systeem aarde Paragraaf 3 Schuivende continenten

Schuivende continenten. Klas 4 Anisha van loon.

De leeftijd van de aarde

• Superpositie: de oudste laag ligt onderop
• Alle sedimenten worden in horizontale beddingen afgezet. als lagen geplooid zijn, weet je dat ze door druk zijn vervormd, nadat ze eerst horizontaal zijn neergelegd.

• Met deze twee principes kun je het relatieve ouderdom van de aarde bepalen. Lagen kunnen wegslijten en door gebergtevorming omhoog gedrukt worden. Dit kost veel tijd.
• Via radioactief verval van elementen in gesteenten kun je de absolute ouderdom van gesteenten bepalen: 4,6 miljard jaar oud.
• Zo heeft men een geologische tijdschaal opgesteld met tijdsperioden en jaren. Geologische tijdschaal: indeling van de geschiedenis van de aarde in geologische tijdperken.

De schuivende continenten van Wegener

• Er werden vroeger al veel overeenkomsten gezien tussen de vorm van Afrika en Zuid-Amerika.

• Wegener ontdekte dat de flora en fauna van verschillende continenten erg overeen kwamen.
• De gesteenten van Afrika en Zuid-Amerika sluiten op elkaar aan.
• Er zijn aanwijzingen gevonden dat grote delen van verschillende continenten in dezelfde tijd bedenkt zijn geweest met een grote ijskap. Gelijktijdige vergletsjering. Conclusie: De continenten hebben vroeger aan elkaar gezeten en hebben zich daarna ten opzichte van elkaar bewogen.

Paleomagnetisme

• 1960 ontdekking mid-oceanische rug
• Paleomagnetisme: methode waarmee men het aardmagnetisch veld in oude gesteenten mee kan vaststellen.  Het magnetische noorden en zuiden regelmatig is omgeslagen. Die wisselende gerichtheid is ook in stollingsgesteenten aan weerszijden van de mid-oceanische ruggen te ontdekken.

Oceaanbodem spreidt zich uit

• magma komt bij de bergrug onder zee omhoog, stolt en wordt door nieuw magma weggeduwd naar weerszijden. Verder van de rug liggen stroken gesteenten met omgekeerde magnetisch gerichtheid. De oceanische plaat groeit zo naar twee kanten toe en wordt steeds breder. Bij de rug jong, verder van de rug vandaan: ouder.

• Mid-oceanische rug: Onderzeese bergketen die is ontstaan doordat mantelmateriaal bij een divergente breukzone aan de oppervlakte komt en een bergrug heeft gevormd. Oceaan wordt steeds breder, de platen bewegen steeds verder van de rug vandaan: seafloorspreading.
•  Satellieten kunnen tegenwoordig de afstanden tussen de continenten zeer nauwkeurig opmeten: per jaar breder. Platentektoniek: Processen waarbij platen ontstaan, bewegen en verdwijnen. Wegener was de grondlegger.

De motor van de plaatbewegingen

• De beweging van platen wordt aangedreven door de inwendige hitte van de aarde.
• De platen, lithosfeer, bewegen: heet gesteente uit het binnenste van de aarde stijgt langzaam op, koelt af en spreidt zich onder de lithosfeer naar twee kanten. De lithosfeer wordt zo meegetrokken. Na afkoeling zal het gesteente weer in de diepte zakken. Deze kringlopen zijn de convectiestromen.

Begrippen

Mid-oceanische rug: Onderzeese gebergteketen die is ontstaan doordat mantelmateriaal bij een divergente breukzone aan de oppervlakte komt en een bergrug heeft gevormd.

Platentektoniek: Processen waarbij platen ontstaan, bewegen en verdwijnen

Convectiestromen: Stroming van vloeibaar en plastisch gesteente die in de mantel opwelt, onder de lithosfeer afkoelt, zijdelings wegstroomt en uiteindelijk weer daalt.