Cultuur en Religie

- De antwoorden op de levensvragen, waar we wetenschappelijk  geen antwoord op kunnen geven, zijn van oudsher overgeleverd in verhalen, verbeeldingen en religieuze voorstellingen.

- Antwoorden kunnen worden gegeven in de letterlijke, objectieve taal (technisch/onderzoek), of in figuurlijke taal van de verbeelding (kunst/religie).

-  Neanderthalers zijn uitgestorven, Cro-magnon kwam hiernaar toe vanuit Afrika. Deze mensen begonnen met rotsschilderingen. Dit deden ze om ideeën over te dragen. Men denkt dat bij het maken van rotstekeningen woorden en klanken gepaard gingen, die uiteindelijk hebben geleid tot de gesproken taal. De gesproken taal leidde weer tot het overdragen van mythes. De afbeeldingen kunnen verwijzen naar goden of godinnen, wat weer het begin kan zijn van religie (erkenning van een hogere macht).

- Meest vereerde god is de zonnegod > Warmte/groei gewassen. Keizer Aurelius verklaarde Sol Invictus, onoverwinnelijke zon, tot staatsgodsdienst. Geboortedag: 25 december

- keizer Constantijn liet de geboortedag van Jezus ook op 25 december vallen. De zon werd het symbool voor Christus, het licht van de wereld. In het Oosten geloven ze dat Jezus is geboren op 6 januari.

- Vanaf ongeveer 600 v.Chr. braken Griekse filosofen die de wereld wilden geloven vanuit de rede. Thales van Milete was de 1e die zo dacht. Alles kwam voort uit 1 oerstof, water. Empedokles geloofde in de 4 elementen. De werkelijkheid werd niet langer beslist door de goden, maar door de mensen op aarde zelf. “De mens wordt geboren.” Socrates probeerde duidelijk te maken dat de mens niet afhankelijk was van de goden, maar een wezen met een eigen wil en verstand, die in staat is om  zelf na te denken. Hij leidde de mensen van de goden naar hun eigen werkelijkheid. Zijn belangrijkste vragen gingen over waarheid en rechtvaardigheid. Als je wist wat waar en rechtvaardig was dan zou het leven goed gaan. Plato dacht dat alle dingen in ons aardse bestaan tijdelijke afbeeldingen waren van eeuwige ‘essenties’. Deze eeuwige vormen zijn de ‘Ideeën’: volmaakte en goddelijke modellen van alles wat wij zien als de stoffelijke werkelijkheden. Hij geloofde ook in de scheiding tussen lichaam en geest. Zielen maken deel uit van de ‘Ideeën’. In een lichaam herinnert hij deze ideeën nog wel. Het verstand kan kennis verwerven door zich te verdiepen in deze herinneringen. Aristoteles (leerling Plato) vond dat we alleen kennis kunnen verwerven over de wereld die we zintuigelijk kunnen waarnemen.

- 4e eeuw: christendom, de mens begon weer te geloven in God. Alles wat op aarde gebeurde, was Gods wil en had dus een bedoeling. De tijd werd weer teruggedraaid en de mens mocht niet meer vrij denken. Maar doordat de wetenschap doorging en het geloof stil bleef staan veranderde het wereldbeeld van de mensen. Dit proces werd versterkt door het Rationalisme (filosofische denkrichting die ervan uitgaat dat alleen het gebruik van het menselijk verstand tot zinnige kennis kan leiden) en de Verlichting (=dat de mens zijn zelfgekozen onmondigheid achter zich laat). Durft te denken! is het motto.

- Descartes en Spinoza waren de grondleggers van de Verlichting. Descartes zei dat alle feitelijke kennis uiteindelijk wiskundig bewijsbaar moet zijn. Het wiskundig en logisch denkende verstand was een betrouwbaardere bron van kennis. Zintuigen konden je bedriegen (gezichtsbedrog). Twijfel is volgens hem noodzakelijk om kennis te vergaren. Het empirisme en het rationalisme staan dus tegenover elkaar. Zintuigen vs Verstand. Mens = onvolmaakt, maar er moet iets zijn dat volmaakt is, iets onvolmaakts kan niet iets volmaakts maken, dus bestaat God. God bestaat dus kan ik hem vertrouwen, de wereld bestaat dus omdat God deze heeft gemaakt.

- Spinoza vond de Bijbel ‘veel te menselijk van aard’. Hij schreef er een boek over, waarin hij concludeert dat de Bijbel niet aan 1 persoon(Mozes) is geopenbaard, vanwege de vele tegenstrijdigheden. Ook heeft Mozes de Tora niet geschreven, en is het OT door verschillende mensen geschreven. Spinoza vond dat wetenschappelijke kennis gebaseerd moet zijn op absoluut zekere uitganspunten. Hij geloofde niet in God, omdat we de gehele natuur en het heelal kunnen verklaren met behulp van natuurwetten en wiskundige berekeningen. Dus dan had je geen God meer nodig volgens hem. God is niet buiten het heelal, maar ook niet als wezen binnen het heelal. God is volgens hem in essentie zelf het heelal, en het fysieke heelal is Gods zichtbare lichaam.

- Door deze filosofen is er een breuk gekomen in het denken over God en de wereld en tussen geloof en wetenschap. Het zijn 2 aparte terreinen geworden.