Water in overvloed

Extra Stof Hst. 1.

§ 1.8 Droogte

Nederland heeft een klimaat met in alle jaargetijden neerslag. Gemiddeld valt er in Nederland 775 mm neerslag per jaar. Het grootste deel daarvan, zo’n 450 mm, verdampt en komt als waterdamp weer terug in de kringloop. Over het hele jaar genomen is de hoeveelheid neerslag groter dan de verdamping. Het gedeelte van de neerslag dat na verdamping overblijft, is nuttige neerslag. Nuttige neerslag is de neerslag die in het grondwater of oppervlaktewater terechtkomt. De hoogte van de temperatuur bepaalt de mate van verdamping. ’s Zomers is in Nederland de verdamping groter dan de neerslag.

De waterbalans is de verhouding tussen de hoeveelheid neerslag aan de ene kant en de mate van verdamping en de hoeveelheid afstromend water aan de andere kant.

Waterbalans » Nederland » zomer » negatief.
Waterbalans » Nederland » winter » positief.

Het tekort aan water betekent voor de boeren dat ze irrigatie moeten toepassen. Irrigatie is kunstmatig water op het land aanbrengen. Dit gebeurt in Nederland met beregeningsinstallaties en druppelirrigatie.

Sinds 1960 is de grondwaterspiegel ongeveer 75 cm gedaald. Vooral menselijke ingrepen in het landschap zijn daarvan de oorzaak ;

- Bij ruilverkaveling zijn sloten rechtgetrokken en landwegen verhard. Daardoor wordt het water sneller afgevoerd.
- Er wordt steeds meer grondwater opgepompt om te kunnen voldoen aan de toenemende vraag van gezinnen en industrie naar leidingwater.
- Bij de aanleg van infrastructuur en woningbouw wordt grondwater weggepompt.
- In landbouwgebieden word de waterstand verlaagd, omdat de grond anders in het vroege voorjaar en het late najaar te nat is om te bewerken.

Gevolgen bij een blijvende verlaging van de grondwaterspiegel ;

- Verdwijning van bossen
- In hoogveengebieden vond veenvorming plaats dankzij de hoge grondwaterstand. Voor deze gebieden is het dus een bedreiging.

Gebieden die nog meer last hebben van droogte, zijn woestijnen. Er valt daar minder dan 250 mm neerslag per jaar. Als het er regent zijn het korte, hevige buien. Er valt dan zo veel water ineens dat de grond het niet in één keer kan opnemen. Het water stroomt langs de oppervlakte weg naar lagergelegen gebieden. Een deel ervan verdampt onderweg. De rest mondt in een meer uit. Daar gaat de verdamping gewoon door maar de opgeloste zouten verdampen niet, die blijven op de bodem van het meer achter. Zo ontstaat er een zoutmeer. Een zoutmeer is een meer dat geen afvoer heeft naar zee. Daardoor heeft het heel zout water, dat steeds zouter wordt. Niet alleen het zoutmeer, maar ook in de woestijnbodem neemt de verzilting toe. Door de hoge temperaturen verdampt er veel bodem- en grondwater. De zouten die in het water waren opgelost, blijven tussen de grondkorreltjes achter. Zo ontstaat er een zoutbodem. Een zoutbodem is een bodem met in de bovenste laag veel zout.

Als de verdamping groter is dan de neerslag, ontstaat verzilting.

§ 1.9 Oplossingen

In de gebieden die in de zomer te droog zijn voor landbouw, wordt dry farming toegepast. Een deel van de grond wordt beplant, en het andere deel ligt braak. In de winter vangt met hier water op. Uit braakliggende grond verdampt minder water dan uit de grond met begroeiing. Na één jaar wordt dit omgekeerd. Dry farming is dus een vorm van landbouw die wordt toegepast in gebieden met weinig of wisselvallige neerslag.

Waar voldoende oppervlaktewater of grondwater is, kan irrigatie worden toegepast. De oudste vorm van irrigatie bestaat uit het aftappen van water uit rivieren en kanalen. In bergachtige en droge gebieden wordt door de bouw van een stuwdam zo veel mogelijk water vastgehouden. Een stuwdam is een dam om de waterstand in een rivier te verhogen. Vóór de stuwdam ontstaat dan een stuwmeer. ( Kan ook dienen voor de opwekking van elektriciteit ). Stuwdammen worden voor de landbouw gebouwd in landen met een steppeklimaat.

Ook waar gebieden waar juist véél regen valt, vindt soms irrigatie plaats. In het tropisch regenwoudklimaat van Indonesië worden de rijstvelden op de berghellingen onder water gezet. Hierdoor kan met 3 oogsten per jaar halen.

In Nederland wordt er in de zomer irrigatie toegepast en in de natte perioden vindt er drainage plaats. Drainage is het verlagen van de grondwaterstand door het aanleggen van sloten en afvoerbuizen in de grond.

Het laaggelegen deel van Nederland is al verscheidene keren getroffen door een overstroming. (1953 was de laatste). Om dit te voorkomen stelde men het Deltaplan op. Dit plan hield in dat bestaande dijken zouden worden verhoogd en verstevigd, en zeegaten, behalve de Westerschelde, zouden worden afgedamd.

Door drainage en irrigatie wordt de grondwaterstand kunstmatig beheerst.