Wereld-Aarde

CE Aardrijkskunde Wereld-Aarde

Systeem aarde
Globalisering
Wonen in NL
Zuidoost Azië
+ Vaardigheden (atlasgebruik, schaalniveau, dimensies)

Regio’s:
- Demografische kenmerken
- Culturele kenmerken
- Economische kenmerken
- Politieke kenmerken

Demografisch transitiemodel, goed uit je hoofd kennen.

Centrum – periferie

Wereldsysteem: Politieke, economische en culturele banden tussen verschillende landen
> Kolonialisme zorgt voor economische banden met vroegere overheerser. (neokolonialisme)

Globalisering = mondialisering
Wereld wordt steeds kleiner. Kan door ontwikkeling communicatietechnologie en transporttechnologie.
Kleiner worden van de wereld > tijd-ruimte compressie

Productie verplaatsen naar andere kant van de wereld (lage lonen) > Global shift.

Push and Pull factoren
Push (wegdrukken) Pull (binnenhalen) Antwoord zo concreet mogelijk formuleren

Hub and spokes systeem
Hub is het belangrijke knooppunt, spokes zijn de transportlijnen.

Theorie van Ullman
Complementair (ene gebied heeft iets wat ander niet heeft)
Tussenliggende mogelijkheid (nieuw gebied met zelfde product dichterbij)
Vervoersmogelijkheden (Infrastructuur)

Vrijhandel protectionisme
Eigen economie beschermen voor eigen land heel fijn, maar voor andere landen in de wereld heel vervelend. WTO zorgt voor eerlijke kansen.

Triade
Binnen dat wereldsysteem zijn drie grote landen; Amerika, Europa en Japan.

Ruilvoetverslechtering
Steeds meer laagwaardige producten staan tegenover een hoogwaardig product.

Sociaal culturele gevolgen van globalisering
Opkomst Amerikaanse cultuur (grote merken). Amerikanisering. Tegenbeweging is terrorisme (9/11).
Verspreiding cultuur kan makkelijker door globalisering.

Wereldwijde migratie
Migratiepatroon: Periferie > centrum, dus van arm naar rijk, dus van platteland naar stad (ruraal-urbane migratie), dus van Zuid naar Noord (gezien op de wereld).

Global cities in de VS
New York
Washinton
LA

Ligging en functie, maar ook bevolkingsgroepen. Opbouw van steden (CBD – overgangszone – edge cities met suburbs).  Uitbreiding van de steden heet urban sprawl.
Gated community, plek met rijkste mensen.

Systeem aarde

Aardkern, aardmantel, aardkorst. Convectiestromen (magmastromen).
Platentektoniek, aardkorst bestaat uit verschillende delen die op verschillende manieren bewegen.
Convergent (naar elkaar toe), divergent (uit elkaar), transversaal  (langs elkaar).

Transversaal > Druk wordt opgebouwd, wanneer dit losschiet komt er een aardbeving. Horst en slenken, hoogteverschil tussen twee platen. Horst zijn hoge gedeelte, slenk is het dal hiertussen. Ook vaak tsunami, door de aardbeving. Breukgebergte

Divergent > Rigde push, het opzij duwen. Magma komt omhoog tussen de twee platen, hierdoor ontstaat mid oceanische rug. Schildvulkaan komt alleen voor bij divergente breuk, effusief vulkanisme, weinig tot geen gas.

Convergent > Slab pull, door convectiestromen meesleuren van de plaat in de diepte bij subductie. Wanneer ze hetzelfde zijn ontstaan plooiingsgebergte. Bij oceanische en continentaal botsen, oceanische dun, zwaar, basalt. Continentale dik, licht en graniet. Oceanische plaat zakt onder continentale, zakt naar hete gedeelte. Magma komt door aardkorst en ontstaat stratovulkaan, explosief, veel gas (door het extra water en vele magma). Past altijd een trog bij, geul in de oceaan.

Hotspots en vulkanen, hete plek in de aarde. Plaat trekt eroverheen waardoor er gebergtes in een rijtje ontstaan. Eerste vulkaan wordt weer lager door erosie.

Gesteentekringloop
Sediment-, stollings-, en metamorf gesteente.
Stollingsgesteente > bij een vulkaan, gestolde magma. Bevat soms kristal.
Sedimentgesteente > verschillende laagjes.
Metamorfgesteente > Verandering van samenstelling of vorm, door druk en temperatuur.

Waterkringloop
Korte en lange kringloop
Kort; water wordt verwarmd, verdamping, neerslag, wordt weer verdamd.
Lang; op de berg, wordt sneeuw, duurt heel lang, via rivier weer naar zee en proces opnieuw.

Koolstofkringloop
Wat heeft ontbossing daarmee te maken. Bomen zetten CO2 om in zuurstof (fotosynthese) en er komt CO2 vrij want dit zit opgeslagen. Klimaatverandering, aarde verwarming.
De ozonlaag is anders dan het broeikaseffect. Van gat in de ozonlaag worden wij ziek door straling. Broeikaseffect is het opwarmen van de aarde.