moeilijke tijden / crisissen botsen soms met eigen geweten (“bevel is bevel”?)
• de morele verantwoordelijkheid is individueel en/of collectief
• kan in collectieve vorm van generatie tot generatie een rol spelen?

(d) metafysische verantwoordelijkheid → allen

• gewicht van de beleefde gebeurtenissen (vooral misdrijven) waarvan men getuige was zonder tussen te komen.
•  in een metafysische zin gaat alle onrecht ter wereld ons aan → het betreft de betrokkenheid bij het lot van de mensheid, de solidariteit tussen mensen onderling; treft alle overlevenden.

2) Schuld, vergeten en vergeten

• Vergeten is niet op afroep afdwingbaar.
• Vergeving is een voorwaarde voor verzoening, maar niet op afroep afdwingbaar.
• Belangrijk voor historici: vergeven en vergeten in andermans naam (een overledene) is in principe onmogelijk.
• Pas op met religieuze (niet-historische) categorieën zoals vergeven, berouw en boetedoening.

3) Probleem van opvolgersregimes

• Probleem van de aard van de verantwoordelijkheid van het regime dat een crimineel regime opvolgt.
  •  plicht van staten om misdrijven te onderzoeken, te vervolgen, te bestraffen, te herdenken.
  • als spiegel van deze plicht: recht op waarheid voor slachtoffers, nabestaanden en maatschappij als geheel.

* Spijtbetuigingen (excuses) door opvolgersregimes (als onderdeel van genoegdoening, zie hc 1) (1) Wie vragen om spijt?

* Wie vragen om de spijtbetuiging? Hoe representatief zijn zij voor de groep slachtoffers?

* Voor welke misdrijven van welk regime? Is de omvang van de misdrijven afbakenbaar? → Historici moeten zich hoeden voor een al te grote identificatie met slachtoffers (“slachtofferisme”) en voor slachtofferconcurrentie. → Slippery slope: indien voor x excuses waarom dan niet voor y? → waar in

de tijd te stoppen?

Wie betuigen spijt? * Wie moeten spijt betuigen? Staatshoofd, kamer, bevolking?

* Hoe moet de spijt betuigd worden? - stijl: goed voorbereid; waardig; niet als onderdeel van politiek opbod; het leed van slachtoffers erkennend. - inhoud - frequentie?

Hoorcollege - 3 Antoon de Baets

Ethisch perspectief op de geschiedenis in Marokko is er een geschiedenis dude in hongerstaking gegaan. Er is een petitie. Maati Monjib --> freedom now.

- vele historici verzet tegen verminking en muilkorving va hun vak.

De manieren waarop geschiedenis misbruikt kan worden. Theorie hierover, abstracte redeneringen, typologieeen, analyses in het algemeen. Over een instrument beschikt om misbruik van het vak geschiedenis beter te begrijpen.

Waarheid-vertellen van waarheid-vermijden van partijdigheid-vermijden van kwade opzet. Kwade opzet een grote rol spelen in het betoog v antoon de beetz

1. Definities

Wangedrag -> meest brede term. Historisci kunnen wangedrag vertonen

• onverantwoord gebuirk maken van geschieenis:materiaal van je vak,
• schendingen van beroepsnormen die niet specifiek aan de geschiedenis zijn gerelateerd. Als je als proffessor bv buitensporig negatief reageert op wat de decaan/college van bestuur utirechten. Je mag best wel kritiek hebben, maar niet buitensporig negatief. Of als de professor ons zou beledigen, discrimineren, .. Vormen van wangedrag, schendingenv an beroepsnormen die niet specifiek met het vak te maken hebben maar meer met relaties tussen mag. Gaat het niet over vanavond. Alleen over onverantwoord gebruik geschiedenis: weer twee soorten
•  misleidend gebruik van geschiedenis: je bent niet eerlijk, misbruik van geschiedenis --. Gebrik aan eerlijkheid --> misbruik van de geschiedenis
• nalatig gebruik van geschiedenis: niet zorgvuldig genoeg = onverantwoord gebruik van e geschiedeis
• Deze twee samen gebrekken aan eerlijkheid en zorgvuldigheid = onverantwoord gebruik van de geschiedenis. Hiernaast is ook verantwoord gebruik van geschiedenis.

Geschiedenis waarbij je wel op eerlijke wijze te werk gaat en wel zorgvuldig.

Drie kerndefinities (niet moeilijk, maar essentieel!!)

Verantwoorde geschiedenis is geschiedenis gekenmerkt door zorgvuldigheid en eerlijkheid.

Onverantwoorde geschiedenis is het nalatige of misleidende gebruik van de geschiedenis

Misbruik van de geschiedenis is het gebruik ervan met de bedoeling te misleiden

1. Nalatig --> roekeloos -->misbruik van geschiedenis (als je bv. Plagiaat pleegt)

Misbruik komt veel voor:

• onder dictaturen (is het de standaard)
• in perioden van grove mensenrechtenschendingen; vaak gepaard met misbruik geschiedenis (vorbeelden: genocide in Rwanda, oorlogen in ex joegoslavie,
• ook in democratieen (voorbeeld: de religieuze spanningen in India barakjittaofzo partij werden gedeeltelijk aangewakkerd door verdraaide visies op het verleden. Soort hindoe radicaalheid. Opnieuw weer aan de macht en ook weer wordt de geschiedeis gaande weg weer in de greep komt van radicale hindoes

Types slachtoffers van misbruik van geschiedenis

• directe slachtoffers: alleen wier gezondheid, reputatie, inkomen of kansen worden geschaad. Voorbeelden: mensen/doden die bestudeerd worden (als hu privacy/reputatie in het geding is) auteurs wier werk geplagieerd of vervalst wordt.
• indirecte slachtoffers zijn alle anderen die misleid worden door eht bedrog. Die het verhaal geloven door het misbruik.
•  de geschiedschrijving zelf; hoe meer misbruik er is in een bepaald vak, veld, sector, domein, hoe meer misbruik,  hoe minder mensen binnen en buiten het domein vertrouwen hebben in het vak. Na val vd muur hebben historici dat heel erg moeten rechttrekken. Alleen al daarom een belang bij het uitbannen van het misbruik.

2. TYPOLOGIE

Onverantwoord gebruik en misbruik van de geschiedenis spelen zich af voor tijdens en na het werk van de historicus.

Stroomopwaart, stroomafwaarts.

Bepaalde infrastructuur die er is voordat je aan het werk gaat. Periode dat je aan het werk bent, en dan je als je manuscript af is --> publicaties. In al deze fases kan het misgaan.

1. Heuristisch niveau (stroomopwaarts) kunst van het zoeken, bronnen zoeken enzovoort. Heuristisch misbruik.

2. Epistemologisch niveau (tijdens het schrijven) feitelijke uitspraken en meningen in manuscripten en collegas. Problemen die te maken hebben met het vinden en bevestigen van kennis. Alles wat te maken heeft met het zoeken en verwerven van kennis. Alle mentale operaties beschrijven, analyseren, beoordelen. . Zijn allemaal operaties, verzamelen beschrijven. Epistomologisch niveau (epistomologisch misbruik)

3. Pragmatisch niveau (stroomafwaarts) als het boek/manuscript klaar is wat er dan mee gebeurd. Boek af is, baby isn iet meer van je zelf, boek gaat een eigen leven leiden, die alles vinden over je boek, soms als auteur weet je dat meestal niet. Stroomafwaarts van je werk. Het historische werk tijdens en na publikatie. Pragmatisch misbruik. Pragma - zaak, het behandelen hanteren. Alles wat je doet met een productieis pragmatiek.

Voorbeelden

Heuristisch niveau

• het beschadigen/vernietigen van erfgoed en archieven. Als bv. Archieven worden kapot gemaakt/opgeblazen. Mali radicale ansardienen, timboektoe bezet. 333 heiligen, moskeeen verwoest, masolea en graven verwoest. Een van die leden is naar den haag overgebracht. Vernietigen van cultureel erfgoed is een oorlogsmisdaad. Kan bestraft worden dus door den haag. Internationaal strafhof, voor het eerst vorige maand. In januari voorgeleid.
• het onverantwoord vernietigen en verzamelen van bronnen: misleiden of chanteren van informanten en getuigen, diefstal, piraterij.
• het onverantwoord gebruik van bronnen: plagiaat vervalsing, knoeien met bibliografi
• Het monopoliseren of geheimhouden van informatie die publiek beschikbaar hoort te zijn.
• Het verzinnen van eigen bronnen (vervalsing ex nihilo)

Epistemologisch niveau

- het oploeggen doord erde partij van wetenschappelijke voorwaarde aan de onderzoeksopzet

- beschrijving van ruwe en verwerkte gegevens

1. Het onverantwoord selecteren en weglaten van gegevens

2. Het opzettelijk ontkennen of minimaliseren van meermaals gestaafde gegevens.. Geval van genocide ontkenners.

3. Het verkeerd voorstellen en vervalsen van gegevens

4. Het kwaadwillig presenteren van gegevens in een verkeerde historische context

5. Het onthullen van gegevens die vertrouwelijk of onder embargo zijn

6. Het valselijk toeschrijven van ideen aan anderen, of van anderen aan zichzelf. Versimpelen en dan aanvallen.

7. Het opzettelijk verkeerd annoteren.

Analyses van gegevens

1. Het opzettelijk verkeerd toepassen van onderzoeksmethoden

2. Het opzettelijk verkeerd wegen van tegensprekend of ondersteunend bewijs

3. Het presenteren van argumenten in een misleidende of opzettelijk onhelder opgebouwde narratieve structuur.

--> met bepaald doel

Interpretatie

- het trekken van opzettelijk foute conclusies

- het slordig of kwaadwillig formuleren van expliciete morele oordelen.

Derde niveau: pragmatisch niveau

Auteur (na laatste punt gezet te hebben van slot)

- autobiografische leugens

- liegen over het werk

1. Het ontbreken van een gepaste vermelding voor belangrijke inspiratie of hulp (bv. Mensen vergeten te bedanken, niet alleen ondankbaar maar ook niet aardig)

2. Met opzet geld of andere hand en spand diensten van derden verzwijgen: verstrekken van gegevens, opdrachten, contracten en fondsen en over voorwaarden die zij oplegden

3. Tekort aan verantwoording door zich actief te verzetten tegen de legitieme controle van eigen gegevens door anderen.

Censuur/censors: het ongeloorloofd tussenkomen in een werk.

Officiële en private verstrekkers van gegevens, opdrachten, contracten, fondsen:kunnen druk uit oefenen om het manuscript aan te passen. Gegevens masseren. Ze willen er mee kunnen pronken

Redacteuren en uitgevers

- het misbruik van redactionele controle

- stelen, vervalsen of onverantwoord weglaten van gegevens uit manuscripten

- het verwerpen van werk dat normaal zou worden aanvaard om rivalen te bevoordelen

Peer reviewers

• het verzwijgen van een belangentegenstelling of harmonie met de besprokene.
• niet beoordelen als je diegene kent als je dit verzwijgt pleeg je misbruik. Of je hebt een hekel aan iemand waarin je het werk van collega moet bespreken, niet doen je bent niet meer objectief.
•  het niet lezen van de volledige tekst
• het vooraf vellen van een gunstig of ongunstig oordeel
• het verkeerd voorstellen van de te bespreken tekst

Massamedia, publiek, leiders

• het verzinnen, plagieren of opzettelijk verdraaien van gegevens.

Hoe onderscheiden we verantwoorde geschiedenis van onverantwoorde geschiedenis?

Een paar algemene tips van Antoon de Beetz

Materieël elementen (alles wat je ziet )

• gedrag historicus/ca
•  gevolgen
• omstandigheden(bijvoorbeeld onder druk)
• context (tijdens een oorlog of onder een dictatuur in de 12de of 21e eeuw handelede de misbruiker alleen of maakte hij/zij deel uit van een grotere groep)

Hiernaast onderzoeken we het mentaal element (de intentie waarme het wordt uitgedrukt)

Intentie is de geestesgesteldheid (te goeder/kwader trouwen) waarmee men iets doet/nalaat. Niet te verwarren

- er is wel malafide intentie/kwade opzet --> onverantwoorde geschiedenis er zijn vier graden van kwade opzet van hoog naar laag

- willens (doelgericht) misbruik

- wetens (met kennis van zaken) --> misbruik)

- roekeloos --> nalatig gebruik het scheelt je niks wat het effect is van je handelen.

Nalatig --> nalatig gebruikopgelet, opzet of intentie is een contra intuitief begrip ( ook nalatigheid valt er onder)

3. Verklaringen voor misbruik

Waarom pleegt men misbruik van geschiedenis?

Vier waarheden over motieven om misbruik te plegen (wel algemeen)

1. Een bepaald gedrag kan 1 motief hebben, maar ook geen motief of juist verschillende motieven

2. Mensen zijn zich vaak nauwelijks bewust van hun motieven als hun gevraagd wrodrt ze te formuleren, geven ze niet noodzakelijk duidelijke antwoorden. Evenmin geven ze per definitie de werkelijke motieven aan. Rationalisering van motieven komt vaak voor.

3. Niet wetenschappelijke motieven komen vaak voor en spelen some een hoofdrol. Ze zijn aanvaardbaar in de mate dat ze te verzoenen zijn met wetenschappelijke motieven.

4. Risicop op het misbruik neemt toe naarmate wetenschappelijke motieven minder centraal staan

Verschil tussen intentie en motieven

Intentie is de geestesgesteldheid te goeder/kwader trouwe etc. Waarmee men iets doet/nalaat.

Motief is de reden waarom men iets doet of nalaat

Intentie bepaalt of een zeker gedrag misbruik is

Motieven bepalen niet of een zeker gedrag misbruik is, maar zijn belangrijk om het misbruik te verklaren en te beoordelen. --> in de loop van de geschiedenis hebben vele misbruikers gehandeld met nobele of aandvaardbare motieven.

Intentie is kwaardaardig, motief is nobel (voorbeeld van gast die 4000 euro steelt om operatie te bekostigen) motief nobel maar in functie daarvan kun je wel groot misbruik plegen ook op vlak geschiedenis.

Motieven voor geschiedschrijving

Wetenschappelijke of intrinsieke motieven --> zoeken naar een openbaar maken van ware histrorische kennis.

Niet-wetenschappelijke of instrumentele motieven -->

- opvoedkundig motief (historisch besef)

Moreel (documenteren wat goed en slecht gedrag is)

Didactisch (leren van lessen uit het verleden)

Cultuureel (stimuleren van culturele kenis)

Filosofisch (verhelderen van het menselijk bestaan)

Religieus)

Metafysisch etc. Etc.

Vaak zijn meerdere motieven in het geding, combineren en overlappen. Didactisch motief etc.

4. Misbruik en frequentie

Nalatig gebruik komt vaker voor dan zwaar misbruik. Maar ook dit kan schadelijk zijn, want het tast het werkklimaat aan à de omgeving gedoogt en de werkhabitus wordt slordiger à uitzaaiing en toename van misbruik waarschijnlijker.

Conclusie: zo bezien is nalatig gebruik belangrijke dan misbruik omdat het zo vaak voor komt.

5. Beoordeling van misbruik - hoe moeten we misbruik beoordelen?

Rechtvaardig oordeel

• elke beschuldiging van wangedrag moet gestaafd worden
• Eerlijk proces: zich ook verdedigen.
• Hoger intentie = hoog wangedrag 

Rechtvaardigingsgronden

Gronden waarvan je kunt zeggen dat iets wat lijkt op misbruik dat het toch geen misbruik is

• onwetendheid ook      
•  vergissing, ook een verweer, wie vergist zich nooit. Iedereen heeft dat wel eens. Roekeloze nalatigheid enzovoort. Vergissingen in grootschalige nalatigheid. Ook vaak excuses te bedenken, iets anders dan rechtvaardigheids

Excuses slaat op de sancties:

• deel uitsluiten ik was gedwongen, als de censor jou verplicht of de censor alternatief is dat je de kogel krijgt of ontslagen wordt. Jezelf
• Dwang ; niet 100 procent geexueerd
• Mentale afwijking (chronisch of tijdelijk) vlaag van zinsverbijstering, niet meer weten wat ze doen. Bv. Je hebt medicatie waardoor je autonomie verliest, kan dat een geldig excuus zijn.
• Leerling: geschiedenisstudenten; excuses steeds mindertellen; ik wist het niet

Pseudo excuses

• Ik was verstrooid, slordig, gestrest, te speels, mijn misbruik was nonchalant; het was een grap"

Verzachtende omstandigheden

• wanner spijt wordt betuigd
• wanneer een sanctie onredelijk zware gevolgen heeft
• wanneer het misbruik verjaard is (lang geleden, maar goed wanneer is dat..?) ik ben veranderd etc.
• wanneer de misbruiker intussen overleden is

Verzwarende omstandigheden

• beroepshistoricus
• misbruiker anderen aanstuurt
•  misbruik herhaald wordt --> serieël misbruik is erger dan eenmalig misbruik

Sancties moeten wel doelen dienen:

- reparatie van aangerichte schade

- gedragsverandering van de misbruiker

- afschrikking van anderen

- preventie

Soorten

- symbolische sancties opgelegd door slachtoffers of derden

- professionele sancties: Opgelegd door een historicivereniging of academische instelling

- wettelijke bestraffing : Opgelegd door de wet of de rechter (confiscatie van een werk, publicatieverbod, rectificatie, boetes, compensaties, ontmenen van een graad

Dilemma

- niemand wil dat misbruik of grootschalig onverantwoord gebruik ongestraft blijft, maar:

- vele sancties bezitten echo's van eerdere onrechtmatige repressie van historici

Straffen onaangename echo's.

6. PREVENTIE VAN MISBRUIK

Belangrijkste ingreep

Vorming van een zorgvuldige en integere werkhouding, in het bijzonder door bronnen en inspiratie in noten en literatuur te vermelden en door duidelijk citaat en parafrase te onderscheideiden. In geval van twijfel altijd een voetnoot plaatsen. Precisise is een plicht, geen deugd (alfred housman)

Inernationaal comite voor historische wetenschappen - zie powerpoint.

Gebrek an verzet tegen gekend mibsruik

Situatie 1; historici die zelf aan misbruikopgeraties ndeelnemen of er weet van hebben --> zich niet te verzetten tegen dergelijke operaties is verkeerd.

Situatie 2: werken worden misbruikt tegen de wil van de auteur -->plicht moet die adat aan de kaak stellen. De auteur dan.

Situatie 3Ö hebben historici deplicht om yich te veryetten tegen het misbruik van collega's waarvan ze op de hoogte zijn

Stap 1: beperk de groep historici tot de expert ter zake

Stap 2: verzet tegen misbruik is onderdeel van beroepsplicht van verantwoording

Maar in de praktijk werken de omstandigheden soms tegen

Factor 1: psychologische factoren

Inertie (niet snel in gang, onderschatting van misbruik, sclecht begrepen collegialiteit, ongeloof dat misbruik voorkomt in de eigen tak van specialisatie.

Factor 2: hoeveelheid werk

Kan het aan de kaakstellen van misbruik van anderen vertranen, vooral omdat het bewijstlast hoog is, en hoog hoort te zijn.

Factor 3: experts zijn vaak rivalen of collega's

Conclusies onthullen van misbruik vereist moed zelfs al het neerkomt op het vertrouwelijk rapporteren aan een ombudspersoon of aan een orgaan voor wetenschappelijke integriteit

--> ervaringen van klokkenluiders niet geruststellend. Wel vaak slecht mee af, verantwoordelijke manier misbruik, vaak zelf slachtoffer van ontslag en reputaties zelf vernietigd

--> angst voor smaadprocessen of andere intimidatietactieken van misbruikersj

Conlcusie 2

Verzet tegen misbruik omvat verschillende activiteiten

Onthullen, weerleggen,b estraffen, voorkomen

Conclusie 3.

Het feit dat zelfs experts moed nodig hebben om bewezen misbruik aan te klagen, maakt organisatorisch en procedurele samenwerking van historici noodzakelijk.

6. Preventie van misbruik